Morgunblaðið - 07.03.1999, Blaðsíða 38
MORGUNBLAÐIÐ
"38 SUNNUDAGUR 7. MARZ 1999
HELGA JÓNÍNA
MAGNÚSDÓTTIR
+ Helga Jónína
Magnúsdóttir
frá Blikastöðum var
fædd að Vestur-
hópshólum í Þver-
árhreppi, V.-Hún.
18. september 1906.
Foreldrar hennar
voru Þorlákur
Magnús Þorláksson
bóndi þar, síðar að
Blikastöðum í Mos-
fellssveit, og fyrri
kona hans Marsibil
Sigurrós Jónsdóttir.
Hinn 18. nóvember
1939 giftist Helga
eftirlifandi manni sfnum, Sig-
steini Pálssyni, f. 16. febrúar
1905. Foreldrar hans voru Páll
Þorsteinsson bóndi og hrepp-
stjóri í Tungu í Fáskrúðsfirði
og kona hans Elínborg Stefáns-
dóttir. Börn þeirra Helgu og
Sigsteins eru. 1) Magnús Sig-
steinsson, f. 16.4. 1944, maki
Marta Sigurðardóttir, f. 18.4.
1948. Börn þeirra eru: Sigurð-
ur, f. 18.4. 1970, maki Bjarn-
heiður Jónsdóttir.
Þau eiga tvo syni,
Heiðar Snæ og Fann-
ar Þór. Sigsteinn
Helgi, f. 15.4. 1973,
maki Elín Kristín
Guðmundsdóttir. Þau
eiga eina dóttur,
Jónínu Ósk. Magnús
Þór, f. 15.6. 1978 og
Helga Kristín, f. 8.12.
1981. 2) Kristín Sig-
steinsdóttir, f. 26.8.
1945, maki Grétar
Hansson, f. 14.4.
1944. Synir þeirra
eru: Sigsteinn Páll, f.
8.11. 1966, maki Stella Stefáns-
dóttir. Þau eiga eina dóttur, Söru
Líf. Ólafur Hans, f. 10.8. 1968,
maki Signý Ingadóttir. Þau eiga
2 börn, Dag Inga og Ölmu Krist-
ínu. Grétar Ingi, f. 24.2. 1974.
Helga var brautskráð frá
Kvennaskólanum í Reykjavík
1924. Verslunarnám við Kobm-
andsskolen í Kaupmannahöfn
1930-1931. Skrifstofustúlka hjá
Mjólkurfélagi Reykjavíkur,
MINNINGAR
Mjólkursamlagi Kjalarnesþings
og Mjólkurstöðinni í Reykjavík
1931-1941. Húsfreyja að Blika-
stöðum í Mosfellssveit frá 1942.
I sljórn Ungmennafélagsins
Aftureldingar í Mosfellssveit
nokkur ár. Formaður Kvenfé-
lagasambands Gullbringu- og
Kjósarsýslu 1948-1966. For-
maður Kvenfélags Lágafells-
sóknar 1951-1964. I varastjórn
Kvenfélagasambands Islands
1953, síðan í aðalstjórn þess og
formaður 1963-1977. Kosin í
hreppsnefnd 1954 og endurkos-
in 1958, var þá varaoddviti en
tók við oddvitastörfum í ágúst-
mánuði. Síðasti oddviti hrepps-
ins sem hafði öll störf á eigin
hendi áður en hreppurinn fékk
skrifstofu og sveitarstjóra. f
stjórn Húsmæðrakennaraskóla
Islands í nokkur ár. Kosin í
Landsdóm af Alþingi 1969 til 6
ára og endurkosin næsta tíma-
bil. Fálkaorða RF 1970, Stór-
riddarakross StF 1976. Gull-
merki Húsmæðrafélagasam-
bands Svíþjóðar. Heiðursfélagi
Kvenfélags Lágafellssóknar og
Kvenfélagasambands íslands.
Útför Helgu fer fram frá
Lágafellskirkju mánudaginn 8.
mars og hefst athöfnin klukkan
14.00.
Hvenær sem kallið kemur
kaupir sig enginn frí,
þar læt ég nótt sem nemur,
neitt skal ei kvíða því.
(Hallgrímur Pétursson)
Með nokkrum orðum langar okk-
ur til þess að kveðja bestu ömmu í
öllum heiminum sem yfirgaf Hótel
Jörð á afmælisdaginn hans Grétars
Inga þann 24. febrúar s.l.
„Langar ykkur í eitthvað elsk-
urnar“ var amma vön að segja þeg-
ar við komum til hennar. Hún sá til
þess að maður var aldrei svangur
og með magann fullan af jólakökum
og kleinum, eða öðru slíku góðgæti
sem alltaf var nóg til af. Þegar við
vorum yngri, hafði hún ofan af fyrir
okkur með því að spila við okkur 01-
sen Olsen, Rommí og Marías, en
eftir því sem við urðum eldri kunn-
um við frekar að meta sögurnar
sem hún sagði okkur af viðburða-
ríkri ævi sinni. Gott dæmi voru sög-
umar frá námsárunum í Kaup-
mannahöfn, þar sem hún var við
viðskiptanám í kringum 1930, sem
taldist til tíðinda fyrir konu á þeim
tíma. Þeirri reynslu sem hún öðlað-
ist þar gat hún svo miðlað til Steina
þegar hann fór erlendis til náms.
Amma var í stjórn Ungmennafé-
lagsins Aftureldingar um skeið og
hafði hún einstaklega gaman af því
að segja okkur frá þeim tima. Innan
hreppsnefndar Mosfellshrepps
barðist hún ötullega fyrir byggingu
skóla og sundlaugar við Varmá.
Sögum af þeirri baráttu hafði Óli, sá
okkar sem stundaði hve mest
íþróttir, ekki hve síst gaman af.
Ekki síður voru skemmtilegar sög-
umar af störfum hennar sem odd-
viti Mosfellshrepps, þar sem hún
barðist ein á móti karlaveldi og
hafði sigur með klókindum og skyn-
semi.
Það voru forréttindi fyrir okkur
bræðurna að eiga ömmu í næsta
húsi. Ef enginn var heima eða ís-
skápurinn tómlegur var auðvelt að
hlaupa til ömmu Helgu. Amma var
alltaf svo hlý og góð, það var svo
gott að faðma hana og eiga hana að.
Hún var alltaf til staðar ef eitthvað
bjátaði á, tilbúin að rétta fram
hjálparhönd. Minningin um ömmu
mun lifa með okkur öllum.
Elsku afi, betri ömmu,
langömmu, móður, tengdamóður og
eiginkonu er ekki hægt að hugsa
sér. Megi Guð vera með þér og
styrkja þig.
Sigsteinn, Ólafur og
Grétar Ingi.
Elsku amma mín.
Þú kenndir mér svo ótal margt
sem ég mun ávallt vera þér þakklát
fyrir. Samt var það eitt sem þú
kenndir mér best; að vera ég sjálf
og lifa lífinu fyrir mig og engan ann-
#;an. Það var alltaf gott að koma til
þín og vera hjá þér því þú hafðir
alltaf tíma fyrir mig. Þegar ég var
smástelpa var ég vön að vera hjá
þér tímunum saman og þá spiluðum
við rommí og margt fleira. Það var
alltaf hægt að dunda sér mikið hjá
þér. Þú kenndir mér margt sniðugt
og nytsamlegt, s.s. að prjóna og
sauma út. Þú varst alltaf vön að
gefa mér mola og eitthvað gott að
drekka, en allra best var þó að
koma til þín í hádeginu á sunnudög-
um því þá var alitaf annaðhvort
steik eða lax í matinn og bragðaðist
það alltaf best hjá þér. Já, þú gast
alltaf snúist í kringum mann. Svo
kom það stundum íyrir að svona lítil
stelpa yrði lúin og þá sagðirðu að ég
gæti lagt mig í afadívan. Já, ég á
margar góðar minningar um þig.
Það er mér ákaflega mikill heiður
að hafa þekkt þig eins og ég gerði
og fá að heita í höfuðið á þér. Þín er
sárt saknað.
Litla ömmustelpan,
Helga Kristín.
Það var fyrir fjörutíu árum að ég
kynntist frú Helgu Magnúsdóttur á
Blikastöðum. Ég hafði heyrt henn-
ar getið og séð hana nokkrum sinn-
um. Það litu allir upp til hennar
sem ég hafði talað við og báru
henni einstaklega gott orð. Nú at-
vikaðist það svo að ég þurfti að
skipta um vinnu og þegar ég frétti
af miklum byggingaframkvæmdum
að Varmá sótti ég um starf sem
múrarameistari við framkvæmdirn-
ar. Helga hafði um þessar mundir
tekið við sem oddviti hreppsins, ein
af fáum konum sem þá höfðu gegnt
því starfi á landinu, en það sem
kom mér mest á óvart var að hún
var allt í öllu er varðaði bygging-
amar. Við sömdum um verkið við
stofuborðið heima hjá henni á
Blikastöðum. Það var ekki einungis
að hún sæi um allar ráðningar
meistara til verksins, heldur einnig
samninga um efniskaup í verslun-
um sem og fundarhöld í ráðuneyt-
um varðandi framlög til verksins.
Ofan á þetta allt, sá hún um greiðsl-
ur til okkar verktakanna og það
sem meira var, þá var hún daglega
á vinnustaðnum að fylgjast með
verkinu og hrósa okkur fyrir vel
unnin störf. Hún var ótrúlega glögg
á sviði framkvæmda og ef einhver
vandi kom upp var hún fljót að átta
sig og leysa hann með okkur. Hún
lét jafnt yfir alla ganga, aðkomu-
menn sem heimamenn, við bygg-
inguna og er mér minnisstætt að
allir fengu frítt fæði í Hlégarði þó
svo að þeir ættu heima í næstu hús-
um. Helga var traust í starfi og var
gott veganesti fyrir ungan mann að
kynnast og starfa með henni. Þegar
saga Mosfellsbæjar verður skrifuð
mun nafn Helgu eflaust verða ofar-
lega á blaði.
Blessuð sé minning hennar.
Hreinn Þorvaldsson.
Kveðja frá Kvenfélagasam-
bandi Islands.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Hávamál.)
Heiðursfélagi Kvenfélagasam-
bands Islands, frú Helga Magnús-
dóttir frá Blikastöðum, er látin 92
ára að aldri. Helga Magnúsdóttir
kom víða við í félagsmálum, en jafn-
framt þeim störfum rak hún eitt
stærsta kúabú landsins að Blika-
stöðum ásamt eiginmanni sínum
Sigsteini Pálssyni.
Helga Magnúsdóttir vann mikið
og óeigingjamt starf í þágu Kvenfé-
iagasambands Islands. Helga sat í
ritstjóm Húsfreyjunnar 1951-1953
og árið 1953 var hún kosin í vara-
stjórn Kvenfélagasambands ís-
lands, síðan í aðalstjórn þess og for-
maður 1963-1971 og í stjórn Kven-
félagasambands Norðurlanda á
sama tíma. Störf Helgu einkennd-
ust af raunsæi, þekkingu og góðri
greind, hún vann sambandinu mikið
og gott starf og hafði ávallt áhuga á
velferð þess og fyrir baráttumálum
kvenna yfirleitt. í formannstíð
Helgu var Leiðbeiningarstöð heim-
ilanna stofnuð og skrifstofa KÍ var
flutt að Hallveigarstöðum. Kvenna-
heimilið Hallveigarstaðir eru í eigu
KÍ, BKR og KRFÍ. Það var mikið
þrekvirki sem konur unnu við að
koma upp Kvennaheimilinu Hall-
veigarstöðum, þrekvirki sem tók
mörg ár að koma í framkvæmd, en
tókst með harðfylgi, dugnaði og
baráttugleði þeirra kvenna sem
komu að því verki.
í erindi sem Helga flutti á
bændaviku Búnaðarfélags íslands
árið 1953, ræddi hún um stöðu
bændakvenna og mikilvægi þess að
létta störf húsmóðurinnar. Hún
hvatti konur til samstöðu og endar
erindi sitt þannig „Islenskar konur,
hvort sem við búum til sjávar eða
sveita, þá erum við allar smáhlekkir
í sömu þjóðfélagskeðjunni og verð-
um allar að gæta þess að láta aldrei
stéttaríg, atvinnu eða verðlag
sundra okkur, heldur standa saman
og styðja hver aðra í lífsbarátt-
unni.“ Þessi orð Helgu eiga jafn vel
við í dag og þau gerðu þá.
Á síðasta Landsþingi Kvenfélaga-
sambands íslands sem Helga
Magnúsdóttir ávarpaði sem formað-
ur minnti hún á hve harða baráttu
íslenskar konur hefðu fyrrum orðið
að heyja til að fá að menntast og
hve þáttur kvenfélaganna og Kven-
félagasambands Islands hefði verið
mikill í bættri menntunaraðstöðu.
Hún sagði: „Öllum réttindum fylgja
skyldur, skyldur sem við verðum að
axla hverju sinni, ef við viljum verða
langlíf í landinu, skyldur sem við
megum ekki láta sjálfselskuna
deyfa í vitund okkar, heldur leysa af
hendi með glöðu geði og efla með
því sáiarþroska okkar. Kröfur okk-
ar til lífsins, lífsþæginda og fjár-
muna eru orðnar svo háværar að
allt annað vill gleymast og okkur
endist ekki ævin til þess að uppfylla
þær. Gullið er að sjálfsögðu afl þess
sem gera skal, en það eitt er vissu-
lega ekki mælikvarði á hamingju
manna, heldur miklu fremur sá frið-
ur og það andlega jafnvægi sem
fæst með vitundina að hafa gjört
skyldu sína og því að vera sáttur við
Guð og eign samvisku hverju sinni,
en sá friður fæst ekki fyrir neina
peninga.“
Kvenfélagasamband Islands
þakkar Helgu Magnúsdóttur öll
hennar störf, við kveðjum hana með
virðingu og söknuði. Eftirlifandi
eiginmanni Sigsteini Pálssyni og
fjölskyldu vottum við okkar dýpstu
samúð. Blessuð sé minning hennar.
Drífa Hjartardóttir, forseti
Kvenfélagasambands Islands.
Það voru 11 framsýnar konur
sem komu saman á Völlum á Kjal-
arnesi þann 26. desember árið 1909
og stofnuðu Kvenfélag Kjalames-
hrepps, en árið 1912 á fundi sem
haldinn var að Reykjum, var borin
upp tillaga Guðrúnar Jósepsdóttur,
sem var fyrsti formaður félagsins,
um að breyta nafninu í Kvenfélag
Lágafellssóknar og féll hún í góðan
jarðveg, þar sem margar konur úr
Mosfellssveit höfðu gengið í félagið
og Lagafellssókn náði þá yfir báða
hreppana. Konurnar á Kjalarnesi
stofnuðu síðar sjálfstætt kvenfélag,
Kvenfélagið Esja.
Ungmennafélagið Afturelding
var einnig stofnað árið 1909 og hafa
alltaf verið traust bönd á milli þess-
ara tveggja félaga. Þessi tvö félög
eiga því bæði 90 ára afmæli á þessu
ári.
Samkvæmt fyrstu fundargerð
kvenfélagsins segir, að tiigangur fé-
lagsins sé: að vinna að því eftir
kröftum að styðja og styrkja fá-
tæka. Kvenréttindabaráttan var
rétt að hefjast og eitthvað var farið
að rita um þau mál, en fæst af þvf
tileinkuðu sveitakonurnar sér al-
mennt. Eins og við vitum, þá varð
það ekki fyrr en 19. júní árið 1915
sem konur fengu kosningarétt.
í þá daga var mikil fátækt á bæj-
um sem enginn leit eftir og gat við-
komandi ekki leitað til neins aðila
nema hreppsins, en þá leið vildu
flestir forðast í lengstu lög. En tím-
arnir breytast og mennirnir með,
núna sjá almannatryggingar og líf-
eyrisgreiðslur um einstaklinga í erf-
iðleikum, þótt betur megi ef duga
skal.
Til að byrja með voru fundir fé-
lagsins haldnir til skiptis heima hjá
félagskonum, kannski eftir hádegi á
fimmtudögum með kaffi og pönnu-
kökum og tíðkast það ennþá víða til
sveita, en varla er hægt að ímynda
sér slíkan fund á höfuðborgarsvæð-
inu í dag. Tímamir hafa vissulega
breyst.
Þegar ég gekk í kvenfélagið árið
1976, var Helga Magnúsdóttir sú
kona sem ég virti mest og dáði fyrir
hennar röggsemi og þann fróðleik
sem hún færði okkur á fundum fé-
lagsins.
Ef upp komu einhverjar vanga-
veltur um hin ýmsu málefni, þá var
alltaf hægt að treysta því, að Helga
væri með réttu svörin. Hún hélt
merki kvenfélagsins hátt á lofti með
öflugri þátttöku í félagsstarfinu, var
í stjóm félagsins og formaður þess
um árabil.
Helga var nákvæm í frásögn og
hreinskiptin og hún var mjög dug-
leg við að laða ungu konumar í
hreppnum í félagið og endalaust
væri hægt að telja upp allt það sem
Helga gerði fyrir kvenfélagið okkar.
Hennar heiðarlegu og óeigingjömu
störf í þágu kvenfélagsins verða
seint fullþökkuð.
Við kvenfélagskonur vottum eig-
inmanni hennar, börnum og fjöl-
skyldum þeirra okkar dýpstu sam-
úð. Megi minningin um góða konu
ylja okkur um ókomna framtíð.
F.h. Kvenfélags Lágafellssóknar.
Helga Thoroddsen.
Þegar Helga Magnúsdóttir frá
Blikastöðum er kvödd hinstu kveðju
leita margar góðar minningar á hug-
ann. Hún var á sínum tíma ein af
forystukonum í Mosfellssveit og
brautryðjandi margra framfara-
mála. Á sjötta áratug þessarar aldar
var hlutur kvenna ekki stór í sveit-
arstjórnum. Helga var snemma köll-
uð til starfa á þeim vettvangi. Hún
sat í hreppsnefnd Mosfelishrepps
1954 - 62, var kosin varaoddviti ‘58
en tók við oddvitastörfum í ágúst
sama ár eftir að Magnús Sveinsson,
oddviti, féll frá. Helga var fyrsta
konan sem gegndi störfum oddvita í
hreppsnefndum á Islandi. I oddvita-
tíð hennai' var tekin ákvörðun um
framtíðarskipulag Varmársvæðisins
sem skóla- og íþróttasvæðis og haf-
ist handa við byggingu nýs barna-
skóla, Varmárskóla, og sundlaugar
sem hvort tveggja eru mannvirki
sem standa enn fyrir sínu á hinu
glæsilega íþróttasvæði að Varmá.
Helga var formaður Kvenfélags
Lágafellssóknar á árunum 1951-64.
Á þeim tíma var starfsemi kvenfé-
laganna í landinu með mikium
blóma, enda má segja að það hafi
verið sá vettvangur sem konur
höfðu til að vinna að sínum áhuga-
málum. Flestar voru heimavinnandi
húsmæður og fundir haldnir á eftir-
miðdögum. Hún lagði ríka áherslu á
að virkja ungar og óreyndar konur í
félaginu til virkrar þátttöku í félags-
starfinu og fela þeim ýmis verkefni.
Má segja að það hafi verið góður
skóli að starfa undir hennar handar-
jaðri. Helga var framsýn og opin
fyrir ýmsum nýjungum sem hún
taldi vera til framfara fyrir sveitar-
félagið og ekki síst í því sem snéri að
skólunum, m.a. var á vegum kvenfé-
lagsins komið á danskennslu skóla-
barnanna sem haldin var í Hlégarði.
Einig var píanó og kvikmyndasýn-
ingarvél keypt og gefin skólanum.
Helga var kölluð til margvíslegra
trúnaðarstarfa utan heimabyggðar.
Hún var formaður Kvenfélagasam-
bands Gullbringu- og Kjósarsýslu
um árabil, í stjórn Kvenfélagasam-
bands Islands og formaður þess í
átta ár, auk þess í stjórn Kvenfé-
lagasambands Norðurlanda. Helga
var virt og metin fyrir hæfileika sína
og mikilvæg trúnaðarstörf. Hún var
m.a. heiðursfélagi Kvenfélagasam-
bands Islands og Kvenfélags Lága-
fellssóknar og var sæmd Stórridd-
arakrossi hinnar íslensku fálkaorðu.
Auk mikilla anna á vettvangi fé-
lagsmála stóð Helga fyrir myndar-
legu og mannmörgu heimili að
Blikastöðum en hún og eiginmaður
hennar Sigsteinn Pálsson, bóndi og
fynv. hreppstjóri, ráku stórbú sem
orð fór af fyrir myndarskap í hví-
vetna. Þegar varaforseti Bandaríkj-
anna Lyndon B. Johnson og eigin-
kona hans Lady Bird komu í opin-
bera heimsókn til Islands var leitað
til þeirra hjóna á Blikastöðum um að
taka á móti varaforsetafrúnni og
fylgdarliði hennar, en hún hafði ósk-
að eftir að koma á íslenskan bónda-
bæ. Það eru ánægjulegar minningar
frá þeirri heimsókn. Helga bauð
nokkrum kvenfélagskonum að vera
viðstaddar og áttum við að klæðast
íslenskum búningi. Þegar varafor-
setafrúin og fylgdarlið komu í hlað á
Blikastöðum stóðu hjónin Helga og
Sigsteinn úti á hlaði ásamt kvenfé-
lagskonunum og heilsuðu gestum.
Það má geta nærri að það var eftir-
minnileg upplifun á þeim tíma fyrir
okkur að fá tækifæri til að hitta og
drekka eftirmiðdagskaffi á myndar-
legu heimili þeirra hjóna með svo
virðulegum gestum.
Þó að starfsvettvangur Helgu á
félagsmálasviðinu hafi fyrst og
fremst verið á vettvangi sveitar-
stjómarmála og kvenfélaganna þá
lét hún sig einnig varða landsmálin
og var virk í starfi innan Sjálfstæð-
isflokksins. Það er alltaf uppbyggi-
legt og gott að eiga samræður við
þau hjón Helgu og Sigstein hvort
sem um var að ræða landsmálin eða
málefni líðandi stundar heima í hér-
aði.
Helga og Sigsteinn fluttu fyrir
nokkrum árum að Hlaðhömrum í
íbúðir aldraðra. Þar hafa þau átt
saman rólegt ævikvöld. Helga hefur
átt við nokkra vanheilsu að stríða
undanfarin ár, en andlegri reisn hélt
hún til hinstu stundar. Um leið og