Morgunblaðið - 17.06.1999, Blaðsíða 50

'i
FIMMTUDAGUR 17. JÚNÍ1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
BÖÐVAR
SVEINBJARNARSON
+ Böðvar Svein-
bjarnarson
fæddist á fsafirði 7.
apríl 1917. Hann
lést á hjúkrunar-
deild Hrafnistu 5.
júní síðastliðinn.
Foreldrar Böð-
vars voru Svein-
björn Halldórsson,
bakarameistari á
Isafirði, f. 14. ágúst
1888, d. 13. sept-
ember 1945, og
kona hans Helga
Jakobsdóttir, hús-
móðir á fsafírði, f.
24. apríl 1889, d. 26. apríl
1979.
Systkini Böðvars sem upp
komust: Steinunn, látin; Hall-
dór; Marta; Sveinbjörn; Sigríð-
ur og Jóhanna. Einnig eignuð-
ust Sveinbjörn og Helga tvær
dætur, Helgu Karítas sem lést á
fyrsta ári og óskírða stúlku sem
lést við fæðingu.
Hinn 3. júlí 1948
kvæntist Böðvar Ið-
unni Eiríksdóttur, f. á
ísafirði 9. júní 1921, d.
24. maí 1974. Iðunn
var dóttir Eiríks
Brynjólfs Finnssonar,
yfirverkstjóra, og
Kristínar Einarsdótt-
ur, húsmóður. Iðunn
lauk stúdentsprófi frá
M.A. 1940. Auk hús-
móðurstarfa rak hún í
mörg ár verslun
þeirra hjóna á Isa-
firði. Iðunn var m.a.
formaður kvenfélags-
ins Óskar og kvennadeildar SFVÍ
um nokkurra ára skeið.
Böðvar og Iðunn eignuðust
(jögur börn. Þau eru a) Bergljót
kennari, f. 20. október 1948. Maki:
Jón Guðlaugur Magnússon fram-
kvæmdastjóri, og eru börn þeirra
þijú: Iðunn Eir, Magnús Freyr og
Böðvar. b) Haukur skipstjóri, f.
18. október 1949, fórst með skipi
Elsku afi, það er erfitt fyrir mig að
setjast niður og skrifa þér þessa
y hinstu kveðju. Þó er það svo að
margar ánægjulegar minningar
skjóta upp kollinum og hugur minn
ber mig alla leið til ísafjarðar sem er
þó svo óralangt frá þeim stað sem ég
dvel nú. Eg hugsa um húsið þitt að
Túngötu 7 sem bauð upp á ótal
möguleika til leikja, um sumarbú-
staðinn inni í Skógi sem var þér svo
kær og ég hugsa um Niðursuðuverk-
smiðjuna sem þú stofnaðir og rakst
hátt í 40 ár og margt, margt fleira.
Fyrstu minningar mínar um þig
eru frá því að ég var 3-4 ára og bjó á
^ísafirði. Ég man að ég vildi helst
alltaf vera hjá þér og Iðunni ömmu.
Mamma hefur sagt mér að ég hafi
rétt verið farinn að tala þegar ég
lærði að hringja í ykkur til að biðja
um að verða sótt og að það hafi aldrei
liðið langur tími frá því að ég tók upp
símtólið þar til að afi var kominn.
Fyrsta sorg lífs míns var síðan þegar
Iðunn amma dó. Ég veit að fráfall
ömmu hefur verið þér enn meiri miss-
ir og það hjálpar mér í sorg minni
núna að vita að þið eruð loksins sam-
an að nýju ásamt elsku Hauki ykkar.
Fjölskylda mín fluttist í Kópavog-
inn þegar ég var enn á barnsaldri. Þú
varst þó aldrei langt undan og allt
fram að 19 ára aldri eyddi ég flestum
sumrum hjá „afa á ísafirði." Ég man
"* 5hvað þú varst alltaf góður við mig.
Ég minnist sérstaklega síðustu
sumra minna á ísafirði en þá kom
Vala vinkona úr Kópavoginum með
mér vestur til að vinna í Niðursuðu-
verksmiðjunni. Þegar við komum
þreyttar heim í hádeginu og á kvöld-
in beiðst þú yfirleitt alltaf með heitan
mat handa okkur og þegar við fórum
út á kvöldin vaktir þú þolinmóður eft-
ir okkur, án þess að tala um eða láta
á því bera að þú hefðir nú kannski
svolitlar áhyggjur af okkur. Þú lán-
aðir okkur bílinn þinn hvenær sem
við vildum og þú varst alltaf reiðubú-
inn að skjótast með okkur hvert sem
var ef það hentaði okkur betur.
Ég minnist þess líka hvað þú varst
alltaf stoltur af því sem ég var að
gera hversu lítilvægt sem það nú
var. Þegar ég lauk fyrsta námsárinu
í Verslunarskólanum baðst þú mig
um að taka einkunnirnar mínar með
þegar ég kom vestur til sumardval-
ar. Þú sýndir þær síðan stoltur þeim
sem komu að heimsækja þig þrátt
fyrir að ég hefði nú alls ekkert verið
að sprengja upp einkunnaskala
Verslunarskólans.
Þó að þú sért farinn frá okkur og
verðir ekki til staðar næst þegar ég
kem til íslands þá veit ég að þú verð-
ur alltaf mikilvægur hluti af Íífi mínu
og að ég mun aldrei gleyma þér. Ég
harma það mjög elsku afi minn að
eiga þess ekki kost að fylgja þér til
grafar. En ég vil að þú vitir að hugur
minn verður með þér og fjölskyld-
unni þegar þú verður jarðsunginn og
færður til hinstu hvílu á Isafirði við
hliðina á Iðunni ömmu.
Vertu bless elsku afi minn og guð
geymi þig.
Þín
Iðunn Eir.
t
Alúðarþakkir til þeirra fjölmörgu, sem sýndu
okkur í orði og verki hlýhug og virðingu vegna
andláts okkar ástkæra sonar og bróður,
SÆBJÖRNS JÓNSSONAR
(Bubba).
Guð blessi ykkur öll.
Ingunn Björgvinsdóttir, Ragnar Thorarensen,
Jón Aðalsteinn Saebjörnsson, Jóhanna Jónasdóttir,
Björgvin, Arndís og Lee Ann.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlý-
hug við andlát og útför föður okkar,
JÓNS GUNNARSSONAR
fyrrum kaupfélagsstjóra,
hjúkrunarheimilinu Skjóli.
Guðmundur Jónsson,
Margrét Jónsdóttir,
Petra Sigríður Jónsdóttir,
Unnur Jónsdóttir.
sínu 25. febrúar 1980. Haukur
var ókvæntur og bamlaus. c) Ei-
ríkur Brynjólfiu- framkvæmda-
stjóri, f. 9. nóvember 1956. Maki:
Halldóra Jónsdóttir húsmóðir,
og em þeirra böm: Iðunn,
Haukur, Jón Ólafur og Aldís
Braga. d) Kristín skrifstofumað-
ur, f. 1. júm 1958. Maki: Pétur
Sigurgeir Sigurðsson fram-
leiðslustjóri, þeirra synir em:
Sigurður og Sveinbjöm.
Böðvar var um árabil um-
svifamikill í atvinnurekstri á
Isafírði. Hann var lengst af for-
stjóri Niðursuðuverksmiðjun-
anr h.f. og Torfness h.f. Böðvar
sat í mörg ár í sfjórn Félags
rækju- og hörpudiskframleið-
enda og Sölusamtaka lagmetis.
Böðvar starfaði um langt skeið
í Skátafélaginu Einherjum á
ísafirði og lék knattspyrnu með
Knattspyrnufélaginu Herði.
Hann var einn af stofnendum
Oddfellowstúkunnar Gests og
Lionsklúbbs Isafjarðar. Þá tók
hann virkan þátt í starfí Sjálf-
stæðisflokksins á Isafirði.
Utfor Böðvars verður gerð
frá Isafjarðarkirkju föstudag-
inn 18. júní og hefst athöfnin
klukkan 14.
Með Böðvari Sveinbjarnarsyni er
fallinn frá einn af brautryðjendum í
íslenskum rækjuiðnaði og ísfirsku
atvinnulífi.
Það er erfitt fyrir okkur sem erum
að lifa aldaskiptin að gera okkur
grein fyrir því hvemig það vai- fyrir
unga menn að hefja lífsstarfið í miðri
heimskreppunni. Tilviljun réð því,
eins og svo mörgu í lífinu að Böðvar
hóf störf hjá nýstofnaðri Rækjuverk-
smiðju Isafjarðar, sem var í eigu
Bæjarsjóðs, aðeins 19 ára gamall.
En hann hafði byrjað að læra til bak-
ara hjá fóður sínum og var búinn
með tvö ár af námstímanum, þegar
Halldór bróðir hans, sem hafði feng-
ið starf í hinni nýju verksmiðju slas-
aðist. Böðvar hljóp í skarðið fyrir
bróður sinn því á þeim tíma var að-
eins um tvennt að ræða fyrir Hall-
dór, annað hvort missti hann vinn-
una, eða útvegaði mann fyrir sig.
Þannig má segja að fótameinið hjá
Halldóri hafi verið happ fyrir þróun
rækjuiðnaðarins, því næstu 50 árin
helgaði Böðvar greininni starfs-
krafta sína.
Ég held að hægt sé að fullyrða að
stofnun Rækjuverksmiðjunnar og
upphaf rækjuveiða í ísafjarðardjúpi
séu eitthvert merkasta skrefið í þró-
un atvinnumála á Isafirði og varð
Isafjörður strax höfuðvígi rækjuiðn-
aðarins á Islandi. Þaðan barst þekk-
ingin um landið, Isfirðingar fundu
rækjumiðin í Arnarfirði og hófu veið-
ar í Húnaflóa. Böðvar var með í æv-
intýrinu frá byrjun og fljótlega í for-
ystu.
Skömmu eftir að hann hóf störf í
Rækjuverksmiðjunni, varð hann
verkstjóri, en í upphafi var öll rækj-
an niðursoðin, og flutt beint á neyt-
endamarkað eins og nú er sagt, og
raunar umhugsunarefni rúmlega 60
árum síðar að Islendingar séu ekki
lengra komnir á þeirri braut.
Bæjarsjóður hætti starfrækslu
verksmiðjunnar 1939 og keyptu Jón
Kjartansson, kenndur við Sælgætis-
gerðina Víking, og fleiri verksmiðj-
una og stofnuðu Niðursuðuverk-
smiðjuna á Isafirði h.f. Hófst þá langt
og farsælt samstarf Jóns og Böðvars.
Böðvar var ráðinn verksmiðju-
stjóri hins nýja fyrirtækis, og kom
síðar inn sem meðeigandi. Það er til
marks um gífurleg áhrif verksmiðj-
unnar á atvinnulíf bæjarins, að árið
1939 unnu 130 manns í verksmiðj-
unni, auk þeirra sem höfðu atvinnu
af veiðunum. En það árið voru íbúar
Isafjarðar um 2800.
Þegar leið að seinni heimstyrjöld-
inni reyndist erfitt að selja rækjuna
og fór þá verksmiðjan að sjóða niður
aðrar afurðir eins og sfld, fisk og ýms-
ar kjötvörur. A tímabili var mikið af
vörum verksmiðjunnar selt til Banda-
ríkjanna, en eftir stríð töpuðust þeir
markaðir, að talið var vegna undir-
boða „frænda okkar“ Norðmanna.
1948 kaupa þeir Böðvar og Jón
Kjartansson Ishúsfélag Isfirðinga og
reka til ársins 1952 er þeir selja bæj-
arsjóði og fleiri hluthöfum fyrirtækið.
1942 kaupir hann verslun af Olafi
Halldórssyni foðurbróður sínum, og
rak ásamt Iðunni konu sinni um 35
ára skeið í Hafnarstrætinu. Kunni
Böðvar margar sögur af þeirri út-
sjónarsemi, sem nauðsynleg var til
að útvega vörur í stríðinu og á hafta-
árunum, sem á eftir fylgdu og voru í
raun við lýði allt fram yfir 1960. Fyr-
ir neyslukynslóð dagsins í dag er
erfitt að útskýra þetta ótrúlega kerfi.
Sjálfur er ég af þeirri kynslóð sem
tengir ilm af eplum og appelsínum
við jólin sem voru eini árstíminn sem
mátti flytja inn þá ágætu ávexti.
I byrjun sjötta áratugarins má
segja að rækjuveiðar og vinnsla hafi
að mestu leyti lagst af á Isafirði, fyrst
og fremst vegna lélegrar markaðs-
stöðu, sem trúlega hefur að mestu
leyti verið heimatilbúið vandamál.
1955 verða enn kaflaskil hjá
Böðvari, er hann stofnar Niðursuðu-
verksmiðjuna h.f. ásamt Ragnari
Jakobssyni frá Flateyri og fleirum.
Hafði orðið að samkomulagi milli
Böðvars og Jóns Kjartanssonar að
leiðir skildu og keypti hið nýja félag
öll tæki og tól eldri verksmiðjunnar.
Verksmiðjuhús var byggt á Torfnes-
inu, og niðursuða hafin af fullum
krafti, fyrst og fremst á rækju.
Einnig var soðið niður ýmislegt fisk-
og kjötmeti auk grænmetis. Hygg ég
að flestir Vestfirðingar sem komnir
eru yfir miðjan aldur minnist með
söknuði grænu baunanna frá
Böðvari. Um 1960 kaupir Böðvar
hlut Ragnars Jakobssonar og félaga
t
Innilegar þakkir til allra sem sýndu okkur samúð
og hlýhug við andlát og útför eiginmanns míns,
föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
ÞORSTEINS SIGURÐSSONAR
bifvélavirkja,
Gnoðarvogi 28.
Sérstakar þakkir til starfsfólks á hjúkrunar-
heimilinu Skjóli.
Guð blessi ykkur öll.
Jóhanna Valdimarsdóttir,
Elín V. Þorsteinsdóttir, Ricardo Villalobos,
Sigurður Þorsteinsson, Lilja D. Michilsen,
Ingunn Þorsteinsdóttir,Guðjón Valdimarsson,
barnabörn, barnabarnabörn
og aðrir ástvinir.
Lokað
Vegna útfarar JAKOBS HALLGRÍMSSONAR, organista og tón-
listarkennara, verður skrifstofa söngmálastjóra þjóðkirkjunnar
lokuð frá hádegi föstudaginn 18. júní.
og er eftir það aðaleigandi fyrirtæk-
isins ásamt Iðunni konu sinni og
Viggo Norðquist sem einnig átti hlut
í fyrirtækinu. En Böðvar kom víðar
við og í mörg ár rak hann fiskimjöls-
verksmiðjuna Torfnes h/f, fyrst í
samvinnu við Hákon Kristinsson og
síðar Norðurtangann h/f. Síðar varð
Böðvar einn eigandi.
1959 stofnar Böðvar nýja rækju-
verksmiðju í Hnífsdal ásamt Sigurði
Sv. Guðmundssyni. Atti Böðvar rneiri-
hluta í þeirri verksmiðju tii 1962 að
hann seldi Sigurði sinn hlut. Á þessum
árum er byrjað að frysta rækjuna í
blokk og um 1970 hefst lausfrysting.
Þá má segja að raunveruleg bylting
hefjist í greininni, með tilHti til sölu og
markaðsmála, þar sem markaðir fyiár
frystar afurðir voru miklu stærri og
meiri en nokkru sinni fyrir niðursoðn-
ar afurðir. Frá þeim tíma má segja að
niðursuðan hafi orðið aukabúgrein
með frystingunni.
Laust fyrir 1980 stóð Böðvar
frammi fyrir þeirri ákvörðun að
hætta starfsemi þar sem rýma þurfti
verksmiðjuhúsið á Torfnesi vegna
byggingarframkvæmda sjúkrahúss-
ins. Eldmóðurinn var enn til staðar
og hafin var bygging nýrrar verk-
smiðju. 1981 hefst svo starfsemin í
nýju og glæsilegu húsnæði í Sunda-
höfn, og í hönd fara miklir uppgangs-
tímar í rækjuiðnaðinum. Uthafsveið-
ar hefjast af miklum krafti og voru
Isfirðingar sem fyrr í forystuhlut-
verki, ekki síst við að koma stærri
skipum til veiða en áður hafði þekkst.
Má segja að Isafjarðarverksmiðjum-
ar hafi lagt grunninn að því loðnuflot-
inn fékk rækjukvóta nokkrum árum
síðar. Um 1990 fer að bera á erfiðleik-
um hjá Isafjarðarverksmiðjunum, og
Niðursuðverksmiðjan, Rækjuverk-
smiðja Olsens og Rækjustöðin, sem
voru burðarásar rækjuvinnslunnar á
Isafirði heyra nú sögunni til.
Ég átti því láni að fagna að kynn-
ast Böðvari, er ég kom á heimili hans
og Iðunnar, sem verðandi tengda-
sonur þeirra, 1967 og eru mér minn-
isstæð fyrstu kynni mín af Böðvari,
sem mér fannst geisla af góð-
mennsku. Frá þeim tíma hófst óslitin
vinátta okkar Böðvars, sem var hlýr
og ráðagóður. Minnist ég margra
ánægjustunda með honum, því Böðv-
ar kunni öðrum fremur að segja
skemmtilega frá og var óvenju fróð-
ur um menn og málefni. Ogleyman-
legar eru stundirnar í Skóginum, þar
sem Böðvar hafði átt sumarbústað,
sem var honum sérlega kær. Þangað
flutti fjölskyldan á sumrin meðan
börnin voru ung og síðustu árin sem
Iðunn lifði var verið þar flestar helg-
ar og nær allar frístundir Böðvars
voru tengdar bústaðnum. Meðan
Böðvar hélt heimili á Isafirði komum
við þangað öll sumur, til lengri eða
skemmri dvalar og oft yfir jól og ára-
mót.
Heilu næturnar gátum við þá setið
og rætt landsins gagn og nauðsynjar
og var þá oft farið um víðan völl, því
Böðvar hafði skoðanir á flestum
hlutum. Eldri börnin mín Iðunn og
Magnús voru mörg sumur á Isafirði
við störf og nutu góðs atlætis afa
síns og sérstök var sú vinátta sem
var milli hans og Magnúsar.
Heimili þeirra hjóna var glæsilegt
og gestagangur óvenjumikill, en þau
voru höfðingjar heim að sækja og
var Böðvar venjulega hrókur alls
fagnaðar. Iðunn lést langt um aldur
fram 1974 eftir langvarandi veikindi
og enn varð Böðvar fyrir áfalli þegai-
Haukur sonur hans fórst í Isafjarð-
ardjúpi 1980.
Eftir að Böðvar hætti daglegum af-
skiptum af fyrirtækinu flutti hann til
Reykjavíkur. Alla tíð fylgdist hann
vel með því sem var að gerast fyrir
vestan og endalokin urðu honum
vissulega áfall, þótt hann tæki þeim af
karlmennsku eins og öðru í lífinu.
Blessuð sé minning Böðvars
Sveinbjarnarsonar.
Jón Guðlaugur.
Til afa.
Afi minn, ég vildi að þú værir hér
lengur, en lífið svona bara gengur,
og ég mun alltaf muna þig.
Þinn
Sveinbjöm.
• Fleirí niinningnrgrciiiar um
Böðvar Sveinbjarnarson bíða
birtingar og niunu birtast í blaðinu
næstu daga.