Morgunblaðið - 10.07.1999, Blaðsíða 34
'34 LAUGAEDAGUR 10. JÚLÍ 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Alveg óþol-
andi níska
„Jóakim Aðalönd skildi þetta ekki enda
bara fugl og sögurnar afhonum uþp-
spuni. Menn verða ekki ríkir á að geyma
peninga undir koddanum eða gullið sitt í
peningatanki. “
Eftir Kristján
Jónsson
SÉ allt talið með eigum
við nettóeignir upp á nær
1000 milljarða króna ef
marka má Hagtölur
mánaðarins en margir hafa
áhyggjur af skuldum heimilanna
sem vaxa ekki síður en eignir.
Aðrir segja að auknar heimilis-
skuldir séu óneitanlega merki
um að fólk hafi það betra, það
treysti sér frekar en áður til að
fjárfesta og eyða.
„Mér blöskrar að ríkisstjómin
skuli ekki taka myndarlega á
þessum málum,“ skrifaði ónafn-
greindur lesandi í dagblað nú í
vikunni og átti við heimilisskuld-
imai'. Við emm mörg í vanda
vegna þess að
VIÐHORF launin duga
ekki. Það hafa
þau reyndar
aldrei gert en
það sem við, óbreyttir borgarar
þessa lands, heimtum er að
skuldaklafanum sé létt af okkur.
Við mótmælum nísku fjármála-
ráðhema. Og ég á ekki eingöngu
við skuldir þeirra sem em á
lægstu launum heldur líka okkar
hinna, við eigum bágt.
Við emm fús að halda uppi
hagvexti með því að kaupa íbúðir
sem við eigum ekki fyrir, kaupa
bíla á langtímalánum og fara til
Kanaríeyja þótt við eigum stund-
um ekki fyrir salti í grautinn. Við
leggjum á okkur að vafra
klukkustundum saman um gólfin
í stórverslunum og tískuvömbúð-
um, gefumst aldrei upp. Þetta er
hörkuvinna og lágmarkið að rík-
isstjómin sýni að hún virði okkur
fyrir viðleitnina.
Hagvöxturinn er búinn að vera
meiri hér í nokkur ár en í flest-
um löndum og skýringin er alls
ekki að öllu leyti fiskveiði, álf-
ramleiðsla eða ferðaþjónusta.
Nei, við eyðsluklæmar, eins og
farið er að kalla okkur, eigum
okkar þátt í þessu og nú eygjum
við ný færi þegar bráðsnjöll krít-
arkort bætast við þau gömlu.
Veltan í verslun hefur slegið öll
met og hverjum er það að
þakka?
Nú setjum við hnefann í borð-
ið. Við skulum safna skuldum,
það er í lagi, en ef ríkið býr ekki
til meira af peningum til að
greiða þær getur það bara átt sig
og lánardrottnamir með. Þeim
var nær að vera að blekkja okk-
ur og segja að við gætum alveg
fengið lán og þyrftum ekki að
borga fyrr en seinna. Núverandi
stjómarherrar verða að muna að
til er væn stjómarandstaða, hún
er til taks.
Einmitt. Auðvitað var það ljótt
að flengja óþekka og heimtu-
íreka krakka eins og gert var í
gamla daga. En það hvarflar
stundum að mér að fullvaxið fólk,
sem á að vita hvað ábyrgð á eigin
gerðum merkir, þurfi á einhverju
róttæku að halda til að taka
sönsum. Eiginlega er ég ekkert
að hneykslast sérstaklega á um-
mælum lesandans áðumefnda;
þau era liklega nokkuð dæmi-
gerð fyrir marga. Oft hef ég
sjálfur gerst sekur um að hugsa
á svipuðum nótum þegar mér
ftnnst að allir hafi það svo gott
nema ég.
Flest látum við þó duga að
bölva í hljóði en segjum stundum
ýmislegt sem við vonum að aðrir
gleymi. En stjómmálamennimir
sem við njótum að lemja missa
smám saman alla trú á þessu
rellugengi, hætta að taka mark á
lágtvirtum kjósendum og hlæja
að þeim í laumi. Sjálfir verða
þeir margir kaldlyndir og glata
trúnni á mannfólkið. Allt gengur
í lýðinn og þá er ekki um annað
að ræða en að lofa upp í ermina
þangað til hún fyllist. Sem hún
gerir aldrei.
Þeir eiga svo sem ekki að ann-
ast uppeldi þjóðarinnar, eiga að
láta okkur sem mest í friði. En
við þurfum að ala þá upp. Þeir fá
ekki nauðsynlegt aðhald með því
að gera til þeirra kröfur sem allir
eiga að vita að þeir geta ekki
fullnægt, eins og þær að hafa
alltaf vit fyrir okkur, í heimilis-
haldinu sem öðru. Þá eram við
að segja um leið að fólkið sem við
skömmum stöðugt eigi að hafa
enn meiri völd en það hefur.
Hvaða vit er í því?
Enginn þvingar mig til að
skreppa til útlanda þótt ég eigi
ekki fyrir því eða kaupa mér nýtt
sjónvarp þótt það gamla geti vel
skrölt eitthvað lengur. Ég slæ
lán vegna þess að ég tel mér trú
um að það sé í lagi.
Sumir geta þó vegna óheppni
hafnað í stöðu sem þeir ráða illa
við. Og verst er að komungt fólk,
sem ekki hefur rekið sig á ennþá,
fær ekki alltaf nægilega ráðgjöf
hjá þeim sem ættu að sjá sóma
sinn í að veita hana óumbeðið.
Lánastofnanir hafa ekki hrein-
an skjöld í þeim efnum, hjá þeim
ráða oft skammtímasjónarmið
þeirra sem era með fullar hend-
ur fjár í góðærinu. Það verður að
ávaxta, hvað sem það kostar.
Jóakim Aðalönd skildi þetta ekki
enda bara fugl og sögumar af
honum uppspuni. Menn verða
ekki ríkir á að geyma peninga
undir koddanum eða gullið sitt í
peningatanki.
Ef við væram beðin að nefna
einhveija sem okkur finnst vera
tákngervingar fyrir festuna,
ábyrgðartilfinninguna, fyrir-
hyggjuna era það stjómendur
fjármálafyrirtækja. Bankastjóri
er í mínum augum sá sem ég vil
geta treyst til að segja ekki það
sem ég vil helst heyra heldur það
sem mér kemur best til lang-
frama. Jafnvel þótt það sé dálítið
vont að hann segi upp í opið geð-
ið á mér að ég sé rati í fjármál-
um og fái ekki grænan eyri.
Frekar vil ég það en „hjálp“ sem
reynist bjamargreiði.
Hvemig er reynslan? Hér á
landi var það svo áratugum sam-
an að æðstu stjómendur ríkis-
bankanna létu pólitíska hags-
muni ráða ferðinni í lánveiting-
um og þetta var oft reyndin,
a.m.k. fram á síðastliðinn áratug.
Starfsbræður þeirra hjá erlend-
um risabönkum era ekkert
skárri. Þeir létu sig hafa það að
lána gerspilltum einræðisherram
stórfé og nú sitja þjóðir þriðja
heimsins í súpunni.
Ef menn vilja að við minni
spámenn tökum mark á ráðlegg-
ingum þeirra um skynsemi í fjár-
málum verða þeir að vera sjálf-
um sér samkvæmir. Virðingin
dvínar þegar við sjáum að þeir
era jafn breyskir og við.
Veflíkingar
í blýneti
VALGERÐUR Bergsdóttir opnar
í dag, laugardag, sýningu á verk-
um sinum í Galleríi Sævars
Karls. Myndefnið eru veflíkingar
þar sem refíll er ofinn með blý-
anti. Reflinum er siðan skipt í
styttri borða eða bönd líkt og í
spjaldvefnaði. Böndin eru vegg-
klæði og gerð eru úr þeim voð,
eins og segir í fréttatilkynningu.
Með sýningunni tekur Valgerð-
ur upp þráðinn frá sýningu sinni
í Listmunahúsinu 1993, en Val-
gerður lét nýlega af störfum sem
skólastjóri Myndlistaskóla
Reykjavíkur. í Listmunahúsinu
lagði hún áherslu á útskurð og
saumuð klæði, þar sem myndefn-
ið var einföldun uppdrátta mynd-
listararfleifðarinnar, sem einkum
áttu rætur sínar að rekja til
kirkju miðalda og spruttu þær
hugmyndir af öðru verkefni sem
Valgerður vann að.
„Eg tók fram uppdrætti sem
ég var að vinna að 1993 og held
áfram að vinna með þá. Það ligg-
ur þvf mikil vinna að baki hluta
þessara mynda,“ segir Valgerð-
ur, sem er einnig með fígúratíf
verk á sýningunni. Myndirnar
kallar hún vef og vinnur þær út
frá fyrri uppdráttum en bætir
formatriðum ofan á.
„I rauninni er ég að fást við
munstur og ég var með í huga að
kalla sýninguna „ornament", af
því að ég er að fást við
skreytingu,“ segir
Valgerður. Hún segir
skreytingu þó erfitt
orð sem ekki nái að
fullu yfir myndgerð
sína. „Ég er að færa í
mitt form hefðbundn-
ar skreytingar. Þó ég
taki mið af gömlum
munstrum þá er ég
ekki að gera það sama
aftur, heldur vinn út
frá því.“
Þéttur vefur ofinn
með blýantinum
Morgunblaðið/Jim Smart
VEFURINN fær nýtt hlutverk í höndum
Valgerðar Bergsdóttur.
Nafngift sýningar-
innar olli Valgerði
nokkrum vandræðum
og því leitaði hún ráða
hjá Þorsteini Gylfa-
syni, prófessor við Háskóla fs-
lands, sem mælti með að hún leit-
aði eftir fornum nafngiftum
varðandi vef. „Ég greip þetta um
leið, því það sem ég er að fjalla
um er vefur,“ segir Valgerður.
„Eg er með refla í hverri mynd.
Ég geng út frá ferningnum, þétti
vefínn, vinn lag ofan á lag og
mynda með þessu nokkuð þéttan
vef. Mér datt helst í hug að þetta
líktist spjaldvefnaði eða reflum
þar sem fengist er við bönd.“
„Kannski er ég að fara til
baka. Að reyna að finna einhver
ný gildi,“ segir Valgerður og
kveðst sammála Þorsteini um að
myndlistarmenn hafi keppst við
að afmá skreytingu úr mynd-
verkum sínum. Hver ný sýning
veitir þó listamanninum nýja og
nýja möguleika. „Maður er alltaf
að fást við nýtt og nýtt og það
leiðir eitt af öðru,“ segir Val-
gerður. „Mér finnst yfírleitt að
þegar maður staldrar við og
heldur sýningu þá sjái maður
ótal aðra möguleika sem spinna
út frá verkunum."
Sýningunni lýkur 31. júlí.
Eitt af verkum Guðmundar Ingólfssonar á sýningunni.
A
Islenzk ljósmynd
un í aldarlok
Siglufirði. Morgunblaðið.
YFIRLITSSYNING á verkum ell-
efu íslenzkra ljósmyndara verður
opnuð í dag, laugardag, í Siglufirði.
Með henni er, eins og nafnið; Is-
lenzk ljósmyndun í aldarlok, gefur
tU kynna, ætlunin að sýna þver-
skurð af því sem íslenzkir ljós-
myndarar eru að fást við nú í aldar-
lok og þá um leið varpa ljósi á stöðu
persónulegrar íslenzkrar ljósmynd-
unar.
Ljósmyndararnir, sem eiga verk
á sýningunni, era: Einar Falur Ing-
ólfsson, Guðmundur Ingólfsson,
Inga Sólveig Friðjónsdóttir, Ivar
Brynjólfsson, Kristinn Ingvarsson,
Kristján Sigurðsson, Mats Wibe
Lund, Páll Stefánsson, Ragnar Ax-
elsson, Sigurgeir Sigurjónsson og
Spessi.
Sýningin er haldin í sýningarsal
ráðhússins og era það skóla- og
menningarnefnd Siglufjarðar og
ýmsir áhugamenn sem að sýning-
unni standa. A hverju sumri á þeim
áratug, sem nú er að líða, hafa verið
haldnar þar sýningar á verkum ís-
lenzkra listamanna. Að sögn Björns
Valdimarssonar, eins aðstandenda
sýningarinnar, hefur vegur ljós-
myndunar í heiminum farið mjög
vaxandi síðustu tvo áratugina og því
þótti vel við hæfi, að síðasta sumar-
sýning aldarinnar í Siglufirði yrði
yfirlitssýning á listrænum íslenzk-
um ljósmyndum. Enda hefur verið
mikil gerjun í greininni hér síðustu
árin og staða íslenzkrar ljósmynd-
unar mjög sterk um þessar mundir,
sagði Bjöm Valdimarsson.
Sýningin er opin daglega frá
13-17 og stendur til 8. ágúst.
Myndlist og
gjörningur
á ísafirði
MYNDLISTARMENNIRNIR
Sigurður Guðmundsson og
Hermann Pitz frá Þýskalandi
opna sýningu í Slunkaríki og
Edinborgarhúsinu á Isafirði
sunnudaginn 11. júlí kl. 16.
Þessi viðburður hefst á
gjörningi sem þeir framkvæma
í Edinborgarhúsinu, þar sem
verk Hermanns era. Síðan
verður gengið til Slunkaríkis,
þar sem verk Sigurðar verða
sýnd. Verkin hefur hann unnið
síðastliðin tvö ár.
Eitt verk hafa þeir gert sam-
eiginlega með hugsanaflutn-
ingi, þá er Sigurður dvaldi í Xi-
amen í Kína og Hermann í
vinnustofu sinni í Dusseldorf.
Verkið kemur nú fyrst fyrir
augu almennings og verður í
Edinborg.