Morgunblaðið - 24.05.2000, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 24. MAÍ 2000 39
-----------------------1
Heimir blés nýju lífí í kirlq'ustarfið,
stofnaði æskulýðsfélag, stúlknakór
við kirkjuna, stóð fyrir „opnu húsi“ í
skólanum, fór með okkur í ferðalög
og margt fleira sem of langt er upp að
telja í stuttum kveðjuorðum.
Eftir að við fluttum burt frá Seyð-
isfirði hittumst við sjaldnar en alltaf
voru það fagnaðai’fundir. Það var
gott að spjalla við hann og aldrei var
langt í glettni og hlátur. Alltaf vai’
hægt að rifja upp Guðrúnar ömmu
sögur, sem voru ófáar.
Ég vil að lokum þakka Heimi
frænda mínum allt sem hann gerði
fyrir mig. Allt það sem hann gerði
fyrir fjölskyldu mína, þessa stórfjöl-
skyldu þar sem frændsemin er alltaf í
fyriiTÚmi.
Ég veit að hann fær góða heim-
komu og líður nú vel eftir allt þetta
veikindastríð.
Ég sendi Dóru, Þórhalli, Amþrúði
og fjölskyldum þefrra mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Bryndís Pálína Hrólfsdóttir.
Hann var fagurkeri austan af
fjörðum, gáfaður menntamaður sem
var margt til lista lagt. Hann var ljóð-
rænn orðsins maður með ákeðnar
hugmyndii’ um lífið og tilveruna sem
aldrei fór með veggjum. Hann elsk-
aði allt fagurt; fagi’a siði, framkomu
og menntir, fagurt ritmál og tungu,
fagra náttúru og fólk með snotra en
ögrandi og vitra sál. Hann gekk ekki
hvers manns vegu; var í raun Þorgeir
á Þingvöllum alla tíð; hafði skoðun á
flestu og uppskar eftir því. Drangar á
berangri sverfast af gnauði vinda.
Hálir eru hvers manns vegir sungum
við í Kvennalistanum á sinni tíð. Það
var þá!
Ljúfsár er sú skylda mín að minn-
ast Heimis, tengda- og fjölskylduvin-
ar sem er alltof snemmkvaddur úr
mannheimum til æðri starfa.
Kynni okkar hófust þegar Heimir,
ungur og stór í sniðum, með framtíð-
ina í fanginu, fastnaði sér Dóru Erlu,
glæsilega frænku míns látna ekta-
maka, Matthíasar, sem Heimir jarð-
söng, af sinni alkunnu fágun, en einn-
ig alltof snemma. Fyrir það og ýmsar
aðrar stórar stundir í fjölskyldunni
er þakkað.
Heimir kom eins og hvítui’ storm-
sveipur inn í tengdafjölskyldu mína,
maður sem talaði tæpitungulaust.
Tengdafólkið sýndi hins vegar ekki af
sér neina hjái’ænur og lá ekki á skoð-
unum sínum; engin lognmolla þar.
Pólitíkin var frá svarbláu yffr í fagur-
rautt. Fólk gerði sér frekar upp skoð-
anir af hreinni óart, sjálfu sér til
skemmtunar, en hafa engar. Rökrætt
var fullum hálsi - allfr á háa C...inu.
Álengdar hefði mátt halda að allir
væru komnir í hár saman og allt í
leiðindum. Síður en svo. Gaman,
gaman, prakkaraskapur réð för og
Fossárættin gaf hvurgi eftir fyrir
Austfirðingum. Prúða stúlkan vai’ þó
alla tíð hún Dóra Erla, eiginkonan;
stoðin og styttan hans Heimis, með
sín jai’ðtengdu heilræði og ráðdeild.
Saman lögðu þau gjörva hönd á
margt.
Jarðarberin úr garðinum þeirra á
Danmerkurárum ólýsanleg, sömu-
leiðis heimsóknir á prestsetur fyrir
austan tungl og sunnan mána, orð-
ræður um menntun og siðfræði
ásamt góðum beina í Skálholti og á
Þingvöllum. Fagrar myndir í minja-
safni okkar sem nutum, sumar einnig
þjóðarinnar allrar.
Heimir Steinsson og þau hjón bæði
voru glæsilegir fulltrúar lands og
þjóðar á Þingvöllum - sannir
Þingvallagoðar.
Minning um góðan dreng lifir.
Megi góðar vættir geyma fjölskyldu
Heimis Steinssonar, Dóru Erlu, Arn-
þrúði, Þórhall, tengdabörn, barna-
börn og aðra vandamenn.
Elín G. Ólafsdóttir og
Ijölskylda.
Vinm’ er fallinn frá.
Sr. Heimfr setti mjög svip sinn á
allt kfrkjulegt stai’f þar sem hann
kom nærri enda ótvíræður kirkjuleg-
ur leiðtogi. Um langt árabil áttum við
samleið með sr. Heimi í kirkju-
fræðslunefnd. Verkefnið var um-
fangsmikið og visst brautryðjenda-
starf og fundfr okkar margir og
langir og oftast nær afar skemmtileg-
ir. Nefndarstörfum lauk með stofnun
fræðsludeildar kirkjunnai’ en við vin-
irnir héldum áfram að hittast okkur
til mikillar ánægju og uppbyggingar.
Frá þessari samvinnu sem við átt-
um standa eftir sterkar myndir af
Heimi um margt ólíkar, einkum
kannski tvær, myndin af baráttu-
manninum og hins vegar manni
íhyglinnar.
Þessfr tveir þættfr koma glögglega
til skila í sálmi sem sr. Heimir þýddi
nýlega og nefndi „í návist Guðs“ og
verður sunginn við útför hans. Þessi
sálmur hefur orðið okkur umhugsun-
arefni er við kveðjum hann. Þar
ávarpar hann Guð sinn með líkingu
úr hernaðarlistinni. Þar segir:
Ver þú minn skjöldur og skjómi á braut
skjól mitt og vígtum í ævinnar þraut
styrkur og göfgi í gleði og sorg
græðsla og máttur í himneskri borg.
Honum voru töm orð úr heimi
hemaðar og baráttu, sum nokkuð
forn og framandi. Sjálfur var hann
ódeigur til atlögu og gat verið vígreif-
ur og þunghöggur en jafnframt var
hann viðkvæmur maður, innhverfur
og íhugull. Hann brást við bæði hratt
og hart ef málstaður eða stofnun sem
hann var hollustubundinn átti í hlut,
hvort heldur vai’ til sóknar eða varn-
ar. Hann var heill í hollustu sinni og
trúr embættismaður - af gamla skól-
anum. Þrátt fyrir baráttugleðina var
hann sáttfús þegar á reyndi.
Hann hafði vopnin til baráttunnar,
góð tök á tungunni og jós af þekking-
ai’brunni, með latneskar tilvitnanir á
hraðbergi, tilvísan í skáldskap foman
sem nýjan, söguþekking hans var
mikil og guðfræðin traust. Stundum
vai’ mál hans fomt og nokkuð tilgert.
Hann hafði fjölþætta menntun og
X’eynslu, menntamaður og skólamað-
ur. Allt frá uppvexti á Seyðisfirði til
æviloka var hann tengdur skólum og
skólastöðum. Nú síðast uppfi’æddi
hann nemendur leikmannaskóla
kirkjunnar um Passíusálmana og
kristna mystík, en hvort tveggja var
honum afar hugleikið.
Skóli er dregið af grísku oi’ði og
merkir næði og tóm. Hinir frjáls-
bornu grísku menn fengu leyfi frá
hennennsku til að sinna öðmm
menntum í næði. Þai’ gafst næði til að
leita dýpri lífsfyllingar. Sú var hin
myndin af Heimi sem vitnað vai’ til
hér að framan.
Hann vai’ að vissu leyti einfari og
naut þess að vera einn með sjálfum
sér og sótti að brannum fornrar
menningar sér til uppbyggingar og
væðingar í starfi. Hann lét þau orð
falla að sér mundi aldrei leiðast af því
hann ætti eftir að lesa svo mikið af
bókum. Þeirri þekkingu og visku sem
hann öðlaðist miðlaði skólamaðurinn
samferðamönnum sínum bæði í ræðu
og riti. Heimfr fann sinni kristnu
íhygli farveg í Ijóðum og sálmum.
Auðlegð mér gezt ei né innantómt hrós;
arfleifð þín, Guð, sé mitt tærasta ljós.
Þú og þú einn, gef mér innheim þinn sjá,
alfaðir huldi, mín leyndasta þrá.
Heimir þekkti vel veikleika sína og
háði oft mikla innri baráttu en átti
jafnframt djúpa og margslungna trú
sem bar hann að föðurhjarta þess
Drottins sem gaf honum lífið og kall-
aði hann ungan til fylgdar við sig.
Baráttu Heimis vinar okkar er nú
lokið. Nú gefst næðið þar sem hann
mætir Drottni sínum.
Konungur sólna, lát sigurinn þinn
sigi'a í elsku hvem veikleika minn.
Hjarta þitt, Kristur, við hjarta mér slær,
himneska ásjóna, Drottinn minn kær.
Með þakklæti felum við bróður
okkar Heimi þeim Guði sem hann
þráði að eiga návist við með hans eig-
in bænarorðum:
Herra og Guð, ver þú heilsulind mín;
hverfi mér allt nema tilvera þin.
Hugsun mín daglangt og draumur um nótt
dvelji við auglit þitt kyrrsælt og rótt
Bernharður Guðmundsson,
Ingólfur Guðmundsson,
Þorvaldur Karl Helgason.
Séra Heimir Steinsson gleymist
þeim ekki, sem kynntust honum og
áttu við hann samskipti. Hann lét
víða að sér kveða og gegndi mikil-
vægum og viðkvæmum störfum bæði
á kirkjulegum og veraldlegum vett-
vangi af eftirminnilegri reisn.
Sr. Heimir sinnti skólahaldi í Skál-
holti, prestþjónustu og staðarforystu
á Þingvöllum og leiðtogahlutverki
innan ríkisútvai’psins. Hann tengdist
þannig þremur höfuðbólum í tæpa
þrjá áratugi og alls staðar markaði
hann spor með þeim hætti, að fáfr
geta farið í þau.
Mörgum kom á óvart, þegar sr.
Heimir vai’ skipaður útvai’psstjóri í
október 1991. A vettvangi ríkisút-
varpsins stjórnaði sr. Heimir með
mjög persónulegum stíl. Hann vai’ öt-
ull málsvari stofnunarinnar í ræðu og
riti. Leit hann á útvarpið sem þjóð-
lega fi’æðslu- og menningarstofnun.
Eftir að ég varð menntamálaráð-
herra vorið 1995 samhliða því að
gegna formennsku í Þingvallanefnd,
komst ég fljótt að því í sainræðum
okkar sr. Heimis, að hugur hans var
ekki síður bundinn Þingvöllum en
ríkisútvarpinu. Hann hafði verið
Þingvallaprestur og þjóðgarðsvörður
í níu ár, þegar hann varð útvarps-
stjóri. Skynjaði ég fljótt, að kyrrð og
fegurð Þingvalla átti betur við hann
en amstrið og hraðinn í ííkisútvarp-
inu. Þróuðust mál á þann veg að ósk
sr. Heimis, þegar prestlaust varð á
Þingvöllum, að hann réðst þangað
aftur sem sóknarprestur og staðar-
haldari, því að þjóðgarðsvarðarstarf-
inu hafði verið ráðstafað með öðram
hætti.
Samstarf sr. Heimis og Þingvalla-
nefndar var með miklum ágætum og
var hann vakinn og sofinn yfir vfrð-
ingu Þingvalla og sérstaklega áhuga-
samur um sögu staðarins og lagði
áherslu á, að þar yrði ráðist í fom-
leifarannsóknir. Fyrir utan prest-
starfið tók hann að sér leiðsögn gesta
um þinghelgina og sinnti jafnframt
fræði- og ritstörfum í þágu Þingvalla.
Lét honum einstaklega vel að taka á
móti tignum gestum og leiða þá um
hinn sögufræga stað og til kirkju.
Persónulegar minningar af sam-
skiptum okkar sr. Heimis era margar
og góðar. Hann varð eindreginn tals-
maður þess, að hugað væri með
skynsamlegum hætti að varnai’- og
öryggismálum þjóðarinnar og áttum
við góða samleið í þeim efnum á tím-
um kalda stríðsins og eftir að því
lauk.
f hugann kemui’ að lokum helgi-
stund í Þingvallakirkju á dánardægri
foreldra minna og lítils frænda. Sr.
Heimir bauð okkur til hennar og
flutti mál sitt með þeim hætti, að ekki
gleymist. A ég ekki betri ósk til Dóra,
bama þeirra hjóna og fjölskyldu en
trúarstyrkur sr. Heimis á þeirri
stundu vei’ði þeim leiðarljós í sorg
þeirra.
Blessuð sé minning Heimis Steins-
sonar.
Bjöm Bjarnason.
Kveðja frá Hólum í Hjaltadal
Vinur minn, séra Heimir Steins-
son, var Ijóssins og andans prestur.
Hann var viðkvæmur maður og fljót-
huga, því tilfinningar hans vora
næmai’. Það vora ógleymanlegar
samverastundir, sem við áttum á há-
skólaárunum, þegar okkur bárast í
hendur ljóðabækur. Við lásum hvor
fyrir annan, örir af hrifningu yfir því
sem vel var gjört. Meðal annars vora
ljóð Hannesar Péturssonar lesin og
lærð. Við sáum fyrir okkur myndina,
sem skáldið dregur upp af Hallgrími
Péturssyni, er hann lýkui’ Passíu-
sálmum:
Ó loksins; og hann leggur seint til hliðar
hinn létta ljöðurstaf og blaðar þögnll
í verki sínu, veit að nú er allt
sem vildi hann öðrum segja fólgið þar,
fullskapað, heilt og hreinna en jarðarvatn.
Rís svo á fætur; finnur svíða á ný
hinn fúlu kaun sem aldrei batna en dýpka
og breiðast út; sem hefði andlit hans
og hendumar til yztu fingurgóma
ei annað hlutverk átt að rækja á jörð
en innibyrgja; geyma þetta verk
og mætti nú opnast eins og bresti skum
utan að hinum fullþroskaða blóma.
Þetta Ijóð kemur upp í hugann nú,
vegna þess að mér er minnisstæð
hiifni Heimis vinar míns, þegar hann
las það. Þau viðbrögð hans lýstu bet-
ur en mörg orð lífsviðhorfi skapmik-
ils manns, sem háði harða trúarbar-
áttu, og náði sáttum við Guð og menn.
Þannig kveður Heimfr.
Við Matthildur biðjum Guð að gefa
Dóra, börnum þeirra, barnabömum
og öðram ástvinum styrk á kveðju-
stund.
Bolli Gústavsson, Hólum.
Saumaklúbbssystur kallaði Heim-
fr okkur vinkonurnar. Það var aðdá-
andahreimur í röddinni. Við vinkon-
umar höfðum kynnst í Hús-
mæðraskóla Reykjavíkur veturinn
1958-1959. Heimi fannst mikið til
okkar koma og þar kom að hann og
makai’ okkar komu nær og deildu
með okkur vináttunni. Síðan höfum
við auðsýnt hvert öðra systkinaþel án
orða. Á hálfu ári hafa þrír úr þessum
hópi kvatt og þar áður tvefr. Harmur
okkar er sár en við eram þess fullviss
að ekkert okkar hverfur hinum því
við eram í minningunni ekki bara ung
heldur líka þeir fullorðnu vinir sem
við urðum. Húsmóðurhlutverkið var
að mati Heimis mei’kilegt starf.
Hann átti alltaf rós í barmi, eigin-
konuna Dóra. Hún var alvöld drottn-
ing í þeirra húsi. Þegar við héldum
myndakvöld eftir sumarferðir okkai’
stóð Heimir ávallt upp og hélt
ógleymanlegar ræður. Orðfærni
hans var slík að á stundum fylgdum
við ekki eftfr, enda var hann hugsuð-
ur. Heimir vandaði alltaf fi-æðslu sína
hvort um vai’ að ræða tiginborinn
gest eða eina manneskju sem þyrsti í
fróðleik. Svipmynd bi-egður íyrir
núna þar sem Heimir segir stóram
hópi ungra barna „Þið eigið Þing-
velli.“ Augu barnanna stækka og þau
horfa á þennan merka mann. Síðar
stækka þessi börn og koma aftur á
Þingvöll og þá ávaxtast orðin hans
Heimis. Island vai’ land hans, Þing-
vellir helgidómur þjóðarinnai’ og
tungan lífæðin.
Blessuð sé minning Heimis Steins-
sonar.
Saumaklúbbssystur og makar.
Þegar systir séra Heimis hringdi í
mig og tilkynnti mér andlát bróður
síns varð mér að orði: Þetta er mér
sorgarfregn og þetta er mannskaði.
Það era orð að sönnu, því að fallinn er
í valinn einn með mætustu samtíðai’-
mönnum okkar og einn af merkustu
þjónum kii’kjunnar okkar á meðal.
Ég sakna og góðs vinar og góðs
drengs sem verið hefur vinur minn
frá því harm var barn að aldri og sótti
í-eglulega og af áhuga sunnudaga-
skólann minn á Seyðisfirði.
Síðar kenndi ég honum kristin
fræði og flefri fög í barna- og ungl-
ingaskóla. Þá var hann fermingai’-
sonur minn og ég leiddi hann fyrstu
sporin í latínu áður en hann hóf
menntaskólagöngu sína. Hann lærði
að beygja agricola og hina dýrlegu
sögn amo og vai’ fljótur að læra beyg-
ingar þessar eins og önnur námsefni
og ekki hef ég kennt áhugasamari og
skarpari nemanda en þessum dreng.
Mér er minnisstætt að þegar Heimir
gekk til spuminga þá var það ekki að-
eins pi’esturinn sem spurði heldur
einnig fermingardrengurinn sem
hafði einurð og þörf til að spyrja
prestinn spurninga um námsefnið því
að hann var leitandi ungur maður
sem tók fermingarandirbúning og
ferminguna alvarlega og vildi vita
hvar hann stóð og ganga án efa og
hiks upp að altari Drottins.
Þannig vai’ séra Heimir alla tíð.
Hann vildi í hvei-ju máli vita hvai’
hann stóð. Námsferill hans sýnir það
vel. Hann lagði stund á foi’nleifafræði
og noxrænu áður en hann lauk þeirri
baráttu við sjálfan sig og Guð að
nema guðfræði og gerast prestur. Sú
ákvörðun hans var mér sérstakt
gleðiefni. Mér er það og eftirminnileg
ánægja að herra Sigurbjörn biskup
fól mér að lýsa vígslu þegai’ séra
Heimir var vígður til prestsþjónustu í
mínu gamla, góða prestakalli, Seyðis-
firði. Við þá athöfn lagði ég út frá orð-
unum „Mátturinn fullkomnast í veik-
leika“ (2. Kor. 12,9) því að það er
aðeins þá er við stöndum nógu van-
máttug gagnvart viðfangsefnum okk-
ar, takmarki og gildum lífsins að Guð
kemst að okkur og fyllir tómleika
hugar og handa styrkleika tniar og
trausts til athafna í hans nafni.
Séra Heimir lét einhvern tíma í
Ijós þakkir fyrir þessi orð, því að
þannig var viðhorf hans sjálfs og
þannig fann hann Guð og starfaði íyr-
ir ríki hans, ekki í eigin mætti heldur
mætti Guðs.
Séra Heimir var djúpgreindur
maður og einnig skáld og talaði fag-
urt og kjarnmikið mál, enda vel lærð-
ur í íslensku og ól í brjósti aðdáun
ást á þessu ástkæra, ylhýra máli
Jónasar Hallgrímssonar.
Athyglisverðar þóttu mér hugleið-
ingar hans á gamlárskvöld er hann
var útvarpsstjóri og minnti um margt
á gamlársræður Andrésar Bjöms-
sonai’ fyrirrennara hans, hins frá-
bæra ræðumanns. Ræður sem bára
vitni fágætum lífsskilningi og
mannskilningi veitndum trúaryl og
bjartri eilífðarsýn.
í slíkum anda talaði séra Heimfr
eftirminnilega.
Mai’gt gæti ég skrifað um sam-
skipti okkar á þeim áram sem hann
var rektor lýðskóla kirkjunnar í Skál-
holti en ég ritari biskups. Áttum við
þá margt saman að sælda og allt gott,
en ég læt hér staðar numið.
Margir munu sakna séra Heimis
og mai’gir minnast hans. Kirkjan á á
bak að sjá góðum og traustum þjóni.
Mestur hai-mur er kveðinn að fjöl-
skyldu hans og frændliði. Kæra frú
Dóra, ég votta þér og bömum ykkar
dýpstu samúð mína. Systkinum hans,
sem einnig era kærir vinfr mínir,
votta ég einlæga hluttekning.
Blessuð sé minning séra Heimis
Steinssonar.
Erlendur Sigmundsson.
Heimi Steinssyni kynntist ég fyrst
í Menntaskólanum á Akureyri, þar
sem leiðir lágu saman. Hann var
glaðvær og söngelskur sem hann átti
kyn til, óvenju víðlesinn, tilfinninga-
ríkur og hrifnæmur. Á samkomum á
Héraði naut hann sín vel í hópi jafn-
aldra þar sem lagið var tekið við gít-
arandfrleik.
Síðan liðu áratugir. Þá atvikaðist
það svo að ég sat í Þingvallanefnd og
öðlingurinn Eiríkur J. Eiríksson
hætti starfi sem prestur og þjó%=
garðsvörður á Þingvöllum árið 1981
sökum aldurs. Verkefnið var auglýst
og sammæli varð í Þingvallanefnd að
mæla með ráðningu Heimis Steins-
sonar. Um leið var sitthvað endur-
skipulagt það er að þjóðgarðinum
sneri, húsnæði endurbyggt og nefnd-
in afsalaði sér aðstöðu sem hún lengi
hafði haft í Þingvallabæ. Nýir hús-
ráðendur, Heimir og Dóra, fluttu inn
1982 við skaplegri aðstæður en for-
verar þeirra og stóðu þar fyrir búi í
heilan ái’atug af miklum myndarskap
og gestrisni.
Þingvallanefnd hafði mikið undir á
þessum áram, einkum að því er varð-
aði skipulag þjóðgarðsins, bættar að-
stæður fyrir almenning og frágang á
ýmsum lausum endum. Heimir'
reyndist afar starfsamur og dugandi
þjóðgarðsvörður, bæði að því er sneri
að framkvæmdum og verkstjórn og
við móttöku ferðamanna og leiðsögn.
Það skiptir alla sem Þingvelli sækja
heim miklu að fá þar fræðslu um
þennan helgistað okkar Islendinga. Á
dögum Heimis og áratugina á undan
hafði þjóðgarðsvörður á Þingvöllum
fá tæki önnur en sjálfan sig, rödd sína
og andagift, til að miðla gestum og
gangandi fróðleik. Heimir sparaði
ekki röddina og af andagift átti hann
nóg fyrir háa sem lága, innlenda og
erlenda. Ég hygg margir sem leið-
sagnar hans nutu, hvort sem var í
blíðviðri á Lögbergi eða í skjóli Þing-
vallakirkju er regnið buldi, rifji þæir'
stundfr upp þessa dagana. Eftir að
langþráð gestastofa rís við Hakið
með safni og söguskýringum verður
það flestum ráðgáta hvemig hægt
var að vera án hennar í 70 ár í þessum
þjóðgarði. Verst er að staðarhald-
arinn góði skuli allur í þann mund að
sá draumur rætist.
Heimi hitti ég á Kjarvalsstöðum á
liðnum vetri og enn bar Þingvelli á
góma.
Heimboð var endumýjað og heit-
strengingar um að láta nú verða af að
líta við. Það er um seinan og enn ei^
um við minnt á dauðans óvissan tímæ'
Austfirðingurinn glaðværi er fall-
inn fyrr en varði. Eftir lifa með okkur
góðar minningar og þakklæti fyrir
ágæt störf hans í þágu lands og lýðs.
Dóra, börnunum og öllum frænd-
garði sendum við Kristín samúðar-
kveðjur.
Hjörleifur Guttormsson.st^ M