Þjóðólfur - 28.02.1866, Blaðsíða 6

— 70 —
Atli. Auk þessa á sjóðrinn 2G4 exx. af riti
Jóns Sigurðssonar »om Islands statsretlige For-
liold« og 129 andlitsmyndir yfirkennara Björns
Gunnlaugssonar.
Reykjavík, 5. Janúarm. 1860.
Jcns Sigurðsson, féhirðir.
UM TJÖRUSEYÐIÐ
Auglýst að tilhlutun fjárkláðancfndarinnar í
Ileykjavík.
I.
Álit landlœlinisins Dr. Jóns Iljaltalíns.
»í tilefni af bréfi hinnar háttvirtu nefndar til
mín, af 27. f. m. skal eg eigi undanfella að benda
á eptirfylgjandi athugaserndir :
Eg álít tjörubað það, er einn af nefndar-
mönnum heflr stúngið upp á, sem sérdeilis hent-
ugt meðal við þeim umtalaða fjárkláða, í liið
minnsta svo lengi eigi næst í valziska baðið; eg
ráðlagðí sjálfr líkt bað, og það bérumtalaða, fyrir
íleirum árum síðan manni einum suðr á Strönd,
og fékk þá fulla vissu um, að meðalið ergott, og
eg ætla það muni lítið gefa eptir hinu valziska
baði. Tjaran liefir lengi meðal dýra- og manna-
lækna verið álitin eitthvert hið bezta meðal við
öllum skelkendum hörundskvillum (sqvamöse Hud-
sygdomme), og sama áliti heldr hún alitaf. |>essu
er þar á móti engan veginn þannig varið með tó-
bakssósuna, sem þessutan verðr allajafna að alít-
ast mjög ísjárvert meðal,þar sem sprúngureða sár
eru í hörundinu. Aðalkennarinn í meðalafræðinni
við Kaupmannahafnar háskóla, prof Varncke, kveðr
í hans nýu bók um meðalafræðina þannig að orði,
þar sem hann talar um tóbakið: »Imod Fnat er
den vden Nytte; Midderne levc G—7 Timer i et
Tobalisinfuso. En svo lengi mun varla nokkurri
kind baldið í tóbaksbaði. þessi reynsla samsvarar
því, er liér hefir gefizt, því þó menn hafi verið að
gutla með þessa tóbakssósu, hér á mörgum stöð-
um í fleiri ár, hefir sú reynsla á orðið, að féð
hefir verið að fá kláðann upp aptr og aptr. Eg
get þess vegna eigi lagt það til, að menn sé að
blanda tjöruhaðið með tóbakssósu, því bæði gjörir
það baðið dýrara, og eg held að engu betra; en
hitt álít eg mjög hentugt, að tjörubaðið sé búið
til úr hlandi, og þá helzt kúalilandi í hið minnsta
að miklu leyti; en eigi má það vera svo sterkt,
að það særi húðina (irriterer Huden) ofmikið. Að
tjaran drepi kláðamaurinn, þar sem liann kynni
að (innast, hefi eg cngan efa á, enda mundi hið
valziska bað verða kraptlítið, ef tjöruna vantaði í
það.
Samkvæmt minni reynslu hefir hið valzíska
bað opt orðið hér til ónýtis, sökum þess, að það
hefir verið haft of þykt, og þess vegna eigi náð
að þrengja sér inn í hörundið. Við þessu verða
menn að gjalda varhuga, og því álít eg allar til-
setníngar tii tjörubaðsins litilsverðar, nema kúa-
hlandið, sem gefr því næga stækju. Iíalk og
poltaska vilja opt setja tjöruna í kekki, og þá
hindrar þelta verkun hennar; eg ræð því nefndinni
til að hafa baðið sem einfaidast, rctt eins og
upp á stúngið er í þjóðólfi 20. Des. f. á., þó án
tóbakssósu. Viðvíkjandi tóbakssósunni verð eg
enn fremr að geta þess, að þar sem sumir standa
á því, að bún hafi læknað ýmsar kindr, þá vil eg
alls eigi neita, að svo kunni að hafa verið; en
mér er þó spursmál, hvort hún, eins og hún kemr
erlendis frá, eigi liafi verið blandin »Sublimatn
eða koparvitrioli, því þetta mun stundum hafa átt
sér stað; en hvorugt þessara meðala eru samt
sem áðr á við tjöruna í þeim sjúkdómi, er hér
um ræðir.
II
Ytarlcgri leiðarvísir um tilbúníng og brukun
tjöruseyðisins.
Vtí) grein mína í þjóbólfl 20. Desember f. á. nr. 7 — 8
bls. 29. vil eg ti! skýríngar hinu þar nm talaíia tjórnseybi
geta þess, aib tilbúníngr þess, verbr aníívoldastr og vissastr,
met) því aþ sjóþa niþr til helmínga hland þaþ svm tjaran er
solíin í, nefnilega 40 pottar, sjóþi niþr til 20 potta, og verþr þá
af seyíi þessn 1 pottr á kind hverja. Glóggast sest þetta
meþ því aí> rnæla dýpt hiandsins í pottinnm meþ spítn, met)
marki á vií) 20 pottana ásamt meí) tjörnnni í, og sb síþan
40 pottarnir soímir niþr þángaþ til þaí) sem soþiþ er, nemr vib
þat) umtalaþa mark. Iikki mnn fjærri at) telja aþ hver full-
ortin kind í nllu sem böíuií) er þurfl 2 potta lagar, en allir
sem fengizt hafa viþ baf anir, í hinum ýmsu byggþarlögum, vita
víst glöggt hvat) veuja er í þessu tilliti. Áríþandi tel eg at)
hafa baibib heitt, sem og bleyta vandlega upp met) Íburíli,
2 — 3 dögum átiren batiaí) er, öll klábahrúþr eþr skorpur, og
er, eins og merin vita, bezt til þess tóbakssósa, grænsápa og
máske lýsi. pat má álíta gott, st) láta féti strax úr batinn
inn í fjárhúsin og látií) vera þar I dægr. þóaí) gólf og
jötugarþar blotni þar vit) þá sakar þaí) ekki, miklu fremr
gotr þat) verit) gagnlegt fyrir skepriurnar og ortit) til þess aí>
eytia klátamaurnnm úr fjárhúsuntim.
þar sem Valzisku meíiölin ekki eru nóg fyrir hendi, hefic
reynzt gott, aí) blauda saman vit) batiií) tjöruseytiinu, og
getr þá hver fjáreigandi etr böt)unarmaí)r rátit), liversu miklu
af seytinu hann blandar saman vit) batiiti, því tjörnseyt>it>
ætla eg se ósaknæmt skepminnm.
Brátræbi 24. Febrúar 1866.
Magnús Jónsson.