Þjóðólfur - 23.09.1904, Blaðsíða 2

IÖ2
seint eða snemma í stafrófinu, ogáReykja-
víkinni voru sárfáir kjósendur, og þeir
kusu, nema ef til vill einn eða tveir, sem
ekki hirtu um það. Það er og heldur
ekki sérlega trúlegt, að þeir, sem á ann-
að borð hafa ætlað sér að kjósa, hafi
verið svo rænulitlir að sitja héima fram .
undir kveld, úr þvi að kunnugt var að
kjörfundur hófst á hádegi. Með þeirri
smalamennsku kjósenda að kjörstaðnum,
sem haldið var áfram frá því að kjör-
fundur var settur, einkum af hálfu hinna
»sameinuðu«, er ólíklegt, að ekki hafi
verið nokkurnveginn þursmalað um kl. 5,
og sennilegt, að þá hafi ekki verið margir
eptir, er á annað berð fengust til að sækja
fundinn. Það er bláber vitleysa og ekk-
ert annað, að halda hinu gagnstæða fram,
og segja að margir kjósendur, er vildu
neyta réttar síns, hafi horfið frá eða setið
heima, sakir tregðu þeirrar, er Jón Jensson
segir að kjörstjórn 1. deildar hafi í fyrstu
sýnt í því, að hleypa kjósendum frá öðr-
um deildum að.
Jón Jensson hefði heldur átt að bera
harm sinn i hljóði, og taka 4, fallið með
jafnaðargeði, heldur en að gera sjálfum
sér og flokk sínum þann ónotagreiða, að
hleypa þessari fávísegu og gersamlega á-
stæðulausu uppgerðarkæru af stokkunum,
að eins til að vekja hneyksli og hlátur á
sjálfs hans kostnað.
Þau mannalæti eru ekki á marga flska.
Um sameiningar prestakalia
á íslandi.
í 30. tölubl. »Fjallk.« þ. á.eru »Bendingar
um fækkun prestakalla eptir sveitaprest«.
Bendingar þessar eru vel hugsaðar og lýsa
talsverðri þekkingu hans á landinu.
Nú sem stendur er það skoðun margra,
sem hugsa um að bæta kjör presta hér
á landi, að hið eina rétta í því efni sé
það, að sameina brauðin, og ganga sumir
svo langt í þessu, að það nær engri átt.
Þeir, sem halda fram þessum hóflausu
sameiningum llta þá einungis á fólksfæð-
ina, en gleyma vegalengdinni, strjálbýlinu
og torfærunum hér á landi.
Eg skal leyíá mér að benda á hinar
helztu sameiningar, er gætu komið til
greina:
í Skaptafellssýslum mætti skipta, þótt
erfitt geti orðið vegna vatna, Bjarnanes-
prestakalli milli Stafafells og Kálfafells-
staðar þannig, að Bjarnanessókn legðist
til Stafafells, en Brunnhólssókn til Kálfa-
fellsstaðar. — Þá mætti og sameina Með-
allandsþing og Þykkvabæjarklaustursbrauð
í eitt prestakall, enda hefur sami prestur-
inn nú þjónað þeim nokkur ár.
I Rangárvallasýslu mætti sameina Ey-
vindarhóla við Holt og líklega Lands-
prestakall við Holtaþing.
í Arnessýslu telur höfundur Fjallk.gr.
hægt, að leggja niður 3 prestaköil. Hann
segir, að Ólafsvallaprestakalli megi skipta
upp milli Stóranúps og Torfastaða, en
Gaulverjabæjarkalli milli Stokkseyrar og
Hraungerðis. Selvogsþing eigi að afnema
og skipta upp milli Arnarbælis og Staðar
í Grindavlk. Ólafsvalla- og Gaulverjabæj-
arköll eru allfjölmenn og vel i sveit sett,
og álít eg, að ei beri að afnema nema
annað þeirra, þannig mætti t. d. sameina
Villingaholt Ólafsvöllum en Gaulverjabæ
Stokkseyri. Eg tel það ei heppilegt, að
sameina Selvogsþing Arnarbæli og Stað
1 Grindavík.
I Gullbringu- og Kjósarsýslum getur
engin sameining átt sér stað.
í Borgarfjarðar- og Mýrasýslum mætti
sameina Lundarprestakall Hestþingum.
Höfundur Fjallk.gr. vill skipta Gilsbakka-
prestakalli milli Reykholts og Hvamms
í Norðurárdal; getur verið að slíkt megi
gera, en ekki tel eg það heppilegt, efhjá
því yrði komizt.
I Snæfellsnes- og Hnappadalssýslum get-
ur engin sameining átt sér stað.
I Dalasýslu mætti líkl. fækka þessum
2 prestaköllum, sem höf. Fjallk.gr. hefur
stungið upp á, nfl. leggja Hjarðarholt
undir Suðurdalaþing og skipta Skarðs-
þingum milli Hvamms og Saurbæjarþinga.
I Barðastrandarsýslu getur engin sam-
eining átt sér stað. Ákjósanlegt væri,
að geta sameinað Gufudal Stað á Reykja-
nesi, en vegalengd og torfærur munu vera
því til fyrirstöðu.
I Isafjarðarsýslu getur engin sameining
átt sér stað, nema ef sameina mætti Stað
í Súgandafirði Holti 1 Önundarfirði, og
væri það heppilegt, ef því yrði viðkomið.
I Húnavatnssýslu mætti sameina Stað-
arbakkaprestakall Melstað, Undirfell mætti
sameina Steinnesi, ef svo sýnist, en yrði
fjölmennt; ef til vill er það ei óhugsan-
legt, að sameina mætti Hofsprestakall á
Skagaströnd Höskuldsstöðum, ef Holta-
staðir yrðu sameinaðir Bergsstöðum, og
prestur sæti í eða við Bólstaðarhlíð, yrði
þá Bergsstaðir og hið forna Blöndudals-
hólabrauð eitt prestakall.
í Skagafjarðarsýslu mætti sameina Ríp
við Viðvík og annaðhvort skipta Glaum-
bæjarprestakalli milli Reynistaðar og Mæli-
fells eða þá sameina Goðdalaprestakall
Mælifelli.
I Eyjafjarðarsýslu tel eg vafamál, hvort
skipta má Vallnaprestakaili milli Tjarnar
og Möðruvallaprestakalla. Prestaköll þau
yrðu mannniörg og snjóþyngsli eru þar
á vetrum. Grundarþing mætti sameina
Saurbæ og Akureyri, Kaupangskirkja yrði
að leggjast til Akureyrar, og kirkjum yrði
að fækka fram í Eyjafirði, en þó sem
minnst, eins og höf. Fjallk.gr. réttilega
tekur fram.
I Þingeyjarsýslu verður eigi komizt hjá
að sameina Þönglabakkaprestakall Greni-
vík og Hálsi og líklega Lundarbrekku-
prestakall annaðhvort Þóroddstað, prestur
sæti þá á eða hjá Ljósavatni, eða þá
Skútustöðum.
Fjallaþing geta víst ei orðið sameinuð
neinu prestakalli.
I Múlasýslum getur engin sameining átt
sér stað, ef talið er ómögulegt, að sam-
eina Stöð Heydölum vegna Hvalnesskriða.
Að sameina prestaköllin meir en. hér
er gert ráð fyrir er ógerlegt, eptir því
sem tilhagar hér á landi, og mun sumum
þykja fulllangt farið, er fram í sækir.
Presíur á Sudurlandi.
Nýjar bækur.
Hann og hnn. Skáldsaga eptir Kristó-
fer Janson. Kr. H. Jónsson þýddi.
Isafirði (Prentsmiðja »Vestra«).
Saga þessi hefur löngum þótt einhver
hin bezta af sögum Janson’s og hefuropt
verið gefin út. Lýsir hún mjög vel hin-
um óllku áhrifum, er spillt og óhollt bæj-
arlíf geti haft á ungt fólk gagnvart hin-
um hollu og siðbætandi áhrifum sveita-
lífsins, er hafi svo mikla yfirburði yfir
bæjarlífið, að ekki verði tölum talið. Og
færir höf. mörg rök fyrir sínu máli. Bók
þessi er því einkarvel fallin til að glæða
virðinguna fyrir sveitalífinu, og er þess
sfzt vanþörf hér á landi, þar sem kaup-
staðasóttin er farin að gerast svo rík 1
hugum unga fólksins. Að því leytiverða
hugleiðingar bókarinnar orð f tíma töluð,
og ættu sem flestir að kynna sér efni
hennar. Jafnframt er sagan hlý og hug-
fangandi ástarsaga, og ætti það ekki að
spilla fyrir útbreiðslu hennar meðal unga
fólksins. Þýðingunni er sumstaðar nokk-
uð ábótavant, að því er meðferð málsins
snertir, en hvergi nærri eins og orð hef-
ur verið á gert í einu blaði hér. Þýðand-
inn á þakkir skilið fyrir bók þessa, og
er vonandi, að hún seljist vel.
Sögur herlæknisins. Eptir Zacharias
T o p e 1 i u s I. Bindi. Matthías Joch-
umsson þýddi. Kostnaðarmaður Sig-
urður Jónsson bókbindari o. fl. Prent-
smiðja Vestra. 347 bls. auk formála.
Útgáfa þessa fræga skáldverks finnska
skáldsins Topeliusar er hin þarflegasta,
og ætti að verða vel tekið af löndum vor-
um, því að sögur þessar eru jafn-ágætar
að efni og búningi, og hafa fyrir löngu
verið viðurkenndar sem meistaraverk f
sinni grein. Þýðingin er létt og lipur og
virðist ná hugsun skáldsins vel, enda er
séra Matthías kunnur að því í þýðingum
sínum, bæði í bundnu og óbundnu máli,
að ná kjarna og anda frumritsins í þýð-
ingarnar, og skiptir það meiru en að
þrætt sé orð fyrir orð. Hefur þýðandinn
ritað ítarlegan formála fyrir bókinni, er
lesendur ættu að kynna sér, áður enþeir
lesa bókina, svo að þeir skilji betur efni
hennar. Ritverk þetta er geysistórt eptir
vorum mælikvarða, 5 bindi alls, og er
því í mikið ráðizt af kostnaðarmönnunum,
að gefa út jafn-umfangsmikið rit, ogjafn-
vel vandað að frágangi öllum, eins og
þetta 1. bindi er. Væri óskandi, að þeir
fengju þann kostnað endurgoldinn ogbet-
ur til. Þetta 1. bindi er endurprentun úr
tímaritinu »Öldin« í Winnipeg 1893, en
það tímarit er mjög sjaldgæft hér á landi.
Tíu sönglög með íslenzkum og dönskum
texta. Samið hefur Bjarni Þor-
steinsson prestur í Siglufirði. Kaup-
mannahöfn. Kostnaðarmaður Sigurður
Kristjánsson. 25 blöð í stóru 4ÍS1 Inni-
hald : Draumalandið (Guðm. Magn.).
Vor og haust (Páll Jónsson). Taktu
sorg mína (Guðm. Guðm.). Systkinin
(E. Hjörl.). Kirkjuhvoll (Guðm. Guðm).
I djúpið mig langar (Páll Jónsson). Giss-
ur rfður góðum fáki (Indr. Ein.). Hann
hraustur var (sami). Agnar Stefán
Klemenzson (Matth. Joch.) og Sólseturs-
ljóð (G. G.) »dúett«.
Lofgjörð(úr Davíðs sálmum) fyrir
karla- og kvennaraddir með undirspili.
Eptir Sigfús Einarsson. Rvík.
Kostnaðarm. Guðm. Gamalíelsson. Ald-
arprentsmiðja. 5 blöð í fol.
Þessi nýju söngrit séra Bjarna og Sig-
fúsar hafa fengið lof söngfróðra og tón-
fróðra manna, og efumst vér ekki um,
að þau eigi það skilið. Höf. eru báðir
vel að sér í tónlist, og hafa sýnt, aðþeir
eru lagsmiðir góðir, hver á sinn hátt. En
margir mundu óska, að þessi einu tón-
skáld vor, sem nokkuð kveður að, væru
ekki jafnmikrð í hárinu hvort á öðru,
eins og þau hafa verið, því miður. Það
ætti að vera rúm fyrir þau bæði hér á
landi, svo að þau þyrftu ekki að rekast
hvort á annað, mjög óþyrmilega.
Fyrirlestrar.
Hr. Ágúst Bjarnason heimspekingur hef-
ur beðið Þjóðólf að geta þess, að hann
ætli á komandi vetri, frá 10. október og
til vors, að halda fyrirlestra 1—2 á viku,
sem styrkhafi Hannesar Árnasonar sjóðs-
ins. Efni fyrirlestranna verður það, er
nú skal greina:
Yflrlit yflr sögu mannsaudans.
I. Helzu trúbrögð Austurlanda.
Kínverjar — Indar — Persar — Kong-tse
— Búddha — Zarathustra.
II. Heimspekin gríska.
1. Náttúruspekin, Eleatar — Heraklít
— Demokrít.
2. Hugspekin. Sókrates — Plató —
Aristoteles.
3. Siðspekin. Stóikar — Epikurear.
4. 'I’rúspekin. Phíló — Plótfn.
III. Kristnin.
1. Kristur.
2. Útbreiðsla trúarinnar.
3. Kristindómurinn. Ágústínus —
Thomas Aquinas.
4. Skólaspeki miðalda.
IV. Endurreisnartímabilið.
1. Almennt yfirlit.
2. Mannúðarstefnan.
3. Siðbótin.
4. Heimsskoðun Kopernikusar. Brúnó
— Bacó.
V. Heimspekiskerfin miklu.
1. Cartesíus. 2. Spinoza. 3. Leibnitz.
VI. Fræðistefnan enska.
1. Locke. 2. Berkeley. 3. Hume.
VII. Fræðistefnan franska.
1. Voltaire o. fl. 2. Diderot. 3.
Rousseau.
VIII. Heimspekin þýzka.
1. Kant.
2. Hugspekin. Fichte — Schelling —
Hegel — Schopenhauer.
3. Holdhyggjan. Vogt — Feuerbach.
4. Raunvfsindin. Robert Mayer —
Helmholtz.
IX. Heimspekin enska.
1. Stuart Mill.
2. Breytiþróunarkenningin. Spencer —
Darvín.
X. Siðspekin nýja.
1. Gnyau. 2. Nietzche. 3. Tolstoy.
Þeir, er hafa hugsað sér að hlusta á
fyrirlestra þessa, eru beðnir að gefa sig
fram við hr. Ágúst Bjarnason, fyrirfram,
bréflega eða munnlega. Verður síðar
auglýst, hvar og hvenær fyrirlestrarnir
verða haldnir.
Arnarflrði, 12. sept. Sumarið mun vera
eitt með því allra hagstæðasta. Grasvöxtur
í betra lagi og nýting góð, en útengi þótti
spretta í lakara lagi, þar sem þurlent var.
Það þótti heppilegt í vor, þegar ráðherrann
var á ferðinni með Heklu, að þá einmitt
skyldi húnhremma einn lakasta eða ásækn-
asta botnskafann enska, hér í Arnarfirði
og sækja hann til fullra sekta, og þá eptir
svo sem hálfan mánuð var friður en nú eru
þeir opt farnir að brjóta aptur hver eptir
annan. Fyrir 4—5 dögum voru taldir 7,
allir fyrir innan landhelgi, og í því áhlaupi
tóku þeir fyrir bændum, eptir því sem frézt
hefur um 3oookróka aflóð, og þykir bregða
undarlega við, þegar ráðherrann er erlendis
og er því »Hekla« grunuð að rækja slæ-
lega landvörnina nú, þar eð einmitt þessir
botnskafar verða ásæknastir þegar haustar,
helzt í dimmunni eins og flestir þjófar eru;
því eru menn hræddir um, að muni sækja
f sama horfið eins og í fyrra haust, en þó
glæðist vonin hjá hinum að ráðherrann og
stjómin muni gera það sem mögulegt er
til þess, að afstýra því voðatjóni, sem nú
lítur út fyrir, ef svo búið stendur.
Fyrir fáum dögum vildi til á Patreksfirði
hér vestra það voðamanntjón á VatneyrarT
höfn, að 13 menn drukknuðu af skipinu
»Bergþóru« af Suðurlandi, og voru þar með
skipstjóri og stýrimaður.
f gær fréttist hingað að dugnaðarmaður-
inn Ari Einarsson hefði slætt upp 12 lík af
hinum drukknuðu mönnum. »Guð huggí
þá sem hryggðin slær«.
(E. G).
Óvenjulega stórfengleg
sorgarathöfn fór fram hér í bæn-
um 19. þ. m., þá er jarðsungin voru í
einu 12 lík manna þeirra, er drukknttðu
á Patreksfirði 5. þ. m. Húskveðjur voru
haldnar af 3 prestum á 3 stöðum (yfir
skipstjóra, stýrimanni og háseta þeim, er
kvæntur var), en í kirkjunni hélt séra
Ólafur Ólafsson fríkirkjuprestur ræðu yfir
öllum líkunum. Vortt kisturnar mörgum
blómsveigum skrýddar. Dómkirkjan var
troðfull af fólki og mesti fjöldi, sem ekki
komst inn, Er þetta hin langfjölmenn-
asta jarðarför, sem hér eru dæmi til, enda
sorgarathöfnin öll harla óvenjuleg, sem
betur fer, því að það rnun einsdæmi, að
hér hafi verið jarðsungin 12 lík 1 senn.