Þjóðólfur - 19.07.1907, Blaðsíða 2

118
ÞJÓÐÓLFUR.
I
Ungmennafélögin
Og
alþing’i.
„Samband Ungmennafélaga íslands"
sækir um styrk í sumar til alþingis, til
þess að geta starfað af kappi að áhuga-
málum sínum: að efla ment íslenzkra
ungmenna, andlega og líkamlega; og
til þess að geta náð sem allra fyrst
takmarki sínu: að ísland verði hið
bráðasta skipað hraustum, mentuðum
og áhugasömum æskulýð.
Hvern veg alþingi tekur í beiðni
þessa, er eigi hægt að segja fyrir fram.
Er það þð allmikilsvert atriði, þar eð
undirtektir þess hljóta að takmarka og
ákveða skilning þess og álit á þjóð-
arþroska þeim hinum nýja, sem hafinn
er hér á landi með „Ungmennafélögun-
um".
Hér skal að eins bent á það, sem
flestum þingmönnum á að vera kunn-
ugt, og er því farið fljótt yfir sögu.
Ungmennafélögin norrænu eru sprott-
in upp af lýðháskólunum,— þeim jarð-
vegi, sem hoilastur ogbeztur hefir reynst-
til þjóðþrifahvívetna. Það er stefna
sú, sem endurreist hefir Danmörku og
gert að fyrirmyndarlandi á marga vegu,
og þarf eigi annað en að benda á
það, sem ritað hefir verið um lýðhá-
skóla á vora tungu, þessu til sönnunar.
Enda segja og viðurkenna Danir það
sjálfir.
í Noregi hafa ungmennafélögin um
langan tíma verið vakandisam vizka
þjóðernis og ættjarðarástar, er varið
hefir og verndað alt þjóðlegt starf,
sem stefndi landi og lýð til heilla. Hef
ur starf þeirra blessast svo, að með
sanni hefir það að miklu leyti verið
þeim þakkað, að Norðmenn stóðu sem
einn niadur gegn Svíum, er umdýrustu
þjóðareign þeirra var að ræða: frelsi
þeirra og fult sjálfstæði. — Þjóðar-
sjálfstædi og œttjarðarást hefir þar
gróið upp afstarfi ungmennafélaganna.
Ungmennafélögin íslenzku eru nýr
kvistur á þessum norrænu greinum,
og virðast þau ætla að verða bæði
væn og fjölmenn. Enn er félagshreyfing
þessi að eins hálfs annars árs hér á
landi, og munu þó þegar á legg komin
milli 15 og 20 ungmennafélög.
Það hafa ungmennafélög vorfram
yfir erlend félög samskonar, að hjá
oss er bindindisheit gert að inntöku-
skilyrði, þar eð vér álítum það nauð-
synlegt til þess að stefna beint Og
örugt að takmarkinu: hraust menta-
þjóð. Einnig; ætla mngmf. vor að
iðka allra handa íþróttir af kappi
miklu. Að hér^fylgir hugur máli, sést
bezt á frægðarför* þeirra jungmennafé-
laga Akureyrar,, Jóhannesar Jósefsson-
og Jóns Pálssonar, sem eptir tiltölu-
legar stuttar æfingar tókust terð á
heudur kring land allt og sýndu íþróttir,
er nýstárlegar þóttu jafn vel þeim,
sem séð hafa vel tamda útlendinga.—
Svo langt áleiðis hefur „U. M. F. A.“
komist á einu ári. Sýnir það bezt á-
hugann, og er alls eigi hægt um hann 1
að efast.
Glímurnar lifna á ný um land allt.
Skíðaferðir eru í aðsigi, og eru þær
að nokkru leyti lífskilyrðigfyrir íslend-
inga. — „Ungmennafél, Rvíkur" gerði
tilraun í þessa átt í vetur, og er flest-
um kunnugt, hvern' árangur hún bar.
Og þó stöndum vér afarmiklu ver að
vígi hér í Rvík en nokkursstaðar ella
á íslandi. Því hér er hvorki snjór né
brekkur svo nokkru nemi.
„Ungmennafélögin" hafa þegar sýnt,
að þau hafa einbeittan vilja og áhuga,
og að starf þeirra hefirjíf og þroskun- I
arskilyrði í sér fólgin. Þau brenna af
áhuga að ná höndum saman við all-
an æskulýð íslands og mynda stóran,
öflugan flokk, er starfa vill með eld-
heitum áhuga og æskuþreki fyrir ætt-
jörð sína.
í því skyni er nú stofnað til „Sam-
bandsþings Ungmennafélaga íslands"
að Þingvöllum við Öxará 2.—3. og 4.
ágúst næstk. A þar að koma á sem
nánustu sambandi milli félaga þeirra,
sem þegar eru á stofn sett, og leggja
á ráðin um starf félaganna út um land
allt.
í því skyni er sótt um styrk til al-
þingis.
Er það ætlun sambandsins að starfa
meðal annars á þann hátt, að senda
færa menn út um land til að halda
fræðandi og hvetjandi fyrirlestra fyrir
æskulýðnum, gefa út „Ungmennablað",
smáritum íþróttir o. m. fl.
Vér vonum fastlega, að alþingi sé
fyllilega ljóst, hve mikilsvert starf
„Ungmennafélaganna" getur orðið landi
og lýð. Það hefir bæði erlend og
íslenzk reynsla sýnt og sannað. Og
ungmennafélögin eru einmitt félags-
hreyfing sú, er oss hefir sárast vantað
um langan tíma. Félagshreyfing, er
safnar öllum æskulýð Islands undir
merki sitt í samhuga fylkingu — með
heilbrigða sál í hraustum, stæltum og
vel tömdum líkama. Og einkunnar-
orðin:
Alt fyrir ísland.
Helgi Valtýsson.
(Önnur ísl. blöð eru vinsamlega beðin að
veita ritgerð þessari rúm).
Alþing-i.
III.
Frá því er fátt fréttnæmt að segja nú
upp á síðkastið. Frumvörpin, einkum hin
smærri, farin að smátínast úr nefndunum,
en öll stærstu málin enn ókomin.
Fjárlaganefnd í Ed. er þegar
skipuð, og í henni: Eiríkur Briem, Jón
Jak., Guðj. Guðl., Jóhannes Jóhannesson,
Sigurður Jensson.
Lögbírtíngablaðið.
Við 1. umræðu máls þessa í efri deild
var felt að skipa nefnd i málið með 7 : 6
atkv., en í gær var með 9 samhlj. atkv.
samþ. að skipa nefnd í málið : Steingr.
Jónsson, B. M. Ólsen og Valtýr Guð-
mundsson.
Þingmannafrumvörp.
Ól. Briem o. fl. flytja frv. til laga um
útflutning hesta. Nefnd í Nd.:
Pétur Jónsson, Herm. Jónasson, Ól. Briem.
í Nd. er og komið fram frv. til laga
um afnám fátækrahlutar affisk-
a f 1 a . Flm. Jón Magnússon.
Þingmenn Skagfirðinga flytja frv. um
löggilding verzlunarstaðar að Bæ
á Höfðaströnd.
Fjárbeiðslur
þessar til alþingis hafa komið fram:
1. Frá Guðm. Guðmundssyni um skáld-
styrk.
2. Frá Hólmgeiri Jenssyni um styrk
til dýralækninga.
3. Frá Sig. Þorvaldssyni um 400 kr.
styrk til kennaranáms í Khöfn.
4. Frá Halldóru Bjarnadóttur um styrk
til að ferðast um Norðurlönd, til að kynna
sér kennsluaðferðir og skólamál.
5. Frá Bjarna Jónssyni frá Vogi og
Jóni Ófeigssyni um styrk til að semja
þýzk-íslenzka orðabók.
6. Frá Asgrími málara um ferðastyrk
til Suðurlanda.
7. Frá sambandi Ungmennafél. íslands
um 3000 kr. styrk.
8. Askorun frá konum í Suður-Þing-
eyjarsýslufum stofnun tveggja húsmæðra-
skóla, er kostaðir séufaf landsjóði.
9. Frá Birni Guðmundssyni um 300 kr.
styrk til að kynna sér kennsluaðferðir á
lýðháskólum f Noregi.
10. Frá lbúum Búðaþorps í Fáskrúðs-
firði um styrk til skólahússbyggingar.
11. Frá Indriða Helgasyni um 300 kr.
styrk til að stunda rafmagnsfræði í Askov.
12. Frá Grímsnesingum um styrk til
vagnvegar við Sogsbrúna.
13. Um styrk til unglingaskóla á Núpi
í Dýrafirði.
14. Frá Magnúsi Sigurðssyni á Grund
í Eyjafirði um styrk til að koma þarupp
uuglingaskóla.
15. Frá Rósamundu G. Friðriksdóttur
um 400 kr. styrk til að fullkomna sig í
hljóðfæraslætti og söngfræði.
16. Frá Þóru Matthlasdóttur og Mar-
gréti Jónsdóttur um styrk til að halda
handavinnuskóla á Akureyri.
17. Frá bindindisfélaginu »Tilrann« á
Blönduósi um 1500 kr. styrk til barna-
skólahúss-byggingar.
18. Frá stjórnarnefnd Bindindissam-
einingar Norðurlands um 1000 kr. styrk.
19. Frá M. Einarssyni á Akureyri um
600 kr. styrk á ári til útbreiðslu söng-
listarinnar.
20. Frá Einari Hjörleifssyni um 2000
kr. styrk á ári til ritstarfa.
21. Frá Edv. Brandt um 3000 kr. lán
til jarðyrkju.
22. Frá Helga Jónssyni um 6000 kr.
styrk til þess að koma upp tilraunastöð
til þess að rækta mýrar og 3000 kr. ár-
lega til að reka hana.
23. Frá Helga Jónssyni ogEinari Helga-
syni um 300 kr. árlegan styrk til gras-
garðs í Rvík.
24. Frá Jónasi Jónssyni um 300 kr.
styrk á ári til kennaranáms erlendis.
25. Erindí frá sýslumanni Hunvetninga
um að þingið veiti sem rífastan styrk til
kvennaskólans á Blönduósi.
26. Frá sýslumanni Húnvetninga um
3500 kr. til byggingar sjúkraskýlis á
Blönduósi.
27. Frá i.,þingm. Sunnmýlinga um
3000 kr. til sjúkrahússbyggingar á Eski-
firði.
28. Frá séra Arnóri Þorlákssyni á Hesti
um 1000 kr. til endurgjalds fyrir stein-
hússbyggingu á prestssetrinu.
29. Frá Stokkseyrarhreppi um 12,000
kr. styrk til áframhaldandi umbóta á
Stokkseyrarhöfn.
30. Frá Ingibjörgu Guðbrandsdóttur um
600 kr. styrk á ári til að kenna leikfimi.
31. Frá Guðmundi Jónssyni bæjarpóst-
á Akureyri um launahækkun.
32. Um aukinn fjárstyrk til Flensborg-
arskólans.
33. Frá sýslumanninum í Gullbringu-
sýslu um styrk til vegagerðar frá Hafnar-
firði til Keflavíkur.
34. Frá Torfa skólastjóra í Ólafsdal
um styrk til verklegrar jarðyrkjukennslu.
35. Beiðni frá Þorst. Guðmundssyni
fiskimatsmanni um launahækkun upp í
1600 kr. og ferðastyrk.
36. Frá Jóni A. Jónssyni flskimatsmanni
á Isafirði um 600 kr. launahækkun.
37. Frá mag. Ben. Gröndal um 3—400
kr. styrk, sem viðurkenningu fyrir starf
hans í ýmsum fræðigreinum.
38. Frá Páli Þorkelssyni um 2000 kr.
styrk til að gefa út táknmál.
39. Frá Bjarna Sæmundssyni og Helga
Jónssyni um 1000 kr. ársstyrk handa
náttúrufræðisfélaginu og 800 kr. aukastyrk.
40. Frá Hirti Snorrasyni á Hvanneyri
um 400 kr. launaviðbót á ári.
41. Frá Páli Halldórssyni stýrimanna-
skólastjóra um 900 kr. til að koma upp
hengiklukku til afnota við jarðskjálíta-
athuganir.
42. Frá Páli Steingrímssyni póstaf-
greiðslumanni um 500 kr. launahækkun.
43. Frá sýslum. Húnavatnssýslu um
18,400 kr. styrk til bryggjugerðar á
Blönduósi.
44. Erindi frá gufuskipafél. Thore« um
gufuskipaferðir.
45. Frá Einari Arnórssyni um 1500 kr.
styrk næsta ár til þess að rannsaka og
rita um réttarsögu íslands.
46. Frá hlutafél. »Iðunni« í Rvík um
50,000 kr. lán úr viðlagasjóði,
47. Frá Jóni H. ísleifssyni um 500 kr.
árl. styrk á næsta fjárhagstfmab. til fulln-
aðarnáms í Trondhjems tekniske Lære-
anstalt.
48. Frá Ingvari E. ísdal trésmið á Seyðis-
firði um 12,000 kr. lán til endurreisnar
trésmíðaverksmiðju hans, er brann síðastl.
vetur.
49. Frá O. J. Halldórsson um 2000 kr.
styrk til utanferðar og vagnhjólakaupa.
50. Frá Tómasi Skúlasyni um 200 kr.
styrk til greiðasölu í Borgarnesi.
51. Frá byggingarnefnd sjúkraskýlisins
á Brekku um allt að 2000 kr. styrk til
greiðslu skuldum sjúkraskýlisins.
52. Frá Guðm. J. Hlíðdal um 1700 kr.
styrk fyrra árið til að afla sér verklegrar
kunnáttu erlendis í rafmagnsfræði og 700
kr. síðara árið til að rannsaka og mæla
fossa hér á landi.
53. Frá Boga Th. Melsted um styrk til
að stofna og halda lýðháskóla í sveit.
54. Frá Þorvaldi lækni Pálssyni um
3500 kr. styrk til byggingar sjúkraskýlis
1 Hornafjarðarlæknishéraði.
Konungskoman.
Áætluu um landferðina.
Fimtudaginn 1. ágúst kl. 83/4
um morgunin fylkjast þingmenn
á Lækjartorgi undir ferðasveitar-
merkjum sínum.
Kl. II1/*—1 dagverður í Djúpa-
dal upp af Miðdaí
Kl. 6 komið á Þingvöll.
Laugardaginn 3. ágúst kl. 8 um
morguninn farið af stað frá Þing-
völlum.
Kl. 11—125/2 dagverður á Laug-
arvatnsvöllum.
Farið af baki austast í Laugar-
dal og við Brúará.
Kl. 6 komið að Geysi.
Sunnudaginn 4. ágúst kl. 12 á
hád. farið af stað frá Geysi til Gull-
foss.
Kl. 5 e. hád. komið aptur að
Geysi.
Mánudaginn 5. ágúst kl. 772 um
morguninn farið af stað frá Geysi.
Kl. 9^2 farið af baki við brú á
Hvítá.
Kl. 11—1272 dagverður við Skip-
holt.
Farið af baki við Álfaskeið og
hjá Húsatóptaholti.
Kl. 7 komið að Þjórsárbrú.
Priðjudaginn 6. ágúst. Þjóðliátíð
Rangæinga og sýningar.
Kl. 2 e. hád. farið af stað frá
Þjórsárbrú.
Viðstaða við Ölfusárbrú; þaðan
farið kl. 5.
Kl. 7 komið að Arnarbæli.
Miðvikudaginn 7. ágúst kl. 8
um morguninn farið af stað frá
Arnarbæn.
Farið af baki undir Kömbum.
Kl. 12—1V2 dagverður á Kolvið-
arból.
Farið af baki austanvert við
Sandskeið.
Við Hólmsá kl. 4.
Kl. 6^/2 komið til Reykjavíkur.
€rlenð símskeyti
til Þjóðólfs frá R. B.
Kaupmannahöfn, 12. júlí kl. 11 e. h..
Sœsímaslitið
fyrir norðan Hjaltl^nd lagað í kveld.
Þjjzkalandskeisari
lagði af stað héðan til Noregs 5 júlí.
Járnsteypa
hrundi í Flladelfíu og varð 40 mönnum
að bana.
Loptfarsskáli
Wellmanns á Spitzbergen hefur skemmzt
í ofviðri.