Þjóðólfur - 19.06.1918, Blaðsíða 3

ÞJÓÐÓLFUR
53
Qvað gerist á alfiingi.
Mánudagurinn 10. júní var noik-
ill starfs- og lögsmíðadagur. Þá
voru lögð fram fyrir alþingi tvö
lagafrv., rekin í einum spretti með
afbrigðum frá þingsköpum gegn-
um báðar deildir og afgreidd sem
lög frá alþingi.
Lög þessi þykir rétt að prenta
hér. Sést, að sverfur æ fastara að
eignarréttinum. Eru nú alls af-
greidd frá alþingi tíu lög. 8 frv.
vóru prentuð í II. tbl. Þjóðólfs.
9. Um viðauka við lög nr. 6,
8. febr. 1917, um heimild handa
landstjórninni til ráðstafana til
tryggingar aðflutningum til lands-
ins. — 1. gr. Við 1. gr. laga nr.
6, 8. febr. 1917, bætist: Ennfrem-
ur veitist ráðuneyti íslands heim-
ild til þess, að taka eignarnámi
til útflutnings íslenzkar afurðir hjá
kaupmönnum, félögum, framleið-
endum eða öðrum, gegn fullu end-
urgjaldi, að frádregnu lögboðnu
útflutningsgjaidi. Endurgjald skal
ákveða eftir mati þriggja óvilhallra
manna; skal einn þeirra kvaddur
af Landsyfirréttinum, annar af
bæjarfógetanum í Reykjavík og
þriðji af stjórnarráðinu. Þeir kjósa
sér oddvita. Matsgerðir þeirra eru
fullnaðarmatsgerðir. Eignarnemi
þarf ekki að taka hið numda strax
í sínar vörzlur, að matsgerð lok-
inni, en greiða skal hann eiganda
eða umráðamanni hins numda
hæfllegan geymslukostnað eftir
mati matsmanna. Að öðru Jeyti
fer um framkvæmd eignarnáms-
ins, eins og greinir í lögum nr.
«1, 14. nóvember 1917, um fram-
kvæmd eignarnáms. — 2. gr. Lög
þessi öðlast þegar gildi.
10. Um bráðabirgðaútflutnings-
gjald. — 1. gr. Meðan Norðurálfu-
ófriðurinn stendur og ráðuneyti
íslands fer með verzlun innlendra
vörutegunda, fleiri eða færri, eða
sér um útflutning þeirra, er því
heimilt að leggja með reglugerð
eða reglugerðum útflutningsgjald,
auk lögboðinna útflutningsgjalda,
á vörutegundir þessar, eftir því
sem nauðsynlegt er, til þess að
landssjóður bíði ekki skaða af af-
skiftum sínum af þeim. Gjaldi
þessu skal hagað þannig, að ekki
komi á neina vörutegund hærra
gjald en sem svarar til þeirrar fjár-
hæðar, sem landssjóður verður að
leggja fram vegna verzlunar með
eða umsjónar á þeirri tegund.
Vörurnar, andvirði þeirra og vá-
tryggingarupphæð er að veði fyr-
ir gjaldinu. í reglugerð má kveða
á um tilhögun og innheimtu gjalds-
ins, hver skuli greiða það, sektir
fyrir brot á henni og meðferð mála
út af slíkum brotum. — 2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Greinargerð þessara seinni laga
er fróðleg,- sýnir, að löggjafar vor-
ir hafa ekki verið með öllu óhrædd-
ir um, að þeir brytu sjálfa stjórn-
arskrána með þeim, én reyna að
losa sig við þann geig. Af grein-
argerð mega og allir sjá, hvernig
á lögunum stendur og hver er til-
gangur þeirra. Hún hljóðar svo:
„Eins og kunnugt er, þá er lands-
stjórnin neydd til, vegna samn-
inga við önnur ríki, að taka í
sínar hendur verzlun með ýmsar
innlendar vörutegundir og umsjón
með útflutningi á þeim, til þess
að tryggja aðflutninga til landsins,
og þar sem búast má við, að
landssjóður bíði skaða af þessum
afskiftum sínum, ef engi heimild
er fyrir hendi um, að hann megi
leggja gjald á vöruna til lúkning-
ar þeim skaða, þá virðist eigi
verða hjá því komist að ná hon-
um með skatti. Tilætlun þessa frv.
er að útvega slíka heimild, þar
sem það gæti orðið landssjóði of-
vaxið að greiða slíkan halla. Það
er að sönnu óvanalegt, að veita
heimild til skattaálögu til lands-
sjóðs með reglugerðum, en þar
sem alveg sérstaklega stendur á
nú og eigi virðist auðið að ákveða
skatt þenna með lögum, þannig,
að nærri láti um, að landssjóður
verði skaðlaus, þykir eigi fært að
fara aðra leið í þessu efni en frv.
gerir ráð fyrir. Og vafalaust þyk-
ir það, að þessi aðferð fari eigi í
bága við 23. gr. stjórnarskrárinn-
ar, sem að sjálfsögðu gildir um
alla skatta, hvort sem þeir eru
landssjóðs- eða sveitar- eða bæjar-
félagaskattar. Sést þetta meðal
annars bert á því, að bæði tekjur
sýslusjóða og sveitar- og bæjar-
sjóða eru teknar að miklu leyti
með niðurjöfnun. — Frv. þetta
flytur fjárhagsnefnd eftir tilmæl-
um landsstjórnarinnar “.
Bjargráð.
Svohljóðandi tillögu flytur bjarg-
ráðanefnd neðri deildar:
Alþingi ályktar að skora á lands-
stjórnina að hlutast til um, að
landið verði sem bráðast birgt að
áraefni, trjávið og saum, til við-
halds og smiða opinna róðrarbáta,
þar sem mest er þörf.
Greinargerð.
Stjórnin heflr samkvæmt bréfi
bjargráðanefndar, dags. 3. maí þ.
á.; safnað skýrslum um róðrar-
báta á öllu landinu og sent bjarg-
ráðanefndinni þessar skýrslur. Sam-
kvæmt þeim eru til um 2000
róðrarbátar, auk báta í Þingeyjar-
sýslu, sem skýrslu vantar um.
Skýrslurnar telja bátana nógu
103
marga, að hann lét enga tilraun gera til þess að bjarga íveru-
húsinu; aðeins húsgögnum og rúmfatnaði lét hann bjarga.
Þorleifur stóð og horfði á, meðan gamla húsið var að brenna.
Honum fanst liðni tíminn með öllum þeim þungu og döpru end-
urminningum, sem við hann voru bundnar, hverfa með þessum
gamla hjalli, sem nú var að eyðast af eldinum. Honum kom til
hugar, hve fárra ánægjustunda allir þeir höfðu notið, sem heima
höfðu átt í þessu húsi, og hann tautaði við sjálfan sig: „Látum
það brenna til ösku; það á ekki betra skilið".
Þá snerti Sigríður handlegg hans og sagði:
„Þetta er seinasta kveðjan frá Hans og Míru*.
„Uss“! sagði Þorleifur, „láttu engan heyra þetta, þótt þér
komi það til hugar; þau skulu fara héðan í friði. Eldurinn tek-
ur af mér það ómak að rífa húsið. Hann Guðleifur getur reist
hér nýtt íveruhús, hann heflr bæði æskufjörið og efnin til þess“.
„Og í því húsi skulum við öll búa í ást og eindrægni",
sagði Sigríður.
„Og enginn veit nú, hvað ókomni tíminn ber í skauti sér“,
svaraði Þorleifur þungbúinn.
„Jú, guð veit það“, sagði Sigríður brosandi og tók fast í
hönd honum.
Síðustu glæður eldsins voru slöknaðar og tóftin gein við,
svört og sviðin. Nóttin var á enda, og aftureldingin sendi daufa
skímu gegnum þungbúnu skýin á himninum; smámsaman vann
birtan sigur á myrkrinu og loks brutust sólargeislarnir gegn um
skýin með yl og birtu í faðminum. Þá leit Þorleifur loks af
bæjarrústunum, sneri sér að Sigríði og sagði:
„Hvar eigum við nú að leita húsaskjóls, meðan verið er að
koma upp nýju húsi á þessum rústum?
„í húsinu naínu", svaraði Sigríður, „það er að vísu lítið og
marga, haldist vélbátaútvegurinn í
svipuðu horfl og hingað til, en
teppist hann að meiru eða minna
leyti, sé brýn þörf á að fjölga
róðrarbátum. Samkvæmt skýrslun-
um er algerður skortur á báta-
og áravið og saum hvarvetna á
landinu, nema á Akureyri. Sam-
kvæmt upplýsingum, sem nefndin
heflr fengið annarstaðar frá, mun
og vera nokkuð til af bátaefni í
Reykjavík og Hafnarfirði. Nefndin
telur bráðnauðsynlegt að bæta úr
þessum skorti, og þess vegna þurfi
að útvega landinu þegar í sumar
efni til viðhalds þeim bátum, sem
til eru, og, ef þörf krefur, til aukn-
ingar þessum útveg. Þess vegna
flytur hún þessa tillögu.
íslan dsmál
í Danmörku.
Khöfn, 15. júní.
Borgbjerg var framsögumaður meiri
hluta íslandsmálanefndarinnar í þjóð-
þinginu, og mælti hann á þessa leið:
— Það hefir verið talið, að vér vær-
um of frjálslyndir með því að senda
fulltrúa til Reykjavíkur. En þar sem
vér erum vissir um góða afstöðu vora
í þessu máli, þá þurfum vér eigi að
óttast samningaformið. Það er áreið-
anlegt, að nú er heppilegri timi til
samninga heldur en nokkru sinni endra-
nær, og öll þjóðin mun láta fylgja
sendimönnunum óskir um það, að samn-
ingarnir takist vel og að báðir máls-
aðiljar verði ánægðir. Ef til vill verð-
ur samningunum haldið áfram hér í
Kaupmannahöfn. Vér verðum að óska
þess samhuga, að árangurinn af sendi-
förinni verði eigi að eins til þess, að
fullnægja kröfum íslendinga um sjálf-
stæði, heldur vérði úr því samningar
milli tveggja þjóða um reglulegt rikja-
samband.
Framsögumaður minni hlutans, Johan
Knudsen, mælti: