Norðri - 01.08.1856, Blaðsíða 7

63
ýmsa ósifcu undir eins á æskuskeibi. J>n ab frá npphafl geti
verií) mebfæddur munur á skaplyndi barnanna, þá er þaft
þó sanna?), ab margir brestir ug lestir mannanua eru
sprottnir af óskynsandegri uppeldisaí)ferí). f>ar eí) þaí)
liggur í augum uppi, aí) vauþekkíng er midirrút þessa «tta-
lega manntjúns, ætlum vjer ab bcra hjer fram nokkrar stutt-
ar og skrtjanlegar reglur handa mæT)rum og barnfústrum um
rjetta meíiferT) á börnum, sem þær eigi aT) ala npp.
1. Um heilbrigfei líkamans og fæbi.
HiT) fyrsta, sem um er aT) hugsa til aí) vernda líf barns-
ins, cr aí) gefa því krapta til at) vaxa og þroskast, og aT)
láta lífsöflin hjá þvf geta unniT) verk sitt tálmunarlaust.
Ymisleg áhrif á móT)urina um mebgöngutímann geta reynd-
ar gjört barnit) úhraust og jafnvel spillt skapferli þess, og
ætti þvf móbirin, sem væntir sjer afkvæmis, allan þenna
hættulega tíma aT) varast sem mest alla sorg og áhyggjnsemi,
ckki þreyta sig um of á vinnu,og sneiT)a hjá hvers konar ú-
húfl; ekki skal húu heldur leita sjer neins bílífls meira en
hún er vön. lii<) einasta sem á ríT)ur er aT) hún haíl ein-
falda og nærandi fæ?)u, mátulega hreiflngu utanhúss og inn-
an og geti verií) meT) glöT)u skapi. J>aí) eru til margar gaml-
ar og fremur úljúsar rcglur um þaT), hvernig fyrst skuli
fætía bainiT) og koma því á brjúst. Bezta reglan er ab
leggja barnib undir eins á brjúst og þaT) vill sjúga,og múbirin er
fær um þa<). þaí) er samkvæmt lögum náttúrunuar, ab múT)ir-
iu ali sitt eigií) afkvæmi, og þab styrkir ástarsamband þaT),
sem vera á niilli móbur og barns. Uudir eins skal veuja
barniT) á at) sjúga og nærast á vissum tímum, þú aT) stund-
um geti stac)iT) svo á, aí) út af því verí)i aí) bregT)a, Fyrsta
mánubinn skal gefa þvf aí) sjúga einu sinni á hverjum tveim
stundum, og seinna þribju og íjórbu hverja stund. Verma
skal brjóstií) me% volgu vatni, ef mjúlkin vill ekki renna,
en forbast skal aT) núa þab meb áfengum drykkjum. Ef
mjólkiu er of mikil, skal konan drekka lítib og taka inn
hreinsandi nieböl. Fötin um brjúst og bringu hoouar skulu
vera laus og libug.
Kona, sem hefur barn á brjústi, skal hafa nærandi mat
cn ekki þungan. Kona sem er feitlagin þarf minui fæt)u
en sú, sem hefur grennra vaxtarlag. Brjústamjúlkiu vert)ur
optast mest og hollust, þegar múT)irin hefur einfaldan mat og
þynnandi drykk, t. a. m. tevatu, brauí) bleytt í vatni og
hafrasanp. Engan áfengan drykk eT)a neinn annan örfandi
drykk skyldi múbiriu bragba nema aT) læknisrábi.^-**-
Sökum þess at) meltingarverkfæri barusins ern lögufc
fyrir mjúlk, skal þvf ekki nein önnur fæba gefln, nema ef
mófcurmjólkina er ekki aí) fá. Ef brýn naubsyn ber til ab
&la barniT) upp á spónamat, skal fæT)a þaí) á þunnn seyí)i
af velsoiönu stúrmölubu mjöli, og bæta þaT) me% dálitlu
sikri. Ef barnib er látií) sjúga úr flösku, skal halda henni
vel hreinni. HvaT) lítib sem fæí)an súrnar spillir þaí) heilsu
barnsins.
Venja má barnií) af brjústi þegar þaT) er 6 til 9 mán-
aí)a gamalt, og fer þa<ö eptir heilsu mú?)uriunar og barns-
ins og hver tími árs cr; ef barniT) fer snemma aí) taka
tennur, getur þaT) einnig flýtt fyrir, aT) barniT) sje af vani?).
Ekki skal venja barn af brjústi f köldu veT)ri.
A hvaT)a aldri og hvaTía tfma sem tekib er ab venja barniT)
af brjústi skal þa?) gjört smámsaman. Fyrst skal gefa því
mjölseybi þaT) cr áí)ur var nefnt, þar næst mjúkan graut úr
smámuldu gamalbökuí)n brauíii eT)a tvfbökum og vatni meT)
dálitlu sikri. J>ess ber aí) gæta, aT) sikri?) súrnar í mag-
anum, og ver?)nr þvf aí) hafa líti?) eitt af því.
Fyrsta breytingin á viburværinu kemur stundum úreglu
á meltiuguna. Skal þá gjöra tilraunina í tvo eT)a þrjá daga.
Og ef okki kemst lag á meltinguna, má reyna seyTii af kálfs-
kjöti eí)a hænsna-ungnm, eí)a soT) af öbru kjöti, en taka
flotiT) fyrst ofan af, og blanda saman viib seyfcií) meirso?)num
hrfsgrjúnum. J>aT), sem mest liggur á, er ac) byrja smátt
og smátt, og gefa barninu líti?) eitt af hinni þykkari fæ?)u
eiun sinni í súlarhring, og fyrir miiödegisbil, svo sjá megi
hvaT)a áhrif hún gjörir, og þa?) spilli ekki næturværT) barns-
ins. FæT)a barnsins ætti ætfí) aí) vera hjerumbil eins volg
og mjúlkin, þegar hún kemur úr brjústinu.
J>egar barniT) er mataí), er þab alltftt, aT) barnfústran
lætur hvern spúu npp í sig til at) xita hvaT) heitur matur-
inn sje, og er þetta bæiöi Ijotur vani og úþarfur. J>egar
búií) er a?) næra barni?), skal reisa þa?) á fætur, þvf þá á
þaT) hægra meí) aT) losast vib vind þann, er venjulega kem-
ur í magann me^an eti?) er. Ef barninu Cr gjarnt til aí>
fá uppþembu, má gæta þess vandlega, því þegar vindnrinn
nær aT) safnast fyrir, veldur þaí) andarteppu, og ef hún
kemnr aT) í svefni, getur hún valdií) dauí)a barnsins, og
hún er jafnvel hættuleg, þú barniT) sje vakandi, þvf, ef hún
kemur aT), getur barni?) ekki hljóbab, og ekki dregií) and-
ann á mefcan.
Ofmikil og úhentug fæ<öa er abaltilefni til veikinda
barnanna. Fyrstu vikurnar af líflnu kcnna börnin einungis
líkamlegra meinsemda. J>au kvíba engu, þeim bregí)st
ekkert, þau eru laus viT) von og útta, en þ\í mibur eru
allar sorgir þeirra, kvein og reifti kennt sulti, og þeim er
gefln næring sem metial vifc öllum meinsemdum þeirra.
J>essu er haldiT) áfram, þangaT) til barni?) er komiT) á þann
aldur, aT) þac) getur skiliT) og trúaí) því, aT) þaí) aT) eta og
drekka sje hin mesta sæla og hin mestu gæí)i. J>aí) er au?)-
vitaí), aí) þaí) er hægust aTjferiöin til at) stilla hljúT) barns-
ins aT) fylla munninn, eiukum á mec)an ab skilningarvitin
eru ekki orT)in svo fullkomin, ac) barnib hafl yndi af ab
taka eptir, og ab þá er ekki um margt ab velja; þú má
breyta til meb barnib. losa fötin um þab, og láta fætur og
lærin öldungis laus, verma fæturna, leggja barnib þvers um
knje fústrunnar og hrelfa þau til beggja hliba hægt og
hægt, leggja barnib ab brjústinu og ganga um gúlf meb
þab, og eru þetta alit ráb, er hæglega má grípa til og sem
opt hafa hinn eptiræskta árangur.
Sumar mæbur og barnfústrur royna til ab spara sjerþá
fyrirhöfn, ab hugga börnin eba svæfa þan, meb því ab gefa
þeim sætindi, og er þab mjög skabsamlegt og ölduugis ú-
gjörandi, og vörum vjer foreldra og fústrur vib slfkum
hættulegum úvana. J>egar börnunura er geflb slíkt, skemmir
þab hinu veika maga þeirra, og þú ab þab svæfl og fribi
þau um stundarsakir, veikir þab mjög heilsu barnsins, og
getur jafnvel á stuttum tíma valdib dauba þess.
Nokkra mánubi eptir fæbinguna, nærist barnib og sef-
ur til skiptis, ef ab þab er heilbrigbt, og daguriun líbur
bjerumbil fyrir þv£ eins og nú skal sagt: Setjum svo ab
þab vakni einni stundu eptir mibjan morgun, þá er þab
lagt á brjúst; þegar búib er ab þvo þab og klæba sýgur
þab aptur, og sofur þá lengi til bádegis, þá fær þab 6jer