Norðanfari - 08.01.1873, Blaðsíða 2

Aukapóstarnir fara oftastnær daginn eftir a& al&alpósturinn frá Reykjavík kemur á þann staS, hvaSan aukapástnr
skal hefja ferö sína, or koma aftur til baka eftir sólarhrings dvöl á endastaö leiöar sinnar, þó svo a& þeir ávallt skuli
ná aöalpósti á afturleið hans um hlutaðeigandi póststöövar. , ....
AÖ ööruleyti vísast til hinnar nákvæmu feríaáætlunar póstanna sem veröa mun til eftirhts og leiöbeinmgar á oll-
um póst8tö&um í landinu, og þar a& auki ver&a Iátin til lítbýtingar hjá amtmönnunum.
íslands Stiftamt Regkjavík, 1. Desember 1812.
ílilmar Finscn.
þó eigi sje hægt a& hrósa blö&unum, sem út koma
hjer á landi, fyrir þa&, a& þau hafi skýrt svo rækilega
sem skyldi fyrir alþý&u, hvernig stjórnarmáls deila Is-
Jendinga stendur af sjer, þá er þó allra sízt hægt a&
hrósa „Tímanum“ fyrir þetta. Hin helzta, e&ur a&minnsta
kosti lengsta grein, sem lítur a& því efni í bla&inu, er
hi& fánýta hjal eptir síra þórarinn í Gör&um „um þjó&-
vin a fj elag i& m. fl.“ í 17. bla&i og 18.—19. bla&i.
Klerkurinn hjalar þar fyrst heilmiki& um meira og minna
hlutann á alþingi, en þó einkum um sjálfan sig. Hann
hrósar sjer og minna hlutanum óspart fyrir þau hyggindi,
a& vilja taka au&mjúklega móti þeim þjó&rjettindum, sem
danska stjórnin vill mi&Ia Islendingum af ná& og misk-
unn án allrar ver&skulduuar, a& því er klerkinum au&-
sjáanlega finnst. Hann ásakar á hinn bóginn meira hlut-
ann fyrir þa&, a& hann hafi heimtað meira, en stjórnin
vildi mi&la, og því ver&i nú landi& a& vera án mikilla
„stjórnfræ&islegra gæ&a“, sem klerkur svo kallar
án löggjafarþings og fjárhagsrá&a.
En er nú nokkurt vit í öllu þessu? Eru þjó&rjett-
iudi Islendinga, eins og nú hagar til, lögmæt eign dönsku
stjórnarinnar, svo hún geti a& eiginni vild gefi& þau, e&a
neita& um þau? Eru ekki þessi rjettindi miklu lieldur
eign hins íslenzka þjó&fjelags sjálfs? Á hva&a lögum
ætti slfkur rjettur dönsku stjórnarinnar a& vera bygg&ur?
Vjer þekkjum þau ekki, enda hefur hvorki síra þ. nje
reinn af minnahlutamönnunum til fært þau. Hef&i klerk-
urinn nokkra hugmynd um náttúrurjettinn, þá ætti hann
a& vita, a& enginn annar en þjó&fjelagi& sjálft getur ept-
ir honum haft þessi rjettindi, e&a þá sá, sem þjó&fjelag-
i& hefur me& lögmætum samningi e&ur sáttmála fengi& þau
í bendur. Og hvenær hefur hi& íslenzka þjó&fjelag af-
hent dönsku stjórninni löggjafarvald íslands og fjár-
hagsrá&? — Aldrei.
þó menn láti þa& beita svo — sem annars má margt
ura segja — a& Fri&rik Danakonungur þri&ji, og konung-
arnir ni&jar hans í beinan karllegg eptir hann, hafi feng-
i& Jöggjafarvald og fjárhagsráb Islands á sitt vald m e &
löglegum hætti, þá er nú, eins og allir vita, þessi
karlleggur aldau&a vi& andlát Fri&riks 7. og Iíristján kon-
ungur 9. hefur hvorki erft nje fengi& me& ö&rúm lög-
legum hætti neitt takmarkalaust alveldi í löggjöf e&ur
fjárhagsrá&um íslands, og því síöur hefur danska stjórn-
in fengi& þa& e&ur danska ríkisþingi&. Nei, vi& dau&a bins
sí&asta alvaldskonungs, Fri&riks 7., hlaut bæ&i löggjafar-
vald og fjárhagsráö þjó&fjelags vors me& ö&rum þjó&rjett-
indumjab hverfa til þjó&fjelagsins aptur, þegar þeir voru
allir dau&ir, er þjó&fjelagi& haf&i fengiö þessi rjettindi í
hendur. þjó&fjelagi& eitt gat erft alveidi hinnar útdau&u
konungsættar, neroa þa& hef&i sjálft afsalab sjer meira e&a
minna af þessari erf& me& nýjum sáttmála, og þetta hef&i
þjó& vor verið fús til a& gjöra, ef þa& hef&i veri& þegi&.
Eptir því sem síra þ. farast or&, ver&ur eigi annaft
sje&, en a& hann álíti stöðulögin 2. janúar 1871, þau er
Danir sömdu handa Íslendingum, góð og gild, því hann
segir a& meiri hlutinn jafnt sem minni hlutinn ver&i a&
lifa undir þeim. En er þa& þá ekki einmitt íslenzka þjó&-
in' sem hefur löggjafarvald og fjárhagsrá& eptir lögum
þessum? Og hvernig getum vjer lifa& undir þessum Iög-
um, eins og klerkurinn scgir vjer gjörum, nema vjer
höfum þessi þjó&rjettindi, þessi „stjórnfræ&islegu gæ&i“?
Einmitt me& því a& danska stjórnin órjettilega neitar al-
þingi um löggjafarvald og fjárhagsrá&, einmitt me& því
brýtur hún sjálf þessi lög 2. jan. 1871, sem hún hefur
sjálf fengift danska þingi& til a& semja. Annars er þa&
fjærri sanni a& vjer þyrftum þessarar veitingar frá Dana
hálfu; vjer áttum á&ur fullan rjett til löggjafarvalds og
fjárhagsrá&a, veittan af Gu&i sjálfum. Danir höf&u enga
hönd yfir þessum rjetti vorum, og hafa því einungis,
gjört sig hlægilega me& veitingunni á honum.
þannig er grein síra þórarins í „Tímanum" full af
markleysum og mótsögnum, Og því er ver og mi&ur a&
fleiri alþingismenn en hann, bæ&i af meiri og minni hluta
þingsins gjöra sig einatt seka í þcssu sama. Margt þa&,
sem talað hefur veri& um stjórnarhótarmál vort á alþiogi,
hefur veri& því líkast, sem þa& væri tala& upp úrsvefni.
þetta hlýtur a& koma af ruglu&um hugmyndum um hin
náttúrlegu og löglegu rjettindi þjó&fjelagsins. Margir segja
í ö&ru or&inu a& konungurinn sje alvaldur, o: bafi öld-
ungis takmarkalaust vald og takmarkalausan rjett til a&
setja oss lög eptir eiginni vild , án þess a& þurfa neitt
a& fara eptir vilja þjó&ar vorrar; en þó segja menn jafn-
framt, a& þjó&in hafi þjó&rjettindi, þjó&fjelagi& eigi heimt-
ing á því, a& fari& sje eptir vilja þess í setningu lag-
anna. þetta er hrein mótsögn. Anna&hvort hlýtur konung-
urinn a& vera alvaldur og þjó&in stjórnrjettindalaus, e&a
þjó&in hlýtur a& hafa stjórnrjettindi og þá getur ekki
konungurinn verið alvaldur.
þa& er sá munur á upprunanum til rjettinda og valds
þjó&anna á eina hli& og rjettinda og valds konunganna á a&ra,
að þjó&irnar hafa þetta beinlínis frá Gu&i sjálfum, sem gefur
öllum mönnum jafnan rjett og jafnt frelsi og þar me& rjett
og írelsi til a& stofna fjelagsskap. En þegar menn sam-
eina sig í fjelag, hvort sem þa& er stærra e&a minna, þá
hljóta þeir sem í fjelagiö ganga a& gefa hver ö&rum e&a
fjelaginu nokkuð eptir af rjetti sínum; því fjelagið í ein-
ingu ver&ur a& bafa rjett, og þann rjett getur þa& ekki
fengi& nema af rjetti þeirra, sem í því eru. Konungarn-
ir þar í móti hljóta a& hafa sinn rjett og vald frá þjó&-
unum, sem hafa frelsi til aS fá jafnvei einum manni öll
rjettindi sín í hendur, ef þeir vilja. En þa& er óe&li-
legt a& nokkur þjób afhendi einum manni öll stjórnar-
rjettindi sín nema ef vera skyldi um mjög stuttan tíma,
þegar mikib liggur vi&. Og einkum er þa& óe&lilegt og
algjörlega órjett, a& nokkur þjó& afsali sjer öll stjórn—
arrjettindi um ókomna mannsaldra, því enginn forfa&ir
hefur rjett til a& afsala rjettindi ni&ja sinna, þau cr Gu&,
sjálfur veitir hverjum einstökum út af fyrir sig. Engirs
stjórnarskipun er efclileg og rjett nema þjó&stjórn; þa&
segir heilbrigb skynsemi hverjum manni; og þó einhverj-
ir væru nú til, sem ekki vildu taka hennar dóm gildan,
þá er hægt ab vísa þeim á hina sömu kenningu í heilagrl
ritníngu: Gu& vildi a& hin útvalda þjó& hans hef&i þjó&-
stjórn, en þegar hún vildi þa& ekki lengur sjálf, gaf hann
henni konung í reiði sinni.
Eins og vjer sögfcum, hefur ekki þjó&fjelag vort af~