Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Blaðsíða 43

Alþingis catastasis frá 1700 og 1735.
Eptir
kand. mag. Jón Þorkelsson.
Eins og kunnugt er, ertil grein um búðaskipun á alþingi einsog
menn um 1700 hafa hugsað sér hana að fornu. f»essi grein er til
í nokkrum afskriptum frá ýmsum tímum og mismunar þeim nokk-
uð, en þó ekki svo, að þær stafi ekki allar frá hinu sama frumriti.
Grein þessi er fyrst prentuð í kjóðólfi III, 1851, bls. 269, og því-
næst í riti Dr. Kr. Kálunds: Bidrag til en historisk-topografisk
Beskrivelse af Island II, 405, en í I, 109 er þýðing af henni á
dönsku. Seinast er hún prentuð i Árbók hins íslenzka fornleifa-
félags, Rvík 1885, bls. 139—152, bæði eptir afskript Bjarna amt-
manns J>orsteinssonar (d. 1876) og eins og hún stóð í f>jóðólfi. í
handriti Bjarna amtmanns er catastasis eignuð Sigurði lögmanni
Björnssyni, og segist stafa frá afskript í safni Árna Magnússonar
eptir bók í folio með hendi nefnds lögmanns, er þá hafi verið i
eign Sigurðar yngra Sigurðssonar. J>essa afskript í safni Árna
hefur Dr. Kálund einmitt látið prenta, og segir Árni skýlaust, að
hún sé „epter hendi Sigurðar Björns sonar lögmanns, aptarst i bok
i folio, sem til heyrer Sigurði Sigurðz syne yngra“. jpessa bók
Sigurðar lögmanns nefnir Árni opt og mörgurn sinnum, því eptir
henni hefur hann látið skrifa upp fjölda af ritgjörðum, svo sem
lögskýringar manna á 17. öid einkum eptir Björn á Skarðsá, en
bókina hefur Árni aldrei feingið til eignar. Menn hafa því hingað
til ekkert vitað, hvar hún var niður komin eða hvort hún einu sinni
var til. En nú hef eg um leið og eg hef verið að semja lýsing
á hinum íslenzku handritum í konungsbókhlöðu í Kaupmannahöfn
einmitt dottið niður á þessa bók í Ny kgl. Saml. Nr. 1281. Fol.
Af handritaskrá safnsins sést ekki, að annað sé í þessu handriti
en kirkjuordinanzía Kristjáns fjórða og Kristinréttur, og hefur því
fæstum dottið í hug að lita í það. Bókin er afarþykk, á að gizka
eins og 2/3 úr Guðbrandsbiblíu, og er bundin inn í íslenzkt skinn-
hand með tréspjöldum. Fremst er kirkjuordinanzía Kristjáns fjórða
frá 1607, útlögð á íslenzku 1608 af Oddi biskupi Einarssyni, og
„skrifuð af syra Vigfuse Oddssyne Aáo 1635“, sama árið og ordi-
nanzían var prentuð á Hólum. f>etta er elzti hluti bókarinnar, sem