Fróði - 11.04.1882, Blaðsíða 1

r o ð i.
III. ÁR.
69. blað. AKUREYEI, í>RIÐJUDAGINN 11. APRÍL 1882.
97
r Biinaðarskolamálið
vestanlands.
Jeg tel pað víst að allir, peir sem
nókkuð láta sjer vera annt um hagi og
íramfarir lands vors og ijóðar, vilji gera
sjer einhverja hugmynd um hvernig bezt
verði varið peim 100,000 kr., sem al-
pingi hefir framboðið til láns af land-
sjóði tii stofnunar búnaðarskóla og jafn-
i'ramt peim 20,006 kr. á ári, sem veittar
eru í fjárlögunum til eflingar búnaði, og
ætla jeg að láta mína hugmynd í ljós,
svo að húu geti orðið hugvekja fyrir
aðra, sem vildu gefa pví gaum; pví mál-
efnið upplýsist helzt við pað að ritað sje
um pað af sem flestum.
J>að má svo að orði kveða, að vjer
sjeum alls purfi, pegar til búnaðarins kem-
ur hjá oss; pví fæstir kunna nokkuð til
verka, er að búnaði lúta, og svo er og
liefir áhuginn verið litill. sem sjá má af
pví, að landið er, að kalla má, allt ó-
ræktað og túnin með, sem víðast hvar
mega heita óræktarmóar. Yjer purf-
um pví að byrja eins og börn að stafa
og svo að lesa, en til pess parfverklega
æfingu. p>að er bót í máli, að pegar
undan skilin eru nokkur hjeruð einkum í
Skaptafellssýslum, pá eru pað einungis
einfaldar og algengar jarðabætur til gras-
ræktar, sem oss riður fyrst og fremst á,
og sem vjer getum vænt oss að hafa
af svo vissan arð, að hann svari kostn-
aði og fyrirhöfn — pví garðræktina tel
jeg ekki nema helzt á Suðurlandi, og hún
er einnig einföld í sjálfri sjer, og heimt-
ar ekki mikla bókfræðismenntun heldur
einkum alúð og ástundun, en grasrækt-
in með jarðabótunum, sem til hennar
purfa, er meir enn nóg ætlunarverk fyrir
pá kynslúð, sem nú lifir á landinu og
sjálfsagt fleiri, eigi hún að ná peirri
fullkomnun, sem verða má. Búfjárrækt-
in er par næst sjálfsagt annað aðalatrið-
ið, en hún byggist svo algjörlega á gras-
ræktinni, að hún verður ekki endurbætt
til hlítar, fyrr enn grasræktin er komin 1
betra horf; pví pað verður ekki talað
um góða og rjefta meðferð á fjenaði
fyrri enn nóg og gott fóður er til að
fóðra hann á. liúfjárræktin sem er líkt
skammt á veg kominn eins og grasrækt-
in, purfa á pví stigi, sem pær eru báð-
ar á nú og verða fyrst um sinn, miklu
meira að halda á verklegri æfingu og
tilsögn enn bóklegri fræðslu, nema að
98
eins að gefnar sje fyrir peim stuttar og
einfaldar leiðbeinandi reglur. — Vjer
ættum pvi að haga búnaðarskólum vor-
um eptirpeim, og leggja einkum alla 4-
berzlu á hina verklegu tilsögn, og æfingu
í jarðabótum og meðferð á búfje. Er-
lendis par sem búnaðurinn er langtum
margbreyttari enn hjá oss, og einnig
miklu lengra á veg kominn, svo hann
getur að mörgu leyti verið oss til leið-
beiningar og fyrirmyndar, er lögð öll á-
herzla á hina verklegu tilsögn, og pykir
par mest komið undir dugnaði kennar-
ans i öllum búnaðarskólum á lægra stigi.
— Vjer verðum líka vel að gæta pess,
að pað er ekki nóg að fá skóla og skóla-
genginn búmannaefni, heldur verðum vjer
líka að hugsa um, hvernig vjer getum
fengið peim atvinnu á eptir og haftfull-
komin not af peim. Vjer verðum að
halda svo sparlega á efnunum, sem fyrir
hendi eru, að vjer getum varið nokkru
til að styrkja að pessu, og mun jeg taka
pað betur fram siðar.
I 21. árgangi Norðanfara 9.—10. tölu-
blaði er skýrt frá fundi, sem haldinn var
i Stykkishólmi 26. okt. f. á. og par er
einnig byrjun á leiðbeinandi athuga-
semdum fyrir fundinn um hvernig bezt
mundi fara að haga búnaðarskóla fyrir
Vesturamtið, og hvað hann mundi kosta.
Af pví sem komið er út af athugasemd-
um pessum má sjá, að ætlazt er til að
keypt sje skólajörð, og auk bæjarhús-
anna sje á henni byggt skólahús, og
stofnunin eignist pað aflt með allri á-
höfn og áhöldum. J>ar sje 2 launaðir
kennarar, með 1600 og 800 kr. árlega
auk kennslukonu, sem hafi 500 kr. í
árslaun, sem veíti 15 námspiltum og 10
námsstúlkum tilsögn, svo ef kennslutíminn
er tvö ár komi 7 j búfræðingur og 5
búkvennaefni úr skólanum árlega. Jeg
ætla ekki að fara mörgum orðum um
áætlunina um kostnaðinn, hún er all-
sennflegt á pappírnum, en hún er sjer-
stök í sinni röð, ef hún stendur
heima, og valla mun hún vera of há, en
hins mætti heldufi til geta, að pú allt
væri náttúrlega metið, pá rnuni eptir á
koma upp yms gjöld, sem ekki hefir
verið gert ráð fyrir fyrir fram. J>að er
ætlast á, að stofnunin komi til að kosta
32,000 kr. og er vísað á búnaðarskóla-
sjóðinn 5000 og 25,000 króna lán úr
99
búnaðarskólagjaldið hjer um bil 770 kr.
og vantar pá að eins til 2630 kr. Af
pví fje sem landsjóðurinn leggur til efl-
ingar búnaði eiga að takast 2000 til
stofnunarinnar og önnur 2000 árlega til
útgjalda, en hitt 1630 kr. leggis til jafn-
aðar árlega á sýslusjóðina í amtinu.
|>etta pykir mjer nú ókostur., sem gott
væri að geta sem mest unnt væri kom-
izt hjá, einkum af pví, eins og jeg mun
betur sýna fram á seinna, að jeg álit
pörf á pví og hana brýna til annars.
Hvað búkvennaefnin snertir, pá get jeg
ekki sjeð að pað fari saman, sem jeg hefi
áður talið upp, að öll áherzla ætti að
leggjast á, að kenna í búnaðarskóla fyrir
pilta, við pað sem pær purfa að læra,
nema eiuungis meðferð á mjólk. Jeg
held meira mæli með pví að útvega peim
tálsögn á annan hátt, og á alþýðuskól-
um getur pað vel borið sig, að piltar og
stúlkur læri saman.
Ef vjer viljum vita hve mikið kennsla
hvers námspilts við skóla penna muni
kosta eptir áætluninni og bera pað sam-
an við kostnaðinn á Ólafsdalsskólanum,
pá má fara nærri um pað, of vjer ger-
um ráð fyrir, að pegar sleppt er launum
kennslukonunnar, kosti 2 námsstúlkur
jafnt og einn námspiltur, svo að kostn-
aðurinn tii 15 námspilta og 10 náms-
stúlkna verði jafn og fyrir 20 námspilta
eitt ár eða 10 í 2 ár. Jeg reikna ekki
afborgunina af búinu til stofnunarinnar
með, pví að liún er árlega lögð upp í
stofnunina, heldur að eins rentu af pví,
sem hún kostar eða 32000 kr. kr.
1280
Laun tveggja kennara .... 2400
samtals 3680
Kostnaður tfl 10 námspilta við Ól-
afsdalsskólann í 2 ár: styrkur í
eitt skipti 1000 kr. renta afpeim kr.
í tvö ár......................... 80
Meðgjöf með hverjum námspilti ef
að hann eða peir allir til samans
gefa með sjer priðjung meðgj,afar
200 kr. fyrir 10 ............ 2000
kr. 2080
Verður pá mismunur . . . kr. 1600
eða kennsla hvers pilts í Ólafsdal kostar
160 krónum minna enn við amtsskólann.
En mismunurinn er reyndar meiri,
pví afborgun af láni landsjóðsins er 500
kr. árlega í 28 ár, sem verða útgjöld,
udsjóði, pá vantar til "ein 2000 kr. J er fyrst
pp í árleg útgjöld 4400 kr. er ætlað I pýðu
nni siun verða að lenda á al-
os? sem koma verst niður meðan