Heimskringla - 06.01.1916, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 6. JANÚAR 1916.
HtílMSKRINGLA.
7
Þegnskylduvinnan.
ViS næstu kosningar á þjó'ðin,
með sérstakri atkvæðagreiðslu, að
segja til um, hvort hún vill þýðast
þcgnskylduvinnu-hugmyndina, sem
Hermann Jónasson fyrstur manna
fitjaði upp á, eður eigi.
Það rekur þess vegna óðum að
þvi fyrir hverjum einstökum kjós-
anda, að gjöra reikninga upp við
sjálfan sig i þessu máli. En sú er
leiðin til þess að málið sé rætt eftir
föngum opinberlega. Lætur ísafold
þess getið, að hún vill gjarnan
stuðla að því og hvetja menn til að
láta til sín heyra. Hún mun þvi með
ánægju veita rúm sæmilega rituðum
greinum um þetta efni. , ,
Nýlega hafa oss borist hugleið-
ingar uin þegnskylduvinnuna, sem
birtar eru í ísfirzka blaðinu Vestra,
hóflega ritaðar og af góðri greind.
Er höf. fylgjandi þegnskylduvinnu-
hugmyndinni, en gjörir sér hinsveg-
ar ekki eins miklar vonir um ágæti
hennar, eins og sumir hvatamenn
hennar.
1 grein þessari er það talið óráð,
að inna þegnskylduvinnuna af hendi
á einum stað i landinu hvert ár.
Ferðalagið til vinnunnar yrði ó-
bærilega erfitt, kostnaðarsamt og
timafrekt sumstaðar að, jafnvel svo,
að nærri jafn langur tími færi til
ferðalagsins eins og sjálfur vinnu-
timinn, er fyrirhugaður hefir verið
alt að 2 mánuðum.
Leggur greinarhöf. til, að landinu
verði skift í þegnskylduhéruð eftir
sýslum og hafi hver sýsla um sig
timsjón með og ábyrgð á vinnunni.
Telur fyrirkomulagið hentugast eitt-
hvað á þessa leið:
“Hreppsnefndir semdu skrá yfir
alla þegnskylda menn og sendu
sýslunefnd; sýslunefnd ákvæði síð-
an, eftir tillögu hreppsnefnda, hvar
i sýslunni skyldi unnið og að hvaða
verki, — þvi að óefað þyrfti að
setja nákvæm lög um, hvaða verk
mætti vinna, og hvort sýslunefnd
ættti að vera heimilt að velja um,
hvaða verk skyldi unnið ár hvert
um sig. Umsjón alla með vinnunni
og ábyrgð á þvi, að lögunum væri
hlýtt, hefði sýslunefnd, og skyldu
hreppstjórar hafa gætur á því, hver
í sínum hreppi, að allir þegnskyld-
ir, heiibrigðir menn sæktu vinnuna.
Kostnað við vinnuna yrði sýslu-
sjóður að bera. Landsstjórnin út-
vegai hæfa verkstjóra til að standa
fyrir vinnunni í hverri .sýslu, og
borgaði þeim kaup, að minsta kosti
að nokkru leyti. Landssjóður legði
til nauðsynleg áhöld við vinnuna,
og greiddi sömuleiðis annan kostn-
að, fæðiskostnað vinnenda m. m.,
því ella yrði sýslusjóðum ofþyngt
með þeim tekjum, sem þeir hafa nú.
Réttast væri eflaust, að útvega
þeim nýja tekjustofna, ,t. d. i likingu
við ábúðar- og lausafjárskattinn,
svo sýslurnar gætu rekið vinnuna
á eigin kostnað að öllu leyti”.
Hentugast telur höf. muni vera,
að láta þegnskylduvinnuna beinast
að þessum greinum: vegagjörð, skóg
rækt, sandgræðslu, garðrækt, girð-
ingum og brúargjörðum, —• og full-
yrðir, að ærið starf og gagnlegt
muni þar fyrir höndum.
Hið nýja í tillögum greinarhöf. í
Vestra er þegnskylduhéraða-skift-
ingin með jafn mörgum þegnskyldu-
vinnustjórnum. Hefir hann vafa-
laust talsvert mikið til sins máís,
einkum þó það, að hverjum ein-
stakling muni ljúfara að leggja fram
vinnu sína til hagsmuna sínu eigin
héraði, en á einhverju honum ó-
kunnu landshorni. En við það, að
þegnskylduflokkarnir verða svo
margir, mun vafalaust rýrast eigi ,að
Til “Islendings,,
(Flutt á skemtisamkomu, scm félagið “tslendingur, í
Victoria, B. C., hélt fiar í borginni
þ. S. murz 1912).
Þér, “tslendingnr”, tslendingar fagna,
sem enn þá meta feðra sinna arf,
sem enn þá muna landið ljóða’ og sagna,
og láta sig enn skifta alt þess starf. —
Þú hljótir ávalt hylli góðra manna,
svo holl og mikil störf þín verði’ og góð.
Þú fræða megir sveina marga’ og svanna
um “Sólarland” og forna menta-þjóð.
Hér örfum vorum áa-mál sitt kendu,
og ótal margt um kæra fóstur-grund.
Æ, hjörtum vorum hlýja geisla sendu,
og hugsun vora glæddu’ á alla lund.
Þú vernda megir málið fræga’ og góða,
sem rnælt var á um gjörvöll Norðurlönd,
sem mergur er í málum ýmsra þjóða,
sem mestar þykja nú á tímans-strönd.
Og ýmsir frægir fræðimenn og góðir
— og framburð þeirra cnginn rengja þarf —,
sem út í hörgul þekkja allar þjóðir,
og þeirra marg-breytt bókmentalegt starf,
— það hafa mælt, að merkust fornra rita,
sem menn nú þekkja, séu forn-rit vor.
og með því látið veröld alla vita,
að vér þar höfum gcngið frama spor.
En útlendingar, mentaðir og mætir,
svo mikið hrósa vorri bóka-gerð,
sú megna villa mestu undrun sætir,
hve margir segja’, að hún sé einskis-verð.
Og meðal þeirra margir — íslendingar!
þó miklist af að þekkja hana’ ei neitt.
Það átumein vorn þjóðlíkama þvingar,
og það því skyldi’ af honuin burtu sneitt.
Þeir landar, sem að land sitt niða’ og tungu,
og láta börn sín heyra það og sjá,
þeir svíkja bæði sig og hina ungu,
og siðferðinu kasta glæður á. —
Að syrgja þetta sýndist gagnslaus iðja,
ef sæjum engin ráð að bæta’ úr þvi,
en að því skaltu, ungi vinur, styðja,
að enginn falli glötun þessa i.
Og betri jafnan borgari sá verðuy,
sem bæði þjóð og tungu sinni ann,
en hinn, sem er svo undarlega gerður,
að aldrei neitt til skyldu þeirrar fann.
Þvi ræktarleysi lítilmenska stjórnar,
og landi engu hún til gæfu var,
þvi kostum mannsins fús hún öllum fórnar
á fordæmingar-stalli lieimskunnar.
Þó enska tungu allir hljóti’ að læra,
sem annars vilja byggja þetta land,
þá krefur þess af öllum vit og æra,
að enginn sliti nokkurt trygða-band.
Og föðurlandi’ og feðra-tungu sinni
hver frjáls og góður maður unnir heitt;
það íslendingar ættu’ að hafa’ í miijni,
þó önnur lönd þeim bústað hafi veitt.
Þó lítill enn þá sértu, sveinninn prúði,
þá samt eg spái mjög vel fyrir þér.
Að grönnum vísir gæfan löngum hlúði,
og gjörði’ úr honum stórt og fallegt ber.
Þú vaxa munt, að vizku, dáð og gæðum,
og verða stór og hraustur maður senn,
og þykja snjall, í riti, ljóði’ og ræðu*
og reyna' að jafnast á við beztu menn!
J. Ásgeir J. Líndal.

litlu leyti uppeldis-hliðin á hug-
myndinni og samræmið i vinnu-
brögðum.
Nokkur bót mundi þó vera að
því, ef einhver væri yfirstjórn allra
þegnskylduhéraðanna með valdi til
að álcveða alla tilhögun á fram-
kvæmdum, agafyrirskipunum o. s.
frv.
En þótt þessi og önnur fyrirkomu-
lags-atriði á þegnskylduvinnvinn-
unni séu ekki ómerkur þáttur i
þegnskyldumálinu og sjálfsagt að
brjóta sem bezt heilann um lausn-
ina á þessu — þá er þó nú sem stend
ur aðalatriðið, sem kjósendur verða
að gjöra sér grein fyrir, hvort þeir
vilja aðhyllast hugmyndina eða ekki
— hvort þeir trúa á’gagnsemi henn-
ar fyrir uppeldi hinnar uppvaxandi
kynslóðar og hagnað landinu i heild
sinni.
Hver kjósandi verður að leggja
þá spurningu fyrir sjálfan sig, hvort
hann hefði viljað og getað séð af 2.
mánaða tíma og starfi æfi sinnar, til
að vinna eingöngu í þágu landsins
og fá að launum — ekki fé —- held-
ur verklega reynslu, virðing fyrir
góðum aga og aukinn almennan
samhug, og ekki sízt meðvitundina
um, að hafa lagt hönd á plóginn til
þess að byggja upp landið og auka
velmegunarskilyrði - þjóðarheildar-
innar.
Ný matreiðslubók.
Matreiðslubók þessi er eftir Jón-
inu Sigurðardóttur frá Draflastöð-
um. Bók þessi virðist i fljótu bragði
vera of stór, þar sem hún telur 272
blaðsiður, því bækur, sem ætlaðar
eru alþýðu, mega ekki vera of stór-
ar (og dýrar); en þar sem bókin að
eins kostar 2 krónur, þá fellur að-
finsla þessi að mestu um sig sjálfa.
Steingrímur Matthiasson hefir
skrifað heilsufræðislegan inngang
að bókinni. Væri sá, er þetta ritar,
landsstjórnin, — myndi bann fela
Steingrími að semja bækling liks
efnis og inngangur þessi og láta
senda hann ókeypis hverri einustu
húsmóður á landinu, og auk þess
láta það vera fermingar skilyrði,
að börn vissu það, sem í honum
stæði.— (Dagsbrún).
Bréf til Heimskringlu.
Sira M. J. Skaptason.
Góði kunningi! í Heimskringlu,
se mút kom i dag, las eg hréf frá
Magnúsi Brasilíufara i Wynyard,
Sask., til gömlu Kringlu. Sem íslend-
ingur, kaupandi Heimskringlu, og
sérstaklega sem brezkur þegn, þakka
eg þér kærlega fyrir þitt gagnorða
svar til hans. Þakklæti mínu læt eg
fylgja tvo dali frá sjálfum mér fyrir
Kringlu og tvo dali frá Mrs. Björgu
Johnson (gömlum kaupanda), sem
biður að senda blaðið framvegis til
1000 Sherburn St., Winnipeg, og
aðra tvo dali frá nýjum kaupanda,
og skal eg senda þér utanáskrift
hans áður en næsta blað kemur út;
eg man ekki húsnúmer hans nú sem
stendur til að vera viss.
Eg vona, að þetta makalausa bréf
Magnúsar komi Kringlu að góðiim
notum; því litlu er tapað, en margt
hægt að græða við það; þó Magnús
sé alveg saklaus af slikuin tilgangi.
Með óskum beztu til þín og blaðs-
ins Heimskringlu!
Winnipeg, 30. des. 1915.
Albert J. Goodman.
ÁGRIP AF REGLUGJÖRÐ.
um heimilisréttaríönd í Canada
Norðvesturlandinu.
Hver, sem hefir fyrir fjðlskyldu at
sjá eða karlmaður eldri en 18 ára, get-
ur tekið heimilisrétt á fjórt5ung úr
seetion af óteknu stjórnarlandi i Manl-
toba, Saskatchewan og Alberta. Um-
sækjandi verður sjálfur að koma A
landskrifstofu stjórnarlnnar, eða und-
irskrifstofu hennar í þvi hératil. 1 um-
botJl annars má taka land á ðlium
iandskrifstofum stjórnarinnar (en ekki !
á undir skrifstofum) meti vissum skil-
yrtSum.
SKYUDtlR. -Sex mánatia ábúti og j
ræktun landsins á hverju af þremur |
árum. Landnemi má búa meS vlssum
skilyrðum innan 9 mílna frá helmills- i
réttarlandi sínu, á landi sem ekkl er
minna en 80 ekrur. Sæmllegt ivöru-
hús verður ati byggja, at5 undanteknu
þegar ábútiarskyldurnar eru fullnægtJ-
ar innan 9 mílna fjarlægð á ötiru iandi,
eins og fyr er frá greint.
f vissum héruðum getur gótJur og
efnilegur landnemi fengitJ forkaups-
rétt á fjórðungi sectionar metJfram
landi sínu. VertJ $3,00 fyrir ekru hverja
SKVLDIJR—Sex mánat5a ábúti A
hverju hinna næstu þriggja ára eftlr
ati hann hefir unnltJ sér inn elgnar-
bréf fyrir heimilisréttarlandl sinu, og
auk þess ræktaö 60 ekrur á hinu selnna
iandi. Forkaupsréttarbréf getur land-
nemi fengitS um leiö og hann tekur
heimilisréttarhréfiti, en þó metJ vlssum
skilyrtium.
Landnemi sem eytt hefur helmills-
rétti sinum, getur fengitS heimlllsrétt-
arland keypt i vissum héruðum. Vertl
$3.00 fyrir ekru hverja. SKYLDUR—
VertJur atJ sitja á landinu 6 mánuhl af
hverju af þremur næstu árum, rækta
50 ekrur og relsa hús á landlnu, sem er
$300.00 vlrtSi.
Bera má nitjur ekrutal, er ræktast
skal, sé landið ósiétt, skógl vaxltj etSa
grýtt. Búpening má hafa á landlnu I
statj ræktunar undir vlssum skilyrtSum.
W. W. CORY,
Deputy Minister of the Interlor.
BlötS, sem flytja þessa auglýslngu
J leyfislaust fá enga borgun fyrir.
Til Tryggva Gunnarssonar.
(Orkt í tilefni af áttatíu ára afmæli hans, þ. 18. okt. ’15).
Áttræðum nú eg þér sendi óskir beztu,
þvi þjóð og landi þarfur varstu,
og þunga’ og hita dagsins barstu.
Flestar stöður fyltir þú á feðra-láði. —
Þínir líkar eru eigi
auðfundnir á hverjum degi. —
Og fyrirliði framkvæmdanna flestra varstu,
eina sex í ára-tugi. —
Ætli margir betur dugi?!
Ef að Tryggva, ísland gamla, ætti marga,
þá velmegun þar væri meiri,
því verkin yrðu stn?rri’ og fleiri.
Vinur manna, vinur dýra, vinur starfa,
þú varst alla þina daga. —
Þín er fögnr æfisaga!
Enn þinn megi æfidagur endast lengi,
• svo auðnurikur, bjartur, blíður,
að blessar hann nú allur lýður.
J. Ásgeir J. Lindal.

Siglufjörður.
Jóhann Einarsson frá Laufási
skrifar ritstjóranum um Siglufjörð:
-----------Þar er nú lífið marg-
breytilegt um sumartimann meðan
síldin er, — höfnin full af skipum
stórum og smáum og krökt af fólki
á bryggjunum og götunum, sem
hangir saman i hnöppum á sunnu-
dagskveldunum og eru auðþekt út-
lendings einkennin. Sumir eru goð-
glaðir og all-háværir. Á einum stað
heldur Herinn samkomu; þar hrúg-
ast fólk að; sumt af einskærri guð-
hræðslu og aðrir af forvitni til að
horfa á andlit þeirra, sem viðstaddir
eru. Suður eftir öllum vegi, jafnvel
lengst inn með fir^i, eru hópar af
fólki á skemtigöngu; það hefir val-
ið sér kveldkyrðina til þess að kynn-
ast i, og uppi i hliðarlágunum er
sitjandi og liggjandi fólk i margvis-
legum Iiugleiðingum. Rökkrið legst
hægt og hægt yfir alt og alla og hug-
irnir laðast meir og meir saman. —
Alt i einu drynur i síldardalli úti á
höfninni. Það er kveikt á rafur-
magnsluktunum niður á bryggjunni
og skipsskrokkurinn líður upp að
bryggjunni, hlaðinn silfri til að sjá.
Siðan er farið að aka síldinni upp i
síldarkassana. Litlu siðar heyrist
undirgangur mikill og dynkir og eru
það skjaldmeyjar, hervæddar gulum
oliuklæðum, stirndum af glansandi
silfurhreistri, í klofháum rosabull
um. Þær ganga beint að sildar-
stampahlaðanum, berandi á kvið
sér eða dragandi þaðan eins n.arga
stampa og orkan leyfir, og reyra að
velja sér sem beztan stað við kass-
ana. En samlyndið er sjrldan gott,
cg eru þess ekki allfá dæmi, að slys
hafa hlotist af olnhogaskotum
þeirra og rassaköstum.—(Dagsbr.).
Stökur.
Hróp og spott þeim Hæsta er,
hroka vott um þungan ber,
mikill hrotti er maður hver,
sem málar Drottinn eftir sér.
Sig i engum hyggur herkjum,
hrokar sér af armi sterkum;
við skaparann vill hann skifta
verkum
og skapa hann um með sínum
merkjum.
Ból á sandi bygt fær slys
brjóti grandann auða;
létt þó andi fýkur fys
fyrir landið dauða.
J. G. G.
Eftirlíking.
Eftirlíking ein er fundin
(ekki Þýzkum hjá);
hún er þröstur bara bundinn,
böggulslegur að sjá.
Enda “skálds” ef opnast vegur
otar nefi smá.
honum er ósköp eðlilegur
andardráttur sá.
Lómur.
BRÉF KAFLI.
Nes, Man., 27. des. 191g.
Síra M. J. Skaptason!
Kæri vinur. Beztu þakkir fyrir
mánaðartöfluna sem þú sendir, og
þá ekki sízt fyrir vinarþelið, sem ó-
efað fylgdi henni. Ennfremur er eg
þér stórþakklátur fyrir svo fjölda
margt frá þínum penna, sem Hkr.
flytur lesendum sinum.
íslendingar ættu að vera ánægðir
með stefnu þá, sem blaðið hefir tek-
ið, að halda jafn rækilega fram inál-
stað Breta i þessu stríði. Eg efast
um að nokkurt blað á líkri stærð og
Hkr. taki upp jafn mikið pláss og
hún gjörir til að segja mönnum
sannleikann: hver nauðsyn það sé,
sem liggi á bak við gagnvart frelsi
mannkynsins, að brjóta á bak aftur
alla ofbeldismennina, sem ekki vilja
kannast við nokkurn rétt, nema
hnefaréttinn, — það er heilög
skylda.
Ef sú þjóð ynni sigur, sem upp-
tökin hafði að þessu stríði, þá er
það vel hugsanlegt, að svartasta
timabil mannkynsins, sem það hefir
augum litið, mundi þá byrja, þvi að
likindum yrði hnefarétturinn æðsta
valdið, sem þá drotnaði í heimin-
um.
Þakkir og aftur þakkir fyrir alt
gott og ganialt.
Guðl. Magnússon.
Stökur.
♦
i.
Jóla-ósk.
(Rituð á póstspjald til bróður mins)
.4/7, sem drcgur alheims hjól
öll um segul-gciminn,
gteðiteg þér gefi Jót
og gæfu-vcg um heiminn.
II.
Nýárs-ósk.
til félagsins “íslendingur” í Victoria.
Ein persóna (fyrir daginn), $1.60
Herbergi, kveld og morgunvertlur,
$1.25. MáltítSir, 35c. Herbergl, ein
persóna, 60c. Fyrirtak I alla staDl,
ágæt vinsölustofa i sambandi.
Talefml Garry 2262
R0YAL OAK H0TEL
Cbaa. Gustafaaon, etKandt
Sérstakur aunnudaga miödagavartl-
ur. Vin og vindlar A borttum frA
klukkan eltt tll þrjú e.b. og frA aax
tli átta aö kveldlnu.
2S3 MARKRT STRRRT, WINNIPBQ
Æ þig firrist alls-kyns fár,
æ þinn dafni gróður.
Hljóttu gott og arðsamt ár
"íslendingur’’ góður!
III.
Gott blað.
THE CANADA
STANDARD LOAN CO.
AVal Skrlfntofa, WlDBlpeg.
$100 SKULDABRÉF SELD
Tll þæglnda þelm aem bafa amA upp
hæölr tll þess atS kaupa, sér I bag.
Upplýslngar og vaxtahlutfall fst A
skrlfstofunnl.
J. C. KYLE, rtttSsmatlnr
428 Maln Street. WINNIPBG
(52. tbl. “Hkr.”, 29. árg.).
Þetta er eitt hið bezta blað,
sem borist hefir lengi
til mín, þarna austan að,
istenzku frá mengi.
IV.
Stríðið.
Hamast óður Húna-örn,
hrylling þjóða vekur:
Myrðir fljóð og menn og börn,
mörk i blóði þekur,
En engu kviðið, mætir menn,
minka’ um siðir skerin:
Þennan niðing sigrar senn
Sambands- friði -herinnl
J, Ásgeir J. Líndal
J. J. BILDFELL
FASTEIGNASALI.
Unlon Bank 5th. Floor No. 520
Selur hús og ló5Ir, og annatt þar a5
lútandi. Útvegar peningalán o.fl.
Phone Maln 26S5.
PAUL BJARNASON
FASTEIGNASALI.
Selur elds, iifs, og siysaábyrgtS og
útvegar penlngalán.
SASK.
WYNYARD,
J. J. Swanson H. G. Hinrlksson
J. J. SWANSON & CO.
FASTEIGNASALA R OG
penlntra nilðlar.
Talsíml Main 2597
Cor. Portage and Garry, Wlnnlpeg
Graham, Hannesson & McTavish
LÖGFR.EÐISGAR.
907—908 Confederatton Llf e Bldg.
Pbone Maln 8142
WINNIPBG
Arni Anderson E. P. Oarland
GARLAND& ANDERSON
LtSGFRÆÐINQAR.
Phone Maln 1561
•01 Electnc Railway Chambers
Dr. G. J. GISLASON
Phyalclan and SnrgfOD
Athygll veltt Augna, Eyrna og
Kverka Sjúkdómum. As&mt
innvortls sjúkdómum og upp-
BkurtJi.
18 South 3rd St., Grand Forka, N.D.
D r. J. STEFÁNSSON
401 BOYD BUIL.DING
Hornl Portage Ave. og Eðmonton Bt.
Stundar elngöngu augna, eyrna.
nef og kverka-sjúkdóma. Er at> hitta
frá kl. 10 til 12 f.h. og kl. 2 tll 5 #.h.
TalMfml Maln 4742
Helmili: 105 Olivla St. Taln. G. 2*1*
Talsfml Maln 5302
Dr. J. G. SNÆDAL
TANNLÆKNIR
Suite 313 Enderton Block
Cor. Portage Ave. og Hargrave St.
Vér höfura fullar birgölr hreiaostu lyfja
ug meöala, KomiÖ meö lyfseöla yöar hing*
aö vér gerum meönlin nékveemletfa eftir
ávlsan lwknisins Vér sinnum utausveita
pönuuum osr seiium «iftingaleyfi,
COLCLEUGH & CO.
N«»tre Dame Ave. & Sherl»ro«>ke St.
Phone Garry 2690—2691
hÍNASTA SKÓVIÐGERÐ.
Mjög fín skó vitSger'5 á meðan þú
bí5ur. Karlmanna skór hálf botn-
aóir (saumað) 15 minútur, gútta-
bergs hælar (don’t slip) etSa letiur,
2 mínútur. STEWART, 103 l'aelfle
Vve. Fyrsta búti fyrir austan a5al-
stræti.
SH AWS
Stærsta og elsta brúkaóra fata-
sölubúóin i Vestur Canada.
479 Notre Dame Avenue
GISLI G00DMAN
TINSMIDUR
VerkstæÖi:—Horni Toronto St. og
Nolre Dame Ave.
Phone
Garry 20S8
llelmlUa
Gorry 800
A. S. BARDAL
selur likklstur og annast um útfarlr.
Allur útbúnaóur sá besti. Ennfrem-
ur selur hann allskonar mlnnisvarHa
og legsteina.
813 Sherbrooke Street.
Phone Garry 2152 WINNIFEO.
MARKET H0TEL
146 Brincfas St.
á mótl markatJlnum
Bestu vSnföng vindlar og aOhlyn-
lng gótS. íslenzkur veitingamall-
ur N. Halldorsson, leiöbemlr le-
lendlngum.
P. OVONNRL, elgandl WINNIPBQ