Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.09.1903, Blaðsíða 2

3 gr. I skólanum skulu vera allt að
45—50 heimavistir. Skulu nemendur
greiða sanngjarna borgun fyrir þær ept-
ir því, sem nánar verður ákveðið i reglu-
gerð skólans.
LII. L'óg um breyting á lögum 11.
nnv. 1899, um útjíutningsgjald af hvalaf-
urSum. (Hvallýsistollurinn hækkaður um
50 aura á tn. .(210 pd.), úr 50 aur. í 1 kr.)
LIII. L'ög um eptirlann. (Um aðal-
innihald þeirra laga, er lækka að mun
eptirlaun embættismanna, hefir áður verið
getið í blaðinu).
Enska blaðið „Mission World“ telur árstekj-
ur kristniboðsféiao’a hafa numið um 3 milj.
sterlingspunda síðasta árið.
Yflr 360 þús. bréfa bárust póststjórninni á
Bretlandi i hendur frá 1. april 1902 til marzloka
1903, er báru svo ranga utanáskript", að þeim
varð eigi komið tii skila.
Fyrst kennum vér börnunum að tala, og svo
förurn vér að kenna þeim að þegja, segir errska
blauið „Smart Set“.
IJin 480 milj. manna fara árlega með strætis-
vögnunum í Lundúnaborg.
„Að láta sér detta í hug, að kaupa aðrar
bækur, en skáldsögur, það þykir flestum efna-
mönnum vorum ganga glæpi næst“, segir rit-
höfundurinn Andrew Lang nýskeð í enska blað-
inu „Daily Mail“, og má þvi ætla, að víðar
gangi bókasalan ógreiðlega, en á voru landi.
Hvi menn kaupa bæknr. Enskt bóksala"
félag, er nyle^a sendi skáidsögu eina til áskrif-
anda, lét hverri bók fylgja seðil, þar sem spurzt
var fyrir um það, hvi menn hefðu keypt bók-
ina, og svöruðu 4B4 fyrirspurninni, sem hér
segir:
Svör:
Var það af því, að þér sáuð bókina aug-
lýsta? . 59
— — - — að þér sæuð hennar get-
ið i blöðunum? 49
Var það eptir ráði vinar yðar? .... 69
— — samkvæmt meðmælum bóksalans? 126
Var það af þvi, að þér hefðuð áður lesið
eptir sama höfund? 76
Var það sakir bandsins?................. 2
— — — titilsins? ........ 25
— — — myndanna ?...................12
— — — útlits bókarinnar yfir höfuð ? 36
Menn sjá af þessu, að það voru meðmælj
bóksalanna, er máttu sín most.
„Það er æðsta þrá mín“, mælti Játvarður VII.,
Bretakonungur, ný skeð, „að feta í fótspor Vict-
oríw drottningar, og gera það stöðugt að tak-
marki minu, eins og hún, að starfa að velmeg
un og bamingju þjóðar minnar“.
„Lífstjrkkin“, segir enska læknabladið „Medi-
cal Press“, „voru í fyrstu gjörð í því skyni, að
vernda mittið gegn þrýstingi þeim, er stafar af
því, að fötin hvíla á því; en nú er farið að nota
þau til þesS^ að þrýsta því saman, er þeim
var upprunalega ætlað að vernda gegn þrýst-
,ingi“.
Svona fer heimurinn versnandi.
Leiðr-éttiritftVT*. í „Þjóðólfi“,
4. sept. síðastl., segir, meðal annars:
1° að stjórn þjóðvinafélagsins (Tryggvi
riddari & Co) hafi verið „endurkosin
á fundi sameinaðs alþingis 25. f. m“,
— Þetta er eigi rétt, því að kosning
þjóðvinafélagsstjórnarinnar er alls eigi
þingstarf, og á prívat-fundi þeim, er
endurkaus Tryggva & Co, mættu sára-
fáir af framsóknarmönnum (3—4 í
mesta lagi),
2y að ráðherra-ábyrgðarlögin hafi verið
samin af „einum nefndarmanna úr
heimastjórnarflokknum, Lármi Bjarna-
syniu, og er það lika ranghermt. —
Nefndin liafði fyrir sér ráðherra-
ábyrgðarlög ýmsra þjóða, og sneið frv.
sitt eptir ráðherra-ábyrgðarlögum Hol-
lendinga, og má því eigi fremur nefna
lögin Arerk Lárusar, en annara, þótt
hann fengi að reyna sig á því, að þýða
nokkrar greinar úr dönsku.
Það er einatt leiðinlegt, að lesa mis-
sagnir i blöðunum, þótt í smáu sé, og
hefir því þótt rétt, að leiðrétta nefndar
missagnir, af þvi að búast mátti við þvi,
að „Þjóðólfiu kynni að gleymast það.
Fjárveiting'ar á þingú.
Rúm biaðs vors hefir eigi leyft, að skýrt væri
frá fjárveitingum alþingis, sem skyldi, og skul-
um vér því minnast á nokkrar þeirra.
Til vegabóta varveitt: Til flutningabrautar
á Fagradai í Múlasýsiu 30 þús., til flutninga-
brautar í Borgarfirði 15 þfis., og til viðhalds
flutningabrauta 19 þús. — Tilþjóðvega eru veitt-
ar 73 þús., er skiptast svo milli amtanna, að
Suðuramtið fær 8- þús., Yesturamtið 20 þús.,
Norðuramtið 30 þús., og Austuramtið 15 þús. —
Til fjállvega 10 þús. — Til sijsluvega, gegn jafn
mikiu tillagi annars staðar frá, er eigi sé tekið
af sýsluvega- eða hreppa-vegagjaldi, eru veittar:
til Laxárdalsheiðar i Daiasýslu 2 þús., til sýslu-
vegarins frá Hofsós að Ökrum i Skagafjarðar-
sýslu 2 þús., og tii sýsluvegarins frá Hafnar-
firði að Vogastapa í Gullbr.sýslu 5,600 kr. —
Til dragferjuhalds á Héraðsvötnum í Skagafirði
300 kr. árlega. Til brúargjörSa: á Lagarfljóti40
þús., á Jökulsá í Axarfirði 50 þús., og á Soginu
bjá Alviðru í Arnessýslu allt að 6 þús., gegn
tvöfalldri upphæð annars staðar frá.—
Til gufuskipaferða eru á fjárhagstímabilinu
veittar alls 196,600 kr., og er helzta nýjungin
sú, að ætlast er til, að stöðugum ferðum verði
haldið uppi um Faxaflóa árið um kring, sérstak-
lega milli Borgarness og Reykjavíkur, og að
gufubátur gangi um Breiðaflóa seinna árið. —
Að því er snertir vitamálin, þá er bætt við
einum vita, nefnil. á Skipaskaga, og veittar til
byggingar hans allt að 3. þús. —
Til læknamála var enn veitt meira fé, en
verið hefir; þar sem Gmðm. Björnssgni héraðs-
lækni voru veittar 800 kr. á ári til að launa að-
stoðarlækni, er búsettur sé í Hafnarfirði. — Til
sjúlcrdskýli8 á Brekku í Fljótsdalshéraði voru og
veittar 800 kr., gegn tvöfölldu tillagi annars
sta,ðar frá, og til sjúkrah ússins á Patreksfirði 2
þús., gegn þvi að Vestur-Barðastrandarsýsla
taki sjúkrahúsið að sér.,— Svo sical og reisa
sóttvarnarhús á Akureyri og Isafirði, er kosti
samtals 8 þús.
Að þvi er kirkju- og kennslumál snertir, má
þess geta, að cand. Gwðm. Finnbggasyni eru veitt-
ar 1400 kr. á ári, og 800 kr. árlega til ferða-
kostnaðar, til þess að kynna sér alþýðufræðslu,
og menntunarástand hér á iandi, og Stefáni Fir-
íkssyni tréskurðarmanni 500 kr., til þess að kynna
sér kennsluaðferðir í skólaiðnaði erlendis. — Til
barnaskola eru veittar 7 þús. fyrra árið, og 8 þús.
seinna árið, og jaffl há upphæð til sveitakennara,
allt að 80 kr. til hvers. — Til Þorkels Hreimson-
ar veittar 150 kr. á ári, til að standast kostnað
við dvöi vitfirrtrar dóttur hans, á vitfirringa-
stofnun i Danmörku, og 700 kr. veittar til
kennslu blinds drengs Erl. Páls Jónssonar í Dan-
„mörku, og til ferðar hans þangað. — Síra .Jón í
Stafafelli fékk 120 írr., som uppbót fyrir missi á
umboðstekjum, og fé það, sem œtlað er til við-
bótar við eptirlaun fátækra uppgjafarpresta og
prestsekkna, var aukið nokkuð, og var það gjört
með sérstöku tiliiti til fjárbæna tveggja prests-
ekkna, Sigr. Þorkelsdóttur frá Reynivöilum og
Lilju Ólafsdóttur frá Breiðabólstað. — Til sköla
í Búðardal í Dalasýslu voru og veittar 1000 kr.
á ári, og 30 kr. fyrir hvern nemanda, sem er í
skólanum að minnsta kosti 6 mánuði, en þó eigi
yfir 600 kr. á ári. —
Að því er snertir visindi, bókmenntir og
listir, má geta þess, að veittar voru 1000 kr. á
ári tíl sýslubókasafna, ailt að 100 kr. á ári til
hvers. — Landsbókavörður og Imidskjalasafnsvörður
fengu laun sín hækkuð, annar um 300 kr., en
hinn um 200 kr., árlega, enda var nú, að því er
landsbókasafnið suertir, áskilið, að það væri opið
2 kl.tima síðdegis hvern virkan dag. — Tillag
tii landsbókasaýnsins, til bókakaupa, var hækkað,
og Þjóðvinafélagið fékk styrk sinn hækkaðan um
250 kr. fyrra árið (upp í 1000 kr;, til þess að
gefa út þýðingu af danskri bók „um mat og
drykk“.
Auk skálda þeirra, er styrks nutu á núgild-
andi íjárlögum (Pálí ÓL, ÞorsL Erl. og síra Valdi-
mar), þá voru Guðm. Magnússyni veittar 1200 kr.,
sem ferðastyrkur til útlanda, til skáldmennta,
og Guðm. Guðmundssyni skáldi 500 kr., til að
ljúka við ljóðabálkinn „Strengieikar11.
' Til að ljúka við nám á kennaraskóla i Kaup-
mannahöfn fengu þeir Karl Finnbogason og Sig.
Sigurösson 400 kr., og um söngmenntina var hugs-
að á þann hátt, að síra Bjarni Þm-steinsson á Siglu-
firði fékk 1000 kr., til að fara til Kaupmanna-
hafnar, og fullkomna þar söfnun ísl. þjóðlaga,
og Sigfús Einarsson 600 kr. á ári, til þess að
fullkomna sig i tónfræði og söng.
Til þess að fullkomnast í rnálaralist fékk
Asgr. Jónsson 600 kr. árlega, en Stefán Björnson
frá Borgum 600 kr. fyrra árið, tii þess að læra
teikning og skólaiðnað. — Til sagnfræðings Jóns
Jónssonar voru veittar 1200 kr. á ári, til að rann-
saka og rita um sögu íslandls, og halda sögu-
fræðilega fyrirlestra, og 1000 kr. árlegatil Boga.
Melsteds (Búist við, að framhaldið á íslandssögu
hans verði „ögn skárra“).
Bjurni kennari Scemundsson fékk 600 kr. á
ári til fiskirannsókna, og Belgi Pétursson jarðfræð-
ingur 1000 kr. fyrra árið, til að rannsaka kolalög
norðanlands og austan, sem og á Vestfjörðum.
Til bindindiseflingar var veitt: til stórstúku
(xoodtemplara 1200 kr. áriega, og til „Bindindis-
sameiningar Norðurlands“ 200 kr. á ári.
Til leikfélags Beykjavíkur voru veittar 600 kr.
á ári. og 500 kr. til lúðrafélagsins þar í eitt
skipti fyrir öll, hvortveggja gegn tillagi frá bæj-
arsjóði Reykjavíkur. —
Að því er til verklegra íyrirtækja kemur,
má geta þess, að til búnaðarfélaga eru veittar 24
þús á ári, og til Búnaðar/élags íslands ‘ðb'j3 þús.
á ári, og er nokkuð af þeirri upphæð (21 /2 þús.
árl.) ætlað til kennslu í mjólkurmeðferð, og nokk-
uð (2 þús.) til kjötsölu-tilrauna erlendis. — Til
skógrœktunartilrauna eru alÍB veittar 13 þús., og
til útrýmingar fjárkláðanúm 94’/2 þús. — Til að
rannsaka skitupest i norður- og austuramtinu eru
veittar 1600 kr. f. á., og 500 kr. seirina árið.
Tii dráttbrautarfélagsins i Reykjavík eru veitt-
ar 10 þús., til skipakvíar við Eyjafjórð 15 þús.,
og til stórskipabryggju í Stykkishólmi 4700 kr..
og eru allar þessar fjárveitingar því skilyrði
bundnar, að tvöfalit meira fé sé lagt til þeirra
annars staðar frá.
Þá eru iðnaðarmannafélaginu í Reykjavik
veittar alis 10,700 kr. yfir fjárhagstímabilið, og
skal 8 þús. af þeirri upphæð varið til þess, að
koma upp og reka tekniskan skóla í Revkja-
vík. — Félagi Iðnaðarmanna á Isafirði eru og
veittar 400 kr., til þess að senda mann til út-
landa. til að læra að gera við steinolíuhreifi-
vélar.
Til konsúls D. Thomsen’s eru veittar 2 þús.,
til að útvega motorvagn, og reyna hann á flutn-
ingabrauturn landsins.
Til tvcggja yfirmatsmanna á gæðum fisk-
farma, öðrum í Reykjavik, og hinum á ísafirði,
eru veittar 1600 kr. á ári.