Lögberg - 12.09.1918, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. SEPTEMBER 1918
Œfiminning H. Björnssonar og konu hans
Hóseas Björnsson.
Guðlaug Gísladóttir
(Æfiminning í Lögbergi 1911).
Þaö hefir dregist lengur en eg ætl-
aði mér í fyrstu, a8 rita æfiminning-
una hans pabba míns. Eg hugsaöi
mér að reyna aö gjöra það sjálf.
Viö vorum svo lengi saman um æfina,
oftastnær um fimtiu ára skeiö. Eng-
inn ætti því aö þekkja lyndiseinki^nn-
ir han9 betur en eg.
Faðir minn heitinn var fæddur 10.
desember 1842. Voru foreldrar hans
Björn Jósefsson og Helga Jósafats-
dóttir, er þá bjuggu á Meiðavöllum í
Kelduhverfi. Var hann hjá for-
eldrum sinum þaö sem eftir var vetr-
ar. Um voriö 1843 fluttu foreldrar
harfs hann austur aö Skeggjastöðum
á Langanesi, til síra Hóseasar Arna-
'sonar, sem þar var þá þjónandi prest-
ur, og konu hans, madömu Þorbjarg-
ar Guömundsdóttur. Áttu þau engin
börn. Var mikil vinátta meö þeim
prestshjónunum og foreldrum föður
míns. Bar hann nafn síra Hóseasar
og var hann gefinn þeim presthjón-
um ti'l uppfósturs, þá 39 vikná gam-
all. Ólst hann upp hjá þeim á
SkeggjastöÖum þar til hann var 17
ára gamall. Unnu þau honum af al-
huga, sem sínu eigin barni, og máttu
ekkert á móti honum láta. ÓIu þau
hann upp í sönnum guösótta og fögr-
um dygðum, enda bar öll framkoma
hans þaö um æfina, að uppeldiö ásamt
eÖIsfari hans var göfugt. Og æfin-
lega mintist hann þeirra fósturfor-
eldra sinna meö gleöi og þakklæti, og
æskuáranna á Skeggjastöðum með
innilegri ánægju. Árið 1858 fluttist
hann meö þeim að Berufirði. Þar
dvaldist 'hann 3 ár. Og þar varö
hann fyrir fyrstu so'rginni sinni.
Taugaveiki kom upp á Iieimilinu og
var hann einn þeirra er hættulega
veiktust. Dóu þrír þeirra, er veikina
tóku, og v'ar fóstri hans sá síðasti.
Tók faðir minn sér fráfall hans ó-
sköp nærri. Var hann svo með
fóstru sinni þar til um vorið, aö hann
flutti aö Jórvík í Breiðdal, sem álitin
var bezta kirkjujörðin frá Berufirði.
Þar bjó hann með fóstru sinni hálft
annað ár, og dó hún hjá honum.
Tók hann á því tímabili systurson
sityi, þriggja ára gamlan, Jósef Sig-
valdason, sem ólst upp hjá honurn þar
til hann varð 20 ára. Árið 1863 gift-
ist faðir minn móöur minni sál., Guð-
björgu Gísladóttur frá Höskuldsstöö-
um, og bjuggu þau i Jórvík i 20 ár.
Vorið 1883 hættu þau búskap í Jór-
vík og fluttu í Þorgrimsstaöi í Breið-
dal. Voru þau þar í 3 ár, minkuöu
viö sig búiö og höfðu aðeins lítinn
part af jörðinni. Þaðan fluttu þau
aö Höskuldsstöðum árið 1886 og
bjuggu þar við risnu og sæmd, þar til
árið 1903.
Foreldrum mínum varð 6 barna
auðið. Fæddust þau öll í Jórvík.
Tvö þeirra dóu ung, en fjögur eru
enn á lifi, öll hér vestan hafs: Hós-
eas Þorberg, Ingibjörg, Guðríður
Helga og Þorbjörg.
Sumarið 1903 kom Jósef Sigvalda-
son frændi minn, systur- og fóstur-
sonur fööur mins, heim til Islands frá
Ameriku, þar sem hann hafði dvalið
um allmörg ár. Var hann að sækja
olckur og fluttumst viö með honum
vestur um haf: foreldrar minlr, syst-
kinin öll og þeira börn. Fórum við
fyrst til Argyle. Vorum þar í 2 ár, á
landi sem Jósef átti. Reyndrst hann
okkur þá og æfinkga sem góður bróð-
ir, og þeir fleiri frændur okkar. Vor-
ið 1905 fluttum viö vtestur til Vatna-
bygöa í Saskatschewarr og náði faðir
minn rétti á landi þar. Þegar hann
hafði dvaJiö þar á annað ár, fór hann
sð finna til sjóndepru, einkum á ööru
auganu. Fór hann sumarið 1907 inn
til Winnipeg og lét enskán Iækni
skera upp á sér augun. Varö það til
þess að hann fékk aldrei sjón aftur;
sá um tima msmun á degi og nóttu,
en svo tók alveg fyrir það. Eftir það
var dagsljósinu alveg lokað fyrir
honum; en hann bar þann þunga
kross með frámunalegri stillingu og
sálarþreki.
Foreldrar mínir bjuggu á heimilis-
réttar landi sínu, í nágrenni við Hós-
eas bróður minn, þar til haustið 1910.
Var þá móðir mín þrotin að heilsu,
en hann sjónlaus sem fyr segir.
Fluttum við þá, eg og foreldrar minir,
til Þorbjargar systur minnar og
manns hennar, Jóhannesar Péturs-
sonar. Næsta vetur dó móðlr mln, en
faðir minn lifði þangað til haustið
1917. Hann andaðist 6. október og
var jarðsunginn 10. sama mánaðar
af frænda sínum, sira Haraldi Sig-
mar.
Engan son hefir Island átt sér
trúrri og ástfólgnari, en faðir minn
heit. var. Það var honum djúp
hjartastunga, ef hann heyrði því hall-
mælt eða niðrað á einn eður annan
hátt. Æfinlega var alt fegurst og
bezt heima; ekkert jafnaðist á viö
það. Og þar er sagan hans og bless-
uð minningin rituð í mörg hjörtun.
Þar átti hann altaf heima, þótt hanh
fjarlægðist ættlandið sitt ógleyman-
lega í 15 ár.
Móðurmálinu unni hann hugástum.
Var honum það ofraun, ef hann
heyrði þaö afbakað eða lítilsvirt og
blandað öðrum tungumálum. Hann
hafði mikla unun af bóklestri, enda
var mikið lesiö fyrir hann; þreyttist
hann aldrei á þvi þótt oft væri lesið
fyrir hann hið sama, ef honum geðj-
aðist aö því og það v'ar gott og til-
finninga'ríkt. Sama var að segja, ef
einhver kom til hans og talaði -við
hann um Island; þá var hann svo
hjartanlega þakklátur fyrir þá gleði-
stund, er honum veittist við samræð-
una. Var það sannarlega ljósgeisli í
myrkrinu fyrir hann, er einhver kom
og talaði viö hann um ástfólgnustu
mál hans. Voru það margir er það
gjöröu. Einkurn vil eg geta Þor-
bjargar systur hans, sem nú er ein
lifandi af 11 systknum. Kom hún til
haras, er hún gat, og sýndi honum alla
nákvæmni og systurlegt ástríki/ og
stráöi ylgeislum kærleikans inn í
myrkrið til hans, og var það honum
til ósegjanlegrar gleði og raunaléttis.
Líka vil eg geta æskuvinar hans,
Einars Eiríkssonar frá Ánastöðum í
Breiðdal, sem dó háaldraður, 7 mán-
uðum á undan honum. Enginn
vandalaus maður gladdi hann elns.
Þeir voru í nábýli 7 síöustu árin og
Einar sál. hjá okkur tvo vetur. Þeir
áttu vel saman, voru báðir gleðimenn,
hestamenn og gestrisnumenn. Faðir
mirrn var alla æfi mesti hestamaður,
tamdi margan galdan folann og gjörði
úr honum afbragðs reiðhest. Var það
hans mesta yndi og ánægja í lífnu að
sitja á góðum htesti. Hann var aldrei
að kvarta yfir sjónleysinu. Það var
aðeins í eitt skifti að eg heyrði hann
segja: “Nú væri gaman að hafa
sjónina.’’ Þá var hann aö þreifa á
íslenzkum hesti. Hann strauk hest-
inum öllum og klappaöi, og var elns
og hann heföi fundiö þar gamlan vin.
Hann saknaöi altaf islenzku hestanna.
Og marga stundiria lá hann í rúmi
sínu vakandi, eftir aö hann mlsti sjón-
ina, og sagðist þá Vera að hugsa um
einhvern viðburðinn heima, þegar
hann var í glöðum vinahóp á feröa-
lagi, á gæðingum. Hann var þá svo
eifnkar ánægður, og andlitið einn
gleðigeisli. Lifði hann oft ! sælu-
rikum endurminningum liðna tlmans,
st>tti fyrir sér dimmuna með því og
var þá eins og barnið ljúfur og góð-
ur.
Hann var alia æfi hraustur og fjör-
maður mikill áður en hann mlsti sjón-
ina, göngumaður mesti, léttur i spori
og kvikur á fæti; vel vaxinn, fríður
sýnum og aldrei fegri en þegar hann
sat á hestbaki. Hann var Ijúfur í við-
móti og snyrtimenni hið mesta i allri
framkomu. Göfuglyndi hans og rétt-
eýni í öHum viðskiftum gjöröu hann
aö sannkölluðu prúömenni, sem ávann
$ér óbifanlegt traust þeirra, sem rétti-
lega kunnu að meta dygðir og mann-
kosti. Vináttu góðra manna mat
hann mikils, enda átti hann þá marga
míns sál., að láta gott af sér leiða og
gjöra öðrum til vilja. Mér er minn-
isítæð mörg gleðistundin helma, þeg-
ar hann var á bezta skeiði æfinnar,
og hvað honum var innilega hugljúft
aö gleðja aðra, gjörjt einhvern greiða
og koma æfinlega svo fram, sem bet-
ur mátti fara. Göfuglyndið og vlrð-
ingin fyrir öllu hinu fagra og góða
var svo sterk í eðli hans, að hann gat
aldrei vð annað felt sig. Nýtízku-
einlægnin náði aldrei þeim tökum á
honum, að hann brigðist vinum né
vándamönnum, er leituðu til hans.
Einkum man eg eftir mörgu blessun-
arorðinu, sem hann fékk, þau árin er
harm var í sveitarstjórn heima, hjá
þeim, sem eitthvað áttu andstætt og
hann oftlega tók þa heim til sín. Mátti
með sanni segja að hús foreldra
minna stæðu öllum opin. Enda
komst einn æskuvinur hans svo að
orði:
“Hér svangan margann södduð,
sem að fór um braut,
með gjöfum tiðum glödduð
og greidduö úr margri þraut.
Sveitarprýði og sómj,
sifelt varstu hér,
eins að allra rómi,
er einihver kynni af þér
höföu og heim þig sóttu;
þín hús þeim v’oru skjól
á degi og dimmri nóttu
drjúgan foröa ól.”
Aldrei var faðir minn svo þreyttur,
aldrei svo miklar annir eða vöntun á
nokkru, að hann væri ekki jafnglaðut
og honum ljúft að gjöra alt fyrir þá,
sem báru aö garöi hans, án þess aö
finna í hjarta sínu að hann gjörði of
mikið. Það var honum svo eiginlegt
að gjöra gott. Og ekkert var honum
meira á móti gjört, heldur en þegar
átti aö endurgjalda greiöa með pen-
ingaborgun. Hiö sama var að segja
eftir að hann kom til Ameriku.
Hann gjöröi altaf þaö gott, sem hann
gat, hver sem í hilut átti og hverrar
þjóðar sem var. Því þótt augun
væru lokuð fyrir mannviröingum, var
hjartaö æfinlega opiö fyrir liknsem-
inni. ,
Barnatrúnni sinni hélt hann bjarg-
föstum tökum, Ieiddi hjá scr alt trú-
arþras og deilur og hlýddi á guðsþjón-
ustur á meðan hann gat, hjá hverjum
sem var og honum féll að hlusta á.
Gat hann aldrei fundiö né samsint að
ungu prestarnir, sem komu aö heiman
og hann kyntist, kendu annað en þaö,
sem væri göfgandi, kærleiksríkt og
gott. Voru þeir honum allir svo góð-
ir, komu til hans og glöddu hann meö
islenzku viðmóti sínu og samræðum.
Andans göfgi og hlýleikur hjartans
ásamt bljúgleika og lotningu fyrir
eilífðarmálefnunum, hreif hann sVo
hjartanlega, hvar sem hann varð þess
var. Hann átti sjálfur svo mikiö af
þessum göfugu og góöu tilfinnlngum,
og þekti þá æfinlega úr, sem höföu
þessi eðliseinkenni. Marga stundma
var hann aö láta mig minna sig á
sálmana og bænirnar sínar, sem hann
Iærði i æsku og var farinn að gleyma.
Viö þetta gat hann unað timunum
saman og sýnir það bezt hvað h;tgs-
unin var guðelskandi og hjartað barns
legt. —
Hann átti því láni að fagna, síðustu
ár æfi sinnar, eins og verðugt var, að
lifa rólegu og góðu lifi, þótt í tnvrkr-
inu sæti. Það var reynt að gjöra alt
fyrir hann, sem hægt var. Og var
hann af hjarta þakklátur börnunun
sinum, tengdabörnum og barnabörn-
um, sem hann hafði hina mestu lifs-
gleði af, og svo fóstur- og systursyni
sínum, Jósef, sem kom til hans tveim
mánuðum áður en hann dó, og dvaldi
hjá honum viku, og virtist gleðja
hann ósköp mikið hressa.
Síðasta árið, sem faðir mlnn sál.
Hfði, var hann mest viö rúmið; kom
þó á ról eftir að hlýna tók, og fór í
fötin oftast nær á hverjum degi.
Leiddi eg hann þá daglega í kring
úti, einhverja stund. Hann leiö
aldrei miklar þjáningar, svaf ósköp
mikið eða lá eins og í móki, vaknaði
svo á milli og sagöi: “Ertu þarna,
Imba mín?” Vissi hann að eg sæti
hjá sér, var hann ánægður og rðleg-
ur. Þannig dróg úr kröftunum og
þrekið smá þvarr. Mál og rænu hafði
hann fram að síðasta sólarhring.
Greip lungnabólga hann síðast. Fékk
hann hægt og rólegt andlát, og vorum
við ÖIl börnin hans hjá honum hinztit
stundirnar. Blessuð augun hans, sem
lokuð voru svo langan tíma fyrir
dagsljósinu hér, geisluðu nú elns og
af æðri sælu og voru eins og í alsjá-
andi manni og hvíldu stöðugrt á okk-
Sú dygð hefir að eríðunt gengið
til pabba míns, og þann arfinn vild-
um við börnin hans helztan mega
öðlast.
Við áttum ltka ástríka og um-
hyggjusama móður. Það var hún,
sem gróðursetti blessaða guðstrúna í
hjörtúm ókkar, svo traustlega og vel,
að ekkert getur bifað henni þaðan
burt.
Nú hvíla líkamir þeirra beggja hlið
við hlið, í kaldri gröf í anterískri
mold, undir gráum steini með óbreytt-
um nöfnum þeirra, alíslenzkum, og á-
Ietruðu fögru, huggunarríku guðs-
orði, eftir sálmaskáldið eitt heima.
Slíkur bautasteinn vissi eg að mundi
vera þeim mest að skapi. — Guð
blessi leiðin þeirra og ógleymanlega
minningu.
Blöðin á íslandi eru bcðin að taka-
upp.
Ingibjörg Hóseasdöttir.
Endurminningar frá
Miklagarði.
Eftir
Henry Morgenthau
fyrv. sendiherra Bandaríkjanna
Framh.
Þýzka skipið “General” var í raun
og veru eigi annað en fljótandi veit-
ingahús. Yfirmennirnir á Goeben og
Breslau og hinir aðrir höfðingjar, er
Þjóðverjar höfðu sent til Miklagarðs
til þess að stjórna flotamálum Tyrkja,
höfðu aðsetur sitt á skipinu og héldu
þar veizlur stnar. Souchon aðmiráll
var lífið og sálin í öllum slíkum sam-
kvæmum. Hann var að langfeðga-
tali kominn af hinum frönsku Hugen-
ottum, lágur maður vexti, en allþrek-
inn og siglingagarpur í húö og hár;
hann var málafylgjumaður hinn mesti
og fram úr hófi metnaðargjarn; gest-
um sinum veitti hann óspart, losnaði
þá oft mjög um tunguhaftið og var
eigi fariö leynt með tilgang Þjóðverja
að því er stríðsundirbúninginn snertl.
Þessir höfðingjar fóru eigi dult með
fögnuð sinn yfir þvl, að hafa nú feng-
ið í hendur sínar fullkomin yfirráö
yfir hinum tyrkneska flota. — Stöö-
ugt fór óþolinmæði þeirra vaxandi,
og að Iokum gekk hún svo langt, að
þeir hótuðu því opinberlega að ráð-
ast á Rússa sjálfir, svo framarlega
sem Tyrkir eigl hryntu af sér sliðru-
orðinu og veittu þeim atlögu þegar í
stað. Þeir skeggræddu um það fram
og aftur, hvernig þeir hefðu sent
þýzk skip inn í Svartahafið, meö það
eitt fyrir augum, að ögra hinum rúss-
neska flota og ginna hann til orustu.
Seinustu dagana í októbermánuði
skaut vinur minn einn þvt að mér, að
áður en langt um liði hlyti ófriðurinn
að brjótast'út; tyrkneski flotinn biði
aðeins eftir opinberri skipun, alt væri
reiðubúið, og hinir blóðþyrstu, þýzku
sjóliðsforingjar gætu ekki á sér setið
stundinni lengur. “Þeir haga sér
eins og ærslafullir óþektar-stráka-
hvolpar, sem gleyma öllu, sjálfum sér
og öðru, fyrir veiðihuganum,” sagði
hann.
V.
og trygga. Vissi eg ekki til að hann ur- Andlitið ljómaði alt af himna-
œtti nokkurn andstæðing. Ef honum friði, sem gaf okkur bezt tM kynna,
rann í skap viö einhvern, gat hann Hve sælurík umskftin voru, og að ei-
eins og barnið bljúgur í anda vafiö
þann upp aö sér og beðið hann afsök-
unar. Og svo sáttfús^var hann, að
til sannrar fyrirmyodar máti hafa.
Um æfistarf og framkonyt föður
míns í þarfir þjóðfélagsins, jafnt sem
einstaklingsins, mieðan hann dvaldist
og bjö heima, þarf eg naumast að vera
margorð. Því að eg held að varla
sé nokkur sú sveit á Iandinu gamla.
sem ekki hafi einn eða annar búið í,
sem eitthvað þekti hann og eitthvað
hafði gott um hann að segja. Svo
kvað einn vina hans einn sinni;
“Mannorðsprýði bóndinn ber
búinn fríðum dygöum;
hylli lýða hefir sér
hvar sem víöa um sveitír fer.”
| “Ódauðleg dygð þín í erfðir gangl
Enda var það líka lífsunun föður og heiðri heiti þitt hér og síðar.”
lífðar-heimkynnin og náöarfaðmur
frelsarans líknsama stóðu opin fyrir
góðu og göfugu sálinni hans, og að
endurfundur ástvinanna, sem á und-
an voru komnir, var óumræðilega
sæll.
Við syrgjum sárt ástríkan fööur
okkar. Hann var og ástríkur eigin-
maður, okkur börnunum sínum um-
hyggjusamur og elskulegur faðir,
sparaði ekkert til aö undirbúá okkur
á uppvaxtarárunum, aö mentun og
öllu því göfuga og góða, sem jafnan
reynst manni bezt og maður þarfnast
svo mjög, bæði fyr og síðar á lífs-
leiðinni. Um fööur hans, Björn sál.
Jósefsson frá MeiðavöIIum, afa minn,
var þetta sagt:
Hinn 27. september kom brezki
sendiherrann, Sir Louis Mallet, inn á
skrifstofu mína, og sýndist vfera ein-
hvernveginn utan við sig. — Khediv-
inn af Egyptalandi var alveg nýfarinn
frá mér, og hóf eg því umræðu við Sir
Louis um ýms málefni, er snertu
Egyptaland. “Við skulum tala um
þetta einhv'erntíma seinna,” stundi
hann upp með alvörublæ í röddinnl.
“Eg er hingað kominn í Iangtum al-
varlegri erindum. Þeir hafa þegar
lokaö Hellusundi.” “Hvaö? Þeir
— —” Auðvitað ekki tyrkneska
stjórnin, er þó var lögum samkvæmt
eini aðilinn, sem framkvæmt gat slíka
örþrifaráöstöfun; nei, heldur leynda
höndin, Þjóðverjar sjálfir, sem voru
í orösins fylstu merkingu orðnir ein-
valdir í Tyrklandi. Eg sá nú undir
eins að heimsókn Sir Louis var ekki
að ófyrirsynju, því tiltæki þetta var
eigi síður fyrirlitlegt gjörræði gagn-
vart Bandaríkjunum, heldur en hin-
um sambandsþjóðunum. Hann baö
mig að koma með sér þegar í stað og
mótmæla þessu stranglega við stjóm-
ina. En eg stakk upp á því samt sem
áður, að við bærum fram mótmælin
hvor í sínu lagi, og lagði eg þvi tafar-
laust af stað til bústaðar stórvezirs-
ins. Þegar eg kom þangað, stóð yfir
ráðgjafastefna, og þar sem eg beið í
móttökustofunni, gat eg heyrt all-
greinilega glauminn af heitum deilum,
er áttu sér stað á milli ráðgjafanna.
Einkum heyrði eg glögt til Envers,
Talaats og Djavids, þeir voru lang-
háværa.ttir. Það var auðheyrt af
öllu, að þessir yfirvarpsstjórnendur
Tyrklands voru engu síður undrandi
yfir lokun Hellusunds, heldur en við
Sir Louis Mallet.
Stórvezírinn kom fram i móttöku-
herbergið, samkvæmt ósk minni. Hann
var aumkúnarlegur ásýndum, náföl-
ur og skjálfandi á beinunum. Eg
spurði hann hvort þessar nýju, al-
varlegu fregnir væru sannar, og kvað
hann svo vera.
“Þér hljótið að skilja, að svona
lagað tiltæki þýðir sama sem striðs-
yfirlýsing,” sagði eg, “og i nafni
Bandaríkjastjórnarinnar mótmæli eg
kröftuglega”. Allan þenna tíma, sem
við vorum að tala saman, heyrði eg
ávalt óminn af hinni sterku, hreim-
miklu rödd Talaats. —. Stórvezírinn
afsakaði sjálfan sig, og kvaðst eigi
þetta að sinni, en hann sendi Djavid
hafa tíma til þess að ræða frekar mál
fjármálaráðgjafann til mín til bess að
eg gæti borið mig saman um þetta
við hann. “Vér urðum allir öldung-
is hissa,”voru hans fyrstu orð, og
sýndu þau ljóst að ráðuneytið hafði
ekkert haft með siglingabannið að
gjöra. Eg hélt því fram af fylstu
alvöru, að Bandaríkin mundu aldrei
fallast á að Hellusundi væri lokað,
að Tyrkland væri enn hlutlaust ríki
og hefði enga lagaheimild til þess að
loka þessari siglingaleið fyrlr verzl-
unarskipum, nema því aðeins að þjóð-
ín væri komin t stríð. — Eg sagði
honum einnig, að Bandaríkjakaupfar,
hlaðið vörum til sendiherrasveitariín-
ar, lægi fyrir utan hafnarmynnið og
biöi eftir því að komast inn. Djavid
stakk upp á því, aö eg léti afferma
skipið á Smyrna, og kvaðst hann
skyldi sjá um að vörurnar yrðu flutt-
ar landveg til Miklagarðs á kostnað
tyrknesku stjórnarinnar. Aauðvitað
var tilboð þetta ekkert annað en hlægi
legasta undanfærsla, sem eg sam-
stundis vjsaði á bug. Djavid stakk
ennfremur upp á því, að ráðuneytið
tæki málið til nákvæmrar rannsókn-
ar, og sagði, að eiginlega væri þegar
farið að athuga einstök atriði í þvi
sambandi. Hann skýrði mér einnlg
frá tildrögunum og kvað þau hafa
verið þannig, að tyrkneskur tundur-
bátur hefði farið um Hellusund og
ætlað inn í Ægeahafið; brezkt her-
skip hefði legið úti fyrir, rekist á bát-
inn, stöðvað hann og látið rannsókn
fratn fara, og komist að raun um að
á honum voru þýzkir yfirmenn. Aö-
mírállinn á enska herskipinu hefðt
lagt fyrir að báturinn skyldi tafar-
laust snúa til baka og eigi lengra fara,
og ’hafði ekki til þess auðvitað fullan
rétt, eins og sakir stóðu. En Weber
Pasha, þýzkur yfirsjóvirkjavörður,
gaf samstundis út skipun um það, að
Hellusurtdi væri lokað, og þetta gjöröi
hann upp áeigin ábyrgö, án þess aö
ráðgast hið minsta um það við stjórn
Tyrkja.
Wangenheim hafði mörgum sinnutn
gortað af því við mig, að hann gæti
auðveldlega látið Ioka Hellusundi, a
þrjátíu mínútum, ef Þjóðverjar vildu
svo vera láta, og hann hafði heldur
ekki látið lenda við oröin tðm. Ó-
grynni af tundurduflum og allskonar
eyðileggingarnetum var skotið niður
í öllu sundinu; vitaljósin slökt, en
merki sett upp hér og þar, er gáfu til
kynna að allar siglingar um sundið
væru þar með bannaðar, og setti það
innsiglið á þetta fífldirfsku-taf Þjóð-
verja. Hinir tyrknesku stjórnmála-
menn og valdhafar, er samkvæmt
stöðu sinni hlutu þó aö vera einu aö-
iljarnir, sem umráðarétt höfðu yfir
þessum þýðingarmikla vatnsdregli,
stóðu á öndinni, agndofa og ráðþrota,
undrandi yfir þessum bíræfnu tiltekt-
um Þýzkalands, en fengu eigi að
gjört. Þetta var út af fyrir slg nægi-
legt, til þess að festa á spjöld sögunn-
ar og í endurminningar fólksins, þær
undra svivirðingar og ofbeldisverk,
sem Þjóðverjar beittu við Tyrki, í
því skynL að koma í framkvæmd
drotnunarhugmyndum sínum. Alt i
einu flaug mér það í hug, að til þess
að geta lokað Hellusundi á löglegan
hátt, þyrfti að sjálfsögðu samþykki
soldánsins — ef tl vildi mátti finna
einhverja leið út úr þessum vandræð-
um enn.
Rússland einangrað.
Jafnvel þótt Djavid fjármálaráö-
herra léti það ótvírætt í ljós við mig,
að ráðuneytið myndi að líkindum
opna Hellusund aftur til siglinga, þá
var það þó aldrei gjört. Þessi þýð-
ingarmikla siglingaleið hefir lokuð
verið síðan 27. sptember og fram til
þessa dags. Það gat auðvitaö eng-
um dulist, þegar hér var komið sög-
unni, til hvers refirnir voru skornir,
Septembermánuður haföi þó eigi flutt
Þjóðverjum eins glæsileg tiðindi og
þeir höfðu reiknað upp á. Frakkar
höfðu stemt stigu fyrir innrás þeirra
og hrakið þá all-miikið til baka, svo að
í staðinn fyrir að taka Paris, eins og
Þjóðverjar höfðu fyrirhugað, neydd-
ust þeir til að taka sér ærið lélega
bækistöð í skotgröfum með fram
Afsne-ánni. — Rússar fóru um þess-
ar mundir sigurför yfir Galicju, höfðu
þegar náð Lemberg á sitt vald, og fátt
sýndist líklegra en það, að þelr mundu
þá og þegar komast yíir Catpata-
fjöllin og alla leið inn í Austurriki og
Ungverjaland. Sendiherra Austur-
ríkismanna, Pallavicini, bar sig frem-
ur vesalmannlega um þessar mundir;
hann sá auðvitað eins og aðrir, að
Þjóðverjum hafði gersamlega brugð-
ist að vinna fullkominn sigur í fyrstu
skorpunni, og sagðist jafnvel ekki
einu sinni v’era viss um að þeir mundu
ganga isigrandi af hólmi að leikslok-
um, þótt her og*herútbúnaður“ væri
vitanlega í ákjósanlegasta Iagi. Eg
hefi áður lýst því í stuttu máli, hvern-
ig Wangenheim fór að, er hann var
að láta búa út og manna hínn tyrk-
neska flota; og nú lagði hann alt kapp
á að hafa Tyrki reiðubúna til víga,
hvenær sem nauðsyn kynni að þykja.
Ef að Þjóðverjum kynni að mishepn-
ast í Frakklandi og Rússlandi, þá gat
Tyrkinn sannarlega komið að góðu
haldi; þannig hafði Wangenheim á-
valt reiknað út, og nú taldi hann vera
kominn hinn rélta tíma til þess fyrir
Tyrki að hefjast handa, og lokun
Hellusunds skoðaði hann, og það með
réttu, óyggjandi spor í áttina til þess
að koma þeim af stað.
HEIMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
COPENHAGEN
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
Það hygg eg að tjltölulega fáir
Ameríkumenn, jafnvel enn þann dag
í dag, hafi gjört sér verulega ljóst,
hve afarmikla þýðingu, frá« hernaðar-
Iegu sjónarmiði, siglingabannið um
Hellusund hafði. Áhrifin voru svo
víðtæk, að frá því verður enganveg-
inn skýrt í stuttu máli. — Eins og
landabréfið sýnir, þá getur Rússland
— eða íbúar þess, aðeins náð til hafs
á fjóra vegu. Fyrst til Baltiska fló-
ans, en honum höföu Þjóöverjar þeg-
ar lokað; í öðru lagi að Archangel,
en þar er þó frosin höfn marga mán-
uði af árinu, og járnbrautasambönd
þaðan við höfuðborg ríkisins næsta
ófullkomin. Þriðji aðgangur hafsins
var við Wladivostok, en þar eru einn-
ig ísalög um fullan ársfjórðung, og
um engan annan veg að ræða en Si-
beríu-brautina, 5000 mílna langa og
víða ærið veika. Fjórða og síðasta
leiðin var um Hellusund — í raun og
veru eina nothæfa leiöin. Þetta mjóa
sund var eina færa Ieiðin, er Rússar,
175,000,000 að tölu, gátu flutt eftir
vörur þær, er þeir höfðu afgangs
heimanotum; eina ‘leiðin, er flutt gat
vörur þær til hinna annara Evrópu-
landanna. Níu tíundu hlutar af öll-
um innfluttum og útfluttum vörum
Rússa, höfðu farið eftir þessari leiö
svo áratugum skifti. Og með þvt að
loka þessari flutningabraut skyndi-
3ega, höfðu Þjóðverjar í sama vet-
fangi eyðiJagt Rússa, bæði sem fram-i
leiöslu- og hernaðarþjóö. Og meö,
því að stemma stigu fyrir eðlilegum '
útflutnngi rússneskra korntegunda,
var jafnframt rændur frá þeim fjár-
hagsstyrkurinn, sem óumflýjanlegur
er, til þess að þjóö geti átt í sigur-
Væn'legu striði — barist til sigurs!
Framh.
að jafnaði á 46—50 mínútum. Reynd-
ar eru rastarsteinar ekki nema með
nokkrum hluta vegarins, svo að ekki
er allstaðar hægt að vita hraðann.
Til þess að ná fram og til baka frá
Fellsmúla, samdægurs, varð eg að fá
hest léðan þar, daginn sem eg gekk
upp á Heklu. Fékk eg fylgd í Næfur-
holti og riðum við upp að Hestavörðu.
Tjóðruðum þar hestana og gengum
þaö sem eftir var. Það er hálfsann-
ars tíma röskur gangur. Niður hlíð-
ina er létt farið -og fljótlegra.
Eg var heppinn með v'eður alla
leiðina /og ekki sízt Hekludaginn.
Þegar komiö er upp á hæsta tind-
inn á Heklu í heiðskíru veðri ber fyr-
ir augun mikilfenglegri sjón, en flest-
ir gjöra sér í hugarlund, svo viöáttu-
mikla og fagra, að vtða má leita utan-
lands og innan 'til þess að sjá aðra
eins.
Sjóndeildarhringurinn nær alla leiö
noröur í Skagafjörð; Vatnajökull
verður vel greindur, og mér fanst sem
eg sæi í hvirfilinn á Vestmannaeying-
um. Tel eg óþarft að lýsa því nán-
ara, er fyrir augun ber, enda treysti
eg mér ekki til að bæta um fyrir nátt-
úrunni; né taka fam fyrir hendurnar
á þeim, sem vel þafa lýst því, svo sem
Jónas Hallgrímsson í kvæðunum
“Gunnarshólmi” og “Þú stóðst á tindi
Heklu hám”.
Ferðin gekk vel heimleiðis og örð-
ugleikalaust. Sumarblaðið hefir áður
lýst því, hvernig göngumenn eigi að
búa sig og fæ eg ekki of brýnt fyrir
þeim að vera vel skæddir.
Eg get af eigin raun vitnað, að það
er léttara en margur hyggur að fara
gangandi til Heklu, og svarar v'el
kostnaði.
Jónas Klemenzson.
('Sumarblaöið.J
Gangandi til Heklu.
Eg var orðinn þreyttur af skrif-
stofustarfinu og vildi fá mér hvíld.
Fátt var léttara en setjast að heima
og lifa rólegu lífi, fara seint á fætur,
sitja á kaffhúsum á daginn og fara í
Bíó á kveldin; en eg vissi það vel að
i þessu er engin hvíld; hugurinn
mundi jafnt og þétt reika að hvers-
dags störfunum, en á meðan því fer
fram, gjörir þreytan öllu heldur að
vaxa en þrjóta. Um hvíld frá venju-
legum störfum er ekki að ræða nema
hægt sé að beina huganum algjörlega
aö nýju efni. Þvl miður er þetta
fæstum ljóst, enda hefir sú raunin
á orðið, og mörg dæmi þess að menn
hafa með öllu mist heilsuna og látiö
lífið fyrir misskilda hvíld. Um það
mál ætla eg þó ekki að rita í þetta
skifti, þótt þess sé vert, að því væri
gaumur gefinn.
Mér var það ljóst, að eg yrði að
verja sumarleyfinu á þann hátt, að
hugurinn fengi nýtt athvarf, algjör-
lega óskylt daglegum störfum. Fyr-
ir því var þaö að eg lagði. af stað
gangandi til Heklu.
Það er í sjálfu sér all ólíkur starfi,
að þramma hér austur sýslurnar
gangandi, 't sveita Síns andlitis, og
sitja yfir reikningaskræðum inni i
drungalegri skrifstofu, en þó er þaj^
sem fyrir augun ber og á dagana
drífur, enn fjarskyldara.
Auðvitað er vegfarandinn staðupp-
gefinn á hverju kvöldi, en hann nýtur
svefns og matar að vild og vaknar að
morgni með nýrri ferðalöngun og
hlakkar til dagsverksins.
Ef satt skal segja, datt mér í hug
áöur en eg lagði af stað, að eg myndi
aldrei ná farmarkinu, annaðhvort
leiöast ferðalagö, eða gefast upp,
enda skildist mér á kunningjum min-
um, að hér væri um mesta þrældóm að
ræða og fásinna að leggja í slíka för
gangandi öðrum en þaulæfðum
göngumönnum.
Ef um “vonbrigði” var aö ræða í
förintvi, þá voru það þau, hversu ferð-
in reyndist miklu léttari en eg haföi
gjört ráð fyrir.
Dagleiðum er auðvitað hægt að
skifta að eigin geðþótta, ef ferða-
maðurinn hefir nægan tima, því að t
allstaðar má fá gistingu þar eystra,
fullgóða og hræódýra.
Eg hagaði dagleiðunum, sem hér
segir: 1. til Kolviðarhóls, 2. til
Þjórsártúns, 3. til Fellsmúla, 4. til
Heklu og aftur aö Fellsmúla, 5. til
Hæls eða Hælis, 6. til Hraungerðis,
7. til Kolviðarhóls, 8. um kyrt og 9.
heim. Lengsta dagleiðin er undir
50 kílómetrar, en vér vitum að engin
þraut er að ganga héðan til Þingvalla,
og þaö gjörir fjöldi fólks árlega, og
eru þó þangað réttar 50 rastir.
Mjög hæfilegttr gangur, og þó held-
ur í hægara lagi, er að fara 5 km. á
klukkustund. Eg gekk þá vegalengd
Dánarfregn.
27. júlí s. 1. andaðist að heimili sínu
í West-Selkirk, Man., konan Eltn
Hanson, kona Jakobs Jóhannessonar
frá Stenjastöðum á Skagaströnd í
Húnavatnssýslu á íslandi. Elín sál.
var fædd 23. des. 1866 í Brandaskarðs-
koti í sömu sveit. Hún var dóttir
hjónanna Guðmundar Jónssonar og
Margrétar Einarsdóttur, sem þar
bjuggu, en fluttu litlu síðar að Eyjar-
koti í sama hreppi, og þar var hún
uppalin, þar til hún giftist eftirlifandi
manni sínum, en það var árið 1885.
Eftir að þau voru búin að vera gift t
eitt ár fluttu þau til Canada og hafa
lengst áf síðan búiö í West-Selkirk.
Man. 11 börn eignuöust þau, og dóu
þrjú í æsku, en 8 lifa. 3 eru gift:
Jónína gift C. Marten enskum manni í
Stone Mountain, Man.; Sigríður
Margrét gift G. Crowford, enskum
manni í Winnipeg; Hjörtur Marino,
giftur enskri konu í West-Selkirk.
Margrét og Ingibjörg ógiftar í Winni-
peg; Clara, Elinóra og Guðmundur í
West-Selkirik.
Elín sál. var mikil trúkona og til-
heyrði hún alla tíð lútherska söfnuð-
inum og lúth. kvennfélaglnu i Sel-
kirk.
Blessuð sé minning hinnar látnu.
Norðurlandsblöðin á íslandi eru
vinsamlega beöin aö taka þessa dán-
arfregn.
Blaðið “Vestri” skýrir frá því, að
norskt selveiðaskip hafi nýlega fund-
ið annað norskt selveiöaskip mann-
laust á reki skamt undan Ströndum.
Hafði skip þetta mikla veiði innan
borðs, og virtist svo sem skipshöfn-
in hefði nýlega yfirgefið skipiö, því
að allmikið var af nýflegnum sei á
þilfarinu. En annars með öllu ókunn-
ugt um, hvar eða af hvaða ástæðum
skipshöfnin hefir yfirgefið það. Skip-
ið var dregið inn til Aðalvíkur.
Er miklu betri en gúmi flugnapappír-
inn. Hreinn 1 meðferð. Fæst hj&
lyfsölum og matvörusöíunx.
I