Lögberg - 29.11.1928, Blaðsíða 4

BIs. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. NÓVEMBER 1928

'4'
ogbcrg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
TalNÍmari N-6S27 og PÍ-6S28
Einar P. Jónsson, Editor
Utan&skrift til blaðsins:
THE eOLUHlBI^ PRESS, Ltd., Box 317*, Wlnnlpeg, «íar|.
Utan&skrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 317* Wlnnipeg, N|an.
Verð $3.00 um árið. Borgitt fyrirfram
The “Lögberg" le prtntsd and publlahed br
The Columbla Preae, Ldmltel, Ln the Coiumbla
Butldlnc, 666 tíar*ent Ave Wlnnlpeg, ManKoba.
Ein sönnunin enn.
Staðið hefir yfir í Ottawa undanfarnar vik-
ur, rannsókn í sambandi við tollverndun á
steinlími, er vakið befir feikna eftirtekt nm
land alt.
Eins og nú standa sakir, nýtur steinlím það,
er kent er við Portland, átta eenta tollverndun-
ar á hundrað pundin. Hefir íbúum Vestur-
landsins, þótt tollvernd þessarar framleiðslu
tegundar ískyggilega há, og þessvegna varð
það úr, að leitajð skyldi á fund nefndar þeirrar
í Ottawa, er tollvemdunarmálin sérstaklega
hefir með höndum, með það fyrir augum að
komast fyrir allan sannleikann í málinu. Rit-
ari akuryrkjuráðsins eaftadíska, Mr. A. E. Dar-
by, sótti málið fyrir hönd lágtolla manna, en
prófessor Gilbert Jackson, mætti á fundinum af
hálfu verksmið.jueigenda. og gerði til þess allar
hugsanlegar tilraunir, sem vænta mátti, að
fegra tollverndunar farganið, og þá að sjálf-
sögðu ekki hvað sízt, 1 sambandi við steinlíms
framleiðsluna.
Rannsóknin í máli þessu, er sögð að vera
ein sú allra nákvæmasta, er nokkru sinni hefir
haldin verið í Ottawa, og má óhætt fullyrða,
að margt gott muni af henni leiða, fyrir við-
skiftalíf þjóðarinnar í heild.
Fjögur eftirgreind atriði, leiddi rannsóknin
sérstaklega í ljós, er öll virðast þess eðlis, að
vænta megi alvarlegrar íhlutunar af hálfu
stjómar og þings.
Fyrst skal á það bent, að starfræksla stein-
líms verksmiðjanna virðist hafa verið slík, sem
um fylztu einokun væri að ræða. Og þetta á sér
stað í landi, þar sem frjáls verzlun er opinber-
lega viðurkend!
Annað atriðið, sem rannsóknin leiddi í ljós,
var það, að steinlíms verksmiðjumar rökuðu
saman árlega stórfé, og þyrftn þessvegna und-
ir engum kringumstæðum á tollvernd að halda.
1 þriðja lagi, neyddist málsvari téðs verk-
smiðju iðnaðar, til að viðurkenna það afdrátt-
arlanst, að jafnvel þótt vemdartollurinn á
steinlími yrði afnuminn með öllu, þá væri það
síður en svo, að iðnaðinum yrði með því stofn-
að í nokkra sérstaka hættu. En mikið vill
meira. Og þar af leiðandi lagði prófessor
Jaekson á það mesta áherzluna, að eigi skyldi
hróflað við tollvemdunarkerfinu, nema þá
sem allra minst, því þegar til lengdar léti, hlyti
stóriðnaðurinn að bíða við það mikinn halla,
ef verndartollamir yrðu lækkaðir, auk þess
sem traust þjóðarinnar út á við, myndi veikj-
ast að sama skapi. Röksemdafærsla, sem þessi,
er ekki ný, en hlægileg fjarstæða er hún engu
að síður.
1 f jórða lagi kom það skýrt og ákveðið fram,
að stórkostlegur verðmunur á sér stað á stein-
lími, eftir því hvort selt er í samkepni, eða það
gagnstæða. Var í þessu tilliti á það hent, að
í Calgary, þar sem steinlímsverksmiðjur era
svo að segja við handarjaðarinn, selst steinlím
við hærra verði, en í Edmonton, þar sem fram-
leiðsla frá sömu verksmiðjunni gengur kaupum
og sölum við drjúgum lægra verði. En þar fer
verzlunin fram í frjálsri samkepni, og það ríð-
ur baggamuninn. Á hinum staðnum. heldur
einokunin þessari tegund framleiðslunnar í
heljargreipum, og þessvegna er verðið eins
hátt og rann ber vitni um.
Mr. Darby, ritari akuryrkjuráðsins, krafð-
ist þess óhikað, að tollvernd sú á steinlími, sem
nú hefir nefnd verið, skyldi með öllu afnumin.
Sýndi hann fram á það með ljósum rökum, að
tollverndun á þessn sviði, sem svo víða annars-
staðar, auðgaði aðeins þá auðugu, en gerði al-
þýðu manna að sama skapi örðugra fyrir með
húsagerð. Steinlím væri nauðsynja vara, sem
almenningur gæti ekki án verið. Undir nú-
gildandi fyrirkomulagi, væri verð á steinlími
óhæfilega hátt, og það svo mjög, að öllum þorra
hænda og búalýðs, ank verkamanna í bæjum,
reyndist lítt kleift að koma npp viðunanlegn
skýli yfir höfuð sér. Slík ósvinna mætti undir
engum kringumstæðum lengur viðgangast, og
þessvegna yrði stjómin tafarlaust að skerast
í leikinn.
Mr. R. J. Deachman, forseti þess félags-
skapar, er Consnmers League of Canada nefn-
ist, tók í sama streng, og fór afarhörðum orð-
um um einokun þá á steinlími, er ríkja virtist í
Canada um þessar mundir. Kómst hann meðal
annars svo að orði: “Reynt hefir verið að
hamra það inn í almenning, að afnám verndar-
tolls á steinlími, myndi koma þeirri framleiðslu-
tegund í landi hér fyrir kattarnef, og það á
mjög skömmnm tíma, með því að ógtrvnnum
öllum yrði hrúgað á markaðinn af samskonar
vöm snnnan frá Bandaríkjunum. og ef til vill
annarsetaðar frá. Þessi viðbára er ekki ný.
Henni hefir verið hampað hátt á lofti í flest-
um kosningum til sambandsþings. og hún hefir
hvergi nærri verið kveðin í kútinn enn. Eg er
einn í þeirra tölu, sem hágt eiga með að leggja
trúnað á slíkt kenningakerfi, og eg þykist þess
fullvís, að skoðanahræðram mínum sé altaf að
fjölga.
“ Verksmiðjueigendur vorir hafa árlega
rakað saman stórfé. Það sanna hagskýrslur
vorar ölln öðru fremur. Þó em þeir að reyna
að hamra það inn í okkur, að þeir séu þess ó-
megnugir að standast frjálsa samkepni. Það
er eins og hugarfar þeirra sé stíflað af æfa-
gömlum erfðavenjum, er útiloka með öllu að-
streymi nýrra hugsjóna og nýrra stefnubreyt-
inga á sviði viðskiftalífsins. Hví getur ekki
verksmiðjueigandinn horfst í augu við heiminn.
líkt og canadíski bóndinn, án þess að falla í
stafi út af óttanum við erlenda samkepni?
Hversvegna er það, að hann varpar öllum á-
hyggjum sínum upp á verndartollana?
Hinn canadíski bóndi, er ekki minstn vitund
hræddur við erlenda samkepni. Honum skilst
það fyllilega, að fleiri menn eigi rétt til lífs-
ins, en han sjálfur. Og því minna sem er nm
tollvernd, þess öruggari þykist hann um sinn
hag.”
Rannsókn sú á steinlíms framleiðslunni í
Canada, sem nú hefir nefnd verið, hefir eigi
aðeins sannað að nokkrn leyti, heldur beinlínis
fullsannað, hvlík fjarstæða það er, að hag þjóð-
arinnar verði betur horgið með hækkuðum
tollvemdunarmúmm, en frjálsri og óhindr-
aðri verzlun. " - ■
sem fjöldi bænda þar 1 fylkinu, telur óréttláta
og af handa hófi. Hepnist nefndinni að koma
á'viturlegri og sanngjarnari flokkun, en hingað
til hefir viðgengist, hefir hún ekki unnið fyrir
gíg, og mun að launum hljota þjóðarþökk.
Barnabækur.
Það er kunnugra en frá þurfi að segja,
hve þarft nýmæli það var, að hrinda af stað
eftirliti með kvikmyndum, og reyna þar með
að koma í veg fyrir það tjón. sem af því getur
stafað, eigi aðeins fyrir börn og unglinga, held-
ur og fullorðið fólk, að horfa á æsandi og sið-
spillandi kvikmynda óhroða. Með því var
stigið þýðingarmikið spor í rétta átt, sem seint
verður of metið. En hvað er nm bækurnar,
sem almenningur fær til lestrar! Hefir sömu
skyldunnar verið gætt þar?
Núna fyrir skemstu, hefir verið stofnað til
samtaka í Montreal, með það fyrir augum, að
veita almenningi, og þó einkum og sér í lagi
börnunum, aðgnng að hreinni og heilnæmari
bókum, en venja hefir verið til fram að þessn.
Þeir, sem frumkvæði eiga að þessari þörfu nýj-
ung, eru menn úr öllum stéttum, er fyrir brjósti
bera engu síður andlega velfarnan þjóðfélags-
ins. en þá líkamlegu. Að sjálfsögðu verða það
þó frömuðir mentamálanna,, er yfiramsjón
fyrirtækisins hafa með hðndum, því þar, sem
annarsstaðar verður sérþekkingin óumflýjan-
leg.
Sá tími er nú fyrir löngu nm garð genginn,
er nm lítið sem ekkert var annað að ræða, en
munnlega fræðslu. Nú er þetta alt á annan
veg. Yfir mannfélagdnu flögrar nú á dögum
þvílík skæðadrífa blaða og bóka, að mörgum
verður óhægt um vik, er til þess kemur að velja
og hafna. En þar em einmitt vegamótin, sem
mest veltur á.
Það er engan veginn fullnægjandi, að geta
stautað, eða verið það sem kallað er bænabók-
ar fær. Fylgi lestrinum ekki viðeigndi gagn-
rýni á gildi eða vangildi þess, sem lesið er, get-
nr hann orðið beinlínis hættulegur. Mönnum
verðnr að skiljast, að lestur bóka, hefir annað
og meira gildi, en það að drepa tímann. Hann
er óaðskiljanlegur hluti allrar sannrar menn-
ingar. Það liggur þessvegna í angum uppi, hve
afar áríðandi það er, að vandað sé val þeirra
bóka, er æskan á að teyga lífsþrótt sinn af. Það
er hlutverk heimilanna, sem og skóla og kirkju,
að verja barnssálina gegn spillingu. Og slíkum
tilgangi verður með fáu betnr náð en lestri
hreinna og heilnæmra bóka. Þessvegna er það
skylda hvers þjóðfélags, að hafa ávalt á tak-
teinum hreinar og heilnæmar barnabækur, æsk-
unni til yndis og uppbyggingar.
Hver skyldi nokkm sinni fá til fullnustu
metið það dásamlega verk, er séra Friðrik
Friðriksson vann fyrir íslenzkan æskulýð, með
útgáfu Æ’skunnar? Er ekki þörf á hliðstæðri
starfsemi, meðal íslenzks æsknlýðs hér? Hvað
hngsar Þjóðræknisfélagið fyrir sér í þeim efn-
um?
Er canadískt hveiti að tapa sér?
Einn af þeim starfsmönnum sambands-
stjómarinnar, er eftirlit hafa með frætegund-
nm, Mr. George H. Clarke, telur á því allmikla
hættu. að canadískt hveiti sé að tapa sínum
upprunalegu gæðum, og hvetur bændur til þess
að vanda til hveitiræktarinnar margfalt betur,
en við hafi gengist í liðinni tíð. Leggur hann
á það mikla áherzlu, að meira sé komið undir
gæðum uppskerunnar, en því, hve mikil hún sé
að vöxtunum. Er hér augsýnilega á ferðinni
alvörumál, er verðskuldar almenna athygli.
Landbúnaðarráðgjafii samhandsstjómar-
innar, Hon. W. R. Motherwell, sem nýlega er
heim kominn úr Evrópuför, telur nú svo komið,
að nema því aðeins, að hveitiframleiðslan verði
vönduð stóram betur, en nú á sér stað, sé- á því
raunveruleg hætta, að hveitið tapi því góða á-
liti á Evrópu-markaðinu, sem það fram að
þessu hefir notið, og sé það þá ófyrirsjáanlegt,
hve stórkostlegt tap hljótist af. Eina megin
ástæðuna fyrir hnignnn hveitisins, telur Mr.
Motherwell vera illgresið, sem víða geri hinn
tilfinnanlegasta usla. Auk þess telur hann
það óheppilegt, hve .margar mismunandi -teg-
undir séu ræktaðar, með ólíkum gæðum til
brauðgerðar.
Ninia sv« að segja nýverið, héfir stjómin í
um, að rannsaka núgildandi flokkun hveitisr. .... . —
Ingólfsmálið.
Það er, ef til vill, ekkert mál, sem Vestur- ís-
lendingar hafa látið sig skifta, sem þeir hafa orðið
eins samhentir um, eins og mál það, sem kent er við
Ingólf Ingólfsson. Eg fyrir mitt leyti vil ekki eiga
neinn þátt í því, að það verði gert að opinberu deilu-
máli, og í s'líkum deilum dettur mér ekki í hug að
taka nokkurn þátt. Samvinna mín við nefndina var
hin ánægjulegasta, og eg vissi ekki betur, en að
nefndin hefði litnð þannig á, að eg hefði leyst hlut-
verk mitt vel og samvizkusamlega af hendi og ráð-
lagt nefndinni heilt eftir því sem eg hafði bezt vit á.
Mér fanst það því ekki nema sanngjarnt að búast við
því, að ur þeirri átt kæmu engar árásir á mig í sam-
bandi við starf mitt í þessu máli. En hér hefir, því
miður, orðið ein undantekning. Einn nefndarmanna,
hr. Sigfús Halldórs frá Höfnum, hefir látið sér
sæma, að birta í dálkum Heimskringlu hvert nafn-
lausa níðkvæðið á fætur öðru um mig í sambandi
við Ingólfsmálið. Það læt eg mér liggja í léttu rúmi.
Það meiðir mig ekkert og auglýsir aðeins hans eigin
andlegan og siðferðislegan þroska, að gera sér þetta
að góðu og álíta annað eins boðlegt lesendum blaðs
síns. En það eitt hefir hann ekki látið nægja. Hann
er nú þrívegis þúinn að ráðast á mig í ritstjórnar-
dálkum Heimskringlu. Það getur því ekki Verið af-
sakað með því að álíta það fljótfærni. Hann ritar
þetta sem ritstjóri og upp á ábyrgð blaðsins, og því
sjálfsagt með vilja og vitund húsbænda sinna. Und-
an því ætla eg ekkert að kvarta. Það er mannlegra
að segja ósatt um náungann opinberlega, heldur en
í laumi, því þá gefst kostur á að leiðrétta það. Að
því leyti eru þessi skrif hr. Sigfúsar Halldórs frá
Höfnum þakkarverð, þó hann misbjóði sannleikan-
um á mjög áþreifanlegan hátt. Sumu af því, er hr.
Jónas Pálsson frá Norður-Reykjum þegar húinn að
fletta ofan af. Eg ætla aðeins að taka fyrir það, sem
snertir mig persónulega.
Það fyrsta, sem eg vil taka fyrir, er það atriðið,
sem Heimskringluskáldin öll syngja um og hr. Sig-
fús Halldórs frá Höfnum tekur undir með, og það
er, að mér hafi verið ofborgað fyrir mína fyrirhöfn.
Um það atriði dettur mér ekki í hug að deila við hr.
Sigfús Halldórs frá Höfnum, né neinn annan, sem
engin skilyrði hefir til þess að dæma um það, jafn-
vel með 611 gögn í höndum, og því síður við þá, sem
ekkert vita um það, hvað eg lagði á mig í sambandi
við þetta mál. Eg vil aðeins benda á það, að þegar
eg sendi nefndinni reikning minn í fyrstunni, þá
bauðst eg að fyrra bragði til þess að leggja fram
sundurliðaðan reikning, ef þess væri óskað, og leggja
hann svo undir úrskurð þess embættismanns, sem
• • i ■ 1
til þess er settur, undir umsjón dómaranna, að skera
úr um réttmæti reikninga þeirra, sem lögmenn
sénda skjólstæðingum sínum. Á þann hátt var hægt
að útkljá þetta eitt skifti fyrir öll, alveg þykkjulaust
og hávaðalaust, og þá leið hefði nefndin að sjálf-
sögðu átt að fara, bæði sjálfrar sín vegna og eins
vegna mín, ef hún áleit kröfu mína ósanngjarna.
Betur gat eg ekki boðið, og hr. Sigfús Halldórs frá
Höfnum hefði því átt að segja til í tíma, eða þegja
síðar. Hafi mér verið borgað of mikið, hvílir því
skuldin á nefndinni, og situr því illa á hr. Sigfúsi
Halldórs frá Höfnum að vera að auglýsa það nú, að
hann hafi annað hvort verið ótrúr í sinni stöðu og
hlutverki sínu ekki vaxinn, eða þá, að hann sé nú að
fam með vísvitandi slúður og gabb. í stað þess að
fetta nokkuð fingur út í reikning þann, sem eg sendi
nefndinni, borgaði hún hann að fullu eftir tvo daga
með bankaávísun, sem hr. Hjálmar Gíslason færði
mér og þakkaði mér um leið með handabandi fyrir
alt mitt verk.
Hr. Sigfúsi Halldórs frá Höfnum til minnis, til-
færi eg hér kaflann úr bréfi mínu til nefndarinnar
þessu viðvíkjandi. Hann hljóðar þannig:
“If the Committee is not entirely satisfied with
the amount of my charges, I shall be very glad to
have the amount of my bill referred to Mr. G. H.
Walker, K.C., for taxation. He is the senior taxing
officer of the Court of King’s Bench at Winnipeg
and without a doubt the most competent authority
on all matters-relating to costs that there is in the
Province of Manitoba. If the Committee decides to
'have my bill taxed, I, however, reserve the right to
withdráw the enclosed bill and to submit a more de-
tailed and higher bill. If the result of such taxation
is to reduce my fees below the sum of $2,500.00, I
shall without question accept the amount fixed by
Mr. Walker as payment in full of my fees to date in
connection with this case. On the other hand, it
will have to be understood that, if on such taxation
Mr. Walker allows me a larger amount than
$2,500.00 for my fees, the Committee will abide by
the result of such taxation and pay such larger
amount.”
Lauslega þýtt hljóðar þetta þannig á íslenzku:
----“Ef nefndin er ekki að öllu Ieyti ánægð með þá
upphæð, sem eg hefi ákveðið fyrir verk mitt, þá skal
eg með ánægju ganga að því, að það sé borið und-
ir herra G. H. Walker, K. C., til úrskurðar. Hann er
yfirmatsmaður yfirréttar í Winnipeg og, án efa,
allra manna Ihér bezt að sér viðvíkjandi kostnaði
fyrir slík verk. Ef nefndin ákveður að láta dæma
um gjaldið, þá áskil eg mér það vitanlega, að taka
til 'baka innlagðan reikning, og leggja fram betur
sundurliðaðan og hærri reikning. Verði árangurinn
af þeirri virðing sá, að ákveða mér lægri upphæð en
$2,500, þá skal eg að sjálfsó'g:ðu hlt'ta úrskurði herra
Walkers, og taka það, sem hann úrskurðar mér, sem
fullnaðargjald í sambandi við málið upp að þessum
tíma.
Hins vegar verður það að vera Ijóst, að ef herra
Walker ákveður gjaldið hærra . $2,500 fyrir
starf miít, þá 'verður nefndin að sætta sigudð þann
);úrs^u^^ 'bor*a að fullu samkýæöt NáfivæSftm
hans.”
Hvað heiðarleg framkoma hr,
Sigfúsar Halldórs frá Höfnum er
gagnvart mér í þessu efni, legg
eg fúslega undir dóm allra sann-
gjarnra manna.
Eitt af því, sem hr. Sigfús
• Halldórs frá Höfnum ber fram því
til sönnunar, að lngólfssjóðurinn
sé eign Þjóðræknisfélagsins, er
þetta: “Og að auki hyggjumst vér
muna það rétt, að Mr. Bergman
lagði áherzlu á það, á fundi, er
hann hafði með nefndinni á skrif-
stofu sinni, er hann tók málið að
sér, að hann héldi stjórnarnefnd-
inni ábyrgri fyrir öllum kostnaði,
er hann taldi óhjákvæmilega
myndi verða mikinn, hvað sem
samskotunum liðL” (sbr. Heims-
kringlu 14. nóv.).
Ritstjórann hefir hlotið að
dreyma þetta, því þessi staðhæfing
er tómur tilbúningur, sem ekki
Ihefir íhið minsta sannleikskorn að
geyma. Eins og ritstjórinn ætti
að muna, þá var eg kosinn á al-
mennum borgarafundi í Winnipeg
til þess að taka að mér Ingólfs-
málið, en var alls ekki ráðinn af
nefndinni. Eg bað um umhugs-
unarfrest til næsta dags. Daginn
eftir kom séra Albert Kristjáns
son, formaður nefndarinnar, einn
til mín að sækja svarið, og eg til-
kynti honum þá, að eg hefði ráðið
við mig að taka málið að mér
Þetta gerðist ekki á nefndarfundi,
og hr. Sigfús Halldórs frá Höfn-
um var hvergi nálægur og “man”
því ekkert um það, sem okkur séra
Alþert þá fór á milli. Hvorki í sam-
tali mínu við séra Alhert né á
nefndarfundi né nokkurs staðar
annars staðar hefi eg sagt, að eg
héldi stjórarnefndinni ábyrgðar
fullri fyrir öllum kostnaði, hvað
sem samskotunum liði. Eg fór
ekki fram á neitt slíkt, og nefndin
gekk aldrei inn á nein.a slíka
skilmála. ISéra Albert sagði mér
hreinskilnislega frá því, að nefnd-
in hefði ekki yfir neinu fé að ráða
í sambandi við þetta mál ððru en
því, sem inn kæmi í þeim al
mennu fjársamskotum, sem hún
væri að leita, og það vissi
eg mæta vel. Nefndin hafði
ekki einu sinni nóga peninga
til þess að leggja fram fyrir ferða-
kostnaði minn til lEdmonton, þeg-
ar eg fór þangað 27. desemher
1924, og eg lagði því það fé fram
sjálfur. Fyrstu peninga, sem eg
fékk frá nefndinni, fékk eg 5.
janúar 1925, eftir að eg kom að
vestan, og þá aðeins $200.00. Aðra
$300.00 fékk eg frá nefndinni,
daginn áður en eg lagði af stað
til Ottawa, og svo ekkert meira
fyr en eftir að eg kom að austan.
Eg bauð nefndinni aldrei byrginn,
hvorki hvað fjármálin snerti né á
nokkurn annan hátt. Það kom
aldrei til þess, því samkomulagið
var ágætt og samvinnan öll hin
ánægjulegasta. Mér þykir því
leitt, að þurfa að lýsa hr. Sigfús
Halldórs frá Höfnum ósanninda-
mánn að staðhæfingu þeirri, sem
hér er um að ræða.
Annað, sem hr. Sigfús Halldórs
frá Höfnum segir, er, að hr.
Jónas Pálsson færi “meðal ann-
ars til síns máls skjal, sem hann
víst hefir fengið afrit af hjá Mr.
Bergman, er vér vissum ekki bet-
ur en að væri lögmaður Þjóðrækn-
isfélagsins, er hann reit það bréf ’
(sbr. Heimskringlu 14. nóv.). Hér
er átt við bréf það, er nefndin
sendi dómsmálaráðherra Canada,
og hr. Jónas Pjálsson hirti í Lög-
ihergi 8. nóvember. Eins og það
hréf ber með sér, er það ritað hér
í Winnipeg 16. janúar 1925, og
undirritað af hr. Gísla John-
son, sem settum skrifara nefnd-
arinnar. Það bréf staðhæfir
hr. Sigfús Halldórs frá Höfn-
um að eg hafi ritað, og gefur
einnig 4 skyn, að hr. Gísli John-
son hafi skrifað undir það fyrir
áeggjan mína og á móti vilja sín-
um.
Hér er einnig um ósannindi að
ræða, bæði hvað viðvíkur því, sem
sagt er, og einnig hinu, sem gefið
er í skyn. Hugmyndina um, að
reyna að fá Ingólf fluttan til Stony
Mountain, átti nefndin, en ekki
eg. Bréfið sjálft ritaði eg ekki,
og eggjaði hr. Gísla Jöhnson ekk-
ert á að undirrita það. Bréfið var
ritað hér í Winnipeg fimm dögum
eftir að eg lagði af stað til Ott-
awa og var eg iþví í 1300 mílna f jar-
lægð, þegar það var ritað. Mér
var sent bréfið til Ottawa af
nefndinni, og eg var beðinn að
framvísa því. Það gerði eg, eins
og skýrsla mín til nefndarinnar
tekur fram. Allar staðhæfingar
hr. Sigfúsar Halldórs frá Höfnum
í þessu sambandi, eru því tómur
heilaspuni og tilhúningur, og koma
hvergi nærri sanmleikanum.
Að eg hafi verið lögmaður Þjóð-
ræknisfélagsins í sambandi við
Ingólfsmálið, er miskilningur hjá
hr. Sigfúsi Halldórs frá Höfnum.
Mál þetta hefir aldrei komið Þjóð-
ræknisfélaginu neitt við. Félag-
ið, sem félag, tók þetta mál aldrei
á neinn hátt að sér. Stjórnar-
nefndin var kosin á almennum
borgarafundi í Winnipeg, til þess
að standa fyrir samskotum, til
styrktar hinum sakfelda, Ingólfi
Ingólfsyni. Frá þeim sama fundi
fékk eg umboð mitt til þess að
gegna lögmannsstörfum í sam-
bandi við þetta mál, og hvorki eg
né nefndin bárum að neinu leyti
ábyrgð gagnvart Þjóðræknisfé-
laginu. Nefndin átti því alls ekki
að skila af sér til Þjóðræknisfé-
lagsins, né afhenda því sjóðinn.
og með tilhlýðilegri virðingu fyrir
yfirburða lagaþekkngu hr. Sgfús-
ar Halldórs frá Höfnum, vil eg
staðhæfa það í hróðerni og fullri
alvöru, að Þjóðræknisfélagið eigi
ekki sjóðinn og hafi ekki nokkurn
minsta lagalegan rétt til þess að
ráðstafa honum á nokkurn hátt.
Um það, hvort eg hafi réttan
skilning á lagahlið þessa máls eða
ekki, er þýðingarlaust að deila í
blöðunum, og eg ætla því ekki að
fara lengra út í þá sálma hér. Eg
ætla aðeins að nota þetta tæki-
færi til þess að mótmæla því op-
inberlega, að afgangur Ingólfs-
sjóðsins gangi í byggingarsjóð
Þjóðræknisfélagsins, eða sé not-
aður á nokkurn annan hátt en í
þarfir Ingólfs.
Fyrst að afskifti mín af Ing-
ólfsmálinu hafa verið gerð að op-
inheru blaðamáli af hr. Sigfúsi
Halldórs frá Höfnum, sem átti
sæti í nefnd þeirri, er eg starfaði
með, finst mér ekki nema sann-
gj^rnt, að íslenzkur almenningur
fái að vita,hvað eg lagði til við
nefndina að gert yrði frekar í því
máli. Hvað annað, sem annars
verður um mig sagt, held eg, að
flestum komi saman um, að eg
megi eiga það, að eg ráðleggi
skjólstæðingum mínum eftir beztu
vitund og samvizkusamlega.
1 bréfi til nefndarinnar 19. feb-
rúar 1925, sagði eg þetta:
“I would respectfully call the
attention of your Committee to
the statements as to the mental
condition of the prisoner contain-
ed at pages 10 to 12 of my letter to
the Minister of Justice of January
19th, which is referred to albove
and is enclosed herewith. I am
thoroughly convinced that the
prisoner is mentally deficient.
He may or he may not be insane in
a legal sense. That can be deter-
mined only by a proper examina-
tion by a competerit medical man.
I feel very strongly that the Com-
mittee will not have discharged
its full duty towards the prisoner
and towards the donors to the De-
fence Fund unless it has this mat-
ter thourougly gone into. It has
ample funds at its disposal for
that purpose. These funds have
been donated for a special object
and are trust funds. In my opin-
ion they cannot be properly em-
ployed for any purpose other than
the relief of Ingolfson. It seems
to me that a medical examination
of the prisoner to determine
whether he is or is not sane is
called for. If it could be definite-
ly established that he is insane, it
would definjtely remove from the
name of the prisoner and from the
Icelandic race the stigma caused
by his conviction even in the
minds of those who may believe
that he did in fact kill McDermott.
On the other hand, even if such
examination did not disclose that
he was insane in a legal sense, it
would at least give the Committee
deftnite and reliahle information
as to his exact mental condition
and thus assist it in determining
in what manner it could best pro-
mote his welfarei during his term
of imprisonment.”
Lauslega þýtt hljóðar þetta
þannig á íslenzku:
“Eg vil virðingarfylst leyfa mér
að draga athygli nefndarinnar
að staðhæfingum viðVíkjandi hug-
arfarslegu ásigkomulagi fangans,
sem birtust á 10. til 12. blaðsíðu í
biéfi mínu til dómsálaráðgjafans,
þann 19. janúar og vitnað er til
hér að ofan, og látið er fylgja
þessu hréfi.
Eg er fyllilega sannfærður um,
að fanginn er ekki með fullu ráði.
Um það skal ekki dæmt, hvort
hann sé brjálaður eða ekki, í laga-
legum skilningi. Það verður ein-
ungis leitt í Ijós með fullkominni
skoðun læknis, sem til þess er fær.
Það er fullvissa mín, að nefndin