Lögberg - 05.06.1947, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. JÚNÍ 1947
7
Léon tílum -- Oldungur og
átrúnaðargoð Frakka
Grein þessi er þýdd úr
©nska límarilinu "World
Digesi" og greinir í slutlu
máli frá starfsferli Leon
Blum, sem mun vera einn
elsti stjórnmálamaður Frakk
lands.
Hann ritaði eitt sinn um kapp
^eiðar, eitt sinn var hann athyglis
v€rt skáld, og um skeið sigursæll
skilmingamaður. Hann var
kvenhollur og dró enfa dul á það
sjálfur. En þetta er alt liðið. —
Síðan varð hann forsætisráð
herra. Hann var eitt sinn sakaður
um landráð og varði mál sitt svo
skörulega fyrir réttinum, að
vörnin varð ákæra á hendur
Þeim, er áður höfðu kært hann.
Hann hefir reynt til þrautar
“gistivináttu” Buchenvald hús
baendanna. Og að lokum varð
'hann forsætisráðherra í annað
sinn, en þá aðeins í 31 dag eða
Þar til stofnun 4, lýðveldisins
var lýst yfir. Maður þessi er Le-
°n Blum.
Hann var ekki gráðugur til
^mbætta, færðist jafnvel undan
að bjóða sig fram til þings, en
hann varð að gegna kalli skyld-
Urmar. Hann sagði eitt sinn: —
»Einvera og bækur er það sem
eg þrái og hefi mesta unun af.“
Að vísu hafa margir stjórnmála-
menn sagt þetta, en munurinn
er aðeins sá, að Leon Blum var
alvara. Þessi hávaxni, fráneygi
^4 ára öldungur með hvellu rödd
ma og tígulega. fasið, er það sem
hann sýnist, listrænn, mentaður
maður.
Blum er fæddur í Rue St.
Denis í arís 9. apríl 1872. Faðir
hans var Gyðingur og auðugur
vefnaðarvörukaupmaður. Móðir
kans innrætti honum þá réttlæt-
lskend, sem síðar varð svo ein-
kennandi þáttur í stjórnmálabar
attu hans. Ef hún gaf sonum sín-
um epli skar hún hvert epli í
tvennt og gaf hvorum sinn helm
mg, svo að hvorugur skyldi fá
staerra epli en hinn.
Hún sendi Blum í skóla fyrir
börn verkamanna svo að hann
§®ti séð kjör fátæku barnanna.
Seinna gekk hann í hinn
frsega Ecole Normale í París, og
Varð lögfræðingur við hæstarétt
mn. Hann lifði hinu fjölbreytt-
asta lífi; stundaði fjárhættuspil,
bókmentir og stundaði blaða-
mensku með embættisverkum
smum. Vinir hans voru m. a.
André Gide, Anatole France og
a®rir nafnkunnir rithöfundar. —
Afskipti hans af Dreyfus-málinu
^r^u til þess að hann kynntist
ymsum jafnaðarmönnum, er
stóðu framarlega, og hann varð
Soðvinur verkalýðsleiðtogans
^^n Jaures.
A þessum árum fékst hann
mjög við ritstörf. T. d. skrifaði
Uann bækur um Stendhal og
^ktethe. Stjórnmálin hafði hann
aðeins í hjáverkum. Hann fékst
nokkuð við blaðamensku. —
A þessum árum kom það eitt
smn fyrir Blum, að leikritahöf-
Undur einn, Welser að nafni,
Ueyddi hann út í einvígi með því
^ greiða honum högg í andlitið.
nm særði mótstöðumann sinn
læknirinn skipaði þeim að
nsetta.
, Arið 1907 ritaði hann bókina
Gifting”. Hélt hann því fram,
að bæði karlar og konur ættu
a sem frjálsustu lífi á sviði
^tamálanna. áður en þau
®engju út í hjónabandið og karl-
oc ^tu ekki að gifta sig fyrr en
ára og konur 30 ára.
ft.e§ar Jaures var myrtur
gjtm heimsstyrjöldina fyrri, áleit
að
um það skyldu sína að taka
ílokk
Ser stjórn hins forustulausa
Slg út
s. Þegar kommúnistar klufu
Ur skömmu eftir stríðið,
^ yndi hann að hressa við Jafn-
óenr)rnanna^°kkinn í fulltrúa-
ir ./nni Sat hann sér orðstír fyr
v ./^kfestu, en sökum hinnar
u °g mjóu raddar, varð hann
aldrei skörulegur ræðumaður.
Hvað eftir annað neitaði hann
að taka þátt í samsteypustjórn,
en að lokum varð hann, 1936, að
gerast forsætisráðherra í sam-
steypústjórn jafnarmanna, kom-
múnista og róttækra. Enginn
franskur forsætisráðherra hefir
verið hataður af hægri flokkun-
um eins og Blum. Óvinir hans
neyttu þess óspart í baráttu
sinni gegn honum, að hann var
af Gyðingaættum.
Hann hefir verið gagnrýndur
vægðarlaust bæði af hægri og
vinstri mönnum fyrir ýmissa
stjórnmálaviðburði, sem gerð-
ust í þessari 18 mánaða stjórnar-
tíð hans, t. d. hlutleysið í Spán-
ar-styrjöldinni, sem var þó gegn
vilja hans. En Blum verður
aldrei neitað um það, að í síð-
ustu styrjöld xeyndist hann
sönn hetja og ættjarðarvinur. —
Þegar franska stjórnin flýði
til Bordeaux sneri hann til
Parísaf* og hvatti yfirmenn hers-
ins til að gefast ekki upp. Síðan
fór hann til Clermont Ferrand
til að reyna að hefja útgáfu Le
Populaire, en það var sósíalist-
ískt blað, sem hann hafi verið
útgefandi að um mörg ár.
Þegar Laval bannaði blaðið,
fór Blum til Vichy og barðist
gegn Pétain og fylgismönnum
hans, en var þá handtekinn og
settur í fangelsi.
Málaferlin gegn honum ásamt
Daladier, Gamelin o. fl. voru
háð í Riom, og barðist hann þar
skeleggri baráttu. „Herrar mín-
ir“, sagði hann, „þið getið dæmt
okkur, en þið getið ekki eytt því,
sem við höfum gert. Við höfum
þrátt fyrir hina mestu hættu,
endurlífgað og mótað þjóðholl-
ustu þjóðar vorrar, Frakkland
mun njóta þess síðar“. Fylgis-
menn Pótain, sem höfðu ætlað
að gefa Blum og hans mönnum
sök á hruni Frakklands, þorðu
ekki að h<alda málaferlunum á-
fram.
Eitt lúalegasta verk Pétain
var að framselja Blum í hendur
nazistum. í tvö ár var Blum
fangi í Buchenvald. Hann vissi
það ekki fyrr en seinna, að reyk-
urinn, sem lagði inn um glugga
hans, var frá líkbrennslustöðv-
unum, þar sem SS-menn brendu
fórnardýr sín. Það var farið til-
tölulega vel með hann; það var
leyft að senda honum matar-
böggla og hann mátti halda dag-
bók og jafnvel giftast í þriðja
sinn.
Nazistar höfðu hann og konu
hans sem gisl til að komast að
betri skilmálum við bandamenn
í stríðslok. „Við vorum sann-
færð um að bandamenn myndu
neita og vorum hjartanlega ásátt
með þsð", sagði hann seinna. I
fangaklefanum ritaði hann „sur
l’Echulle Humaine“, sem er eins
konar varnarrit fyrir réttlæti og
lýðræði.
Blum hefði verið myrtur af
SS-mönnum, ef honum hefði
ekki verið bjargað af ríkishern-
um og fluttur til Italíu, þar sem
Ameríkumenn leystu hann úr
haldi.
Síðan Blum kom aftur til
Frakklands hefir hann heldur
kosið að vinna bak við tjöldin að
sáttum milli flokkanna en að
taka virkan þátt í stjórnmálum.
Atakanlegasta augnablik í lífi
hans mun hafa verið, er hann
bar tárfellandi vitni í máli hins
fyrri ákæranda hans, Pétains. —
Hann hefir unnið að ýmsum trún
aðarstörfum í þágu ‘lands síns,
svo sem að semja um 342 milljón
punda lán í Bandaríkjunum
handa Frakklandi og fara til
London til að athuga möguleika
á ensk-frönsku bandalagi. Sölc-
um heilsubrests varð hann að
láta af hendi forsætisráðherra-
embætti, en er hins vegar aðal-
ráðgjafi eftirmanns síns, M.
Ramadier. — Alþbl.
Tveir gígar af 1 0
gjósa enn í Heklu
Rensli Rauðölduhraunsins
hefir aukisi.
Gos eru nú aðeins í tveim að-
algígjum í Heklu, en þeir voru
að minsta kosti 10 í fyrsta gos-
hrinunni, að því er dr. Sigurður
Þórarinsson telur. Hraunrensli
Rauðölduhrauns hefir aukist
talsvert síðustu daga og er það
nú aðeins þrír og hálfur km. frá
bæjarhúsunum í Naéfurholti.
Dr. Sigurður er nýlega kominn
til. bæjarins úr rannsóknarferð
til Heklu, en þar gerði hann
mælingar á hraunelfunum frá
Heklu. í viðtali við Morgunblað
ið í gær sagði hann eftirfarandi
fréttir að austan:
Dr. Sigurður hafði þá ekki
verið austur við Heklu síðan í
vikunni fyrir páska. — Með hon-
um dvöldu þar eystra við mæl-
ingar, .verkfræðingarnir Sigurð-
ur Jóhannsson og Vilhjálmur
Guðmundsson.
Hefir aldrei verið jafn mikið og
fyrstu daga gossins
Heklugos færðist í aukana að
nýju aðfaranótt hins 12. apríl.
Þá nótt fundust víðs jarðskjálfta
kippir um Suðurland. Síðan hef-
ir gosið að jafnaði verið meira
en vikuna eftir páska, sagði Sig-
Snorrahátíðin í Reykholti
Krónprins Norðmanna og for-
sætisráðherra ætla að vera við-
staddir afhjúpun minnisvarða
Snorra Sturlusonar.
Mikill undirbúningur er nú
hafinn af hálfu Norðmanna und-
ir Snorrahátíðina, sem halda á í
Reyholti í sumar, þegar Snorra-
líkneskið, sem þeir gefa þangað
til minningar um Snorra Sturlu
son, verður afhjúpað. Hér heima
er undirbúningur einnig hafinn,
eftir því sem Þórir Steinþórsson
skólastjóri í Reykholti tjáði tíð-
indamanni blaðsins gær.
Eins og kunnugt er ákváðu
Norðmenn nokkru fyrir styrjöld-
ina að gefa íslenzku þjóðinni
veglegt minnismerki um Snorra
Sturluson, er reisa skyldi að höf-
uðbóli hans, Reykholti. — Var
upphaflega ætlast til, að líknesk-
ið yrði flutt til Islands og það af-
hjúpað í Reykholti á dánaraf-
mæli Snorra Sturlusonar, 21.
september 1941. Vegna styrjald-
arinnar gat þó ekki orðið af
neinni almennri hátíð í Reyk-
holti á tilsettum tíma. Komu þar
þá að vísu saman nokkrir vís-
indamenn og aðrir, sem héldu
upp á afmælið, en um almenna
þátttöku var þar ekki að ræða,
enda stóð ekki til, að svo yrði
þá-
Á styrjaldarárunum hefir all-
mikið verið unnið að hinum svo-
nefnda Snorragarði, sem á að
vera þar staðarprýði, þegar fram
líða stundir, þó enn skorti mikið
á, að umhverfi skólans sé komið
í það horf, sem æskilegt væri
fyrir stórhátíð þessa. Hefir stytt-
unni verið valin staður á fallegri
grasflöt vestan við skólabygging-
una og blasir hún þar við þeim,
sem að Reykholti koma.
Strax og styrjöldinni lauk
sýndu Norðmenn enn áhuga sinn
í þessu máli, og var brátt ákveð-
ið, að hátíðin skyldi haldin nú í
sumar. Verður þá hið ijagra líkn-
eski, sem Vigeland, hinn mikli
meistari Norðmanna, hefir gert
af Snorra Sturlusyni, afhjúpað.
Ennþá er að vísu ekki alveg
ákveðið, hvenær hátíðin verður
haldin, né um tilhögun hennar
í einstökum atriðum. Líklegt er
þó, að hátíðin verði seint í júlí-
mánuði. Annars er von hingað á
tveimur mönnum úr Snorra-
nefndinni norsku í næstu viku,
og mun, eftir komu þeirra, nán-
ar ákveðið um tilhögun hátíðar-
innar.
Líkneskið sjálft mun koma
hingað til lands með Lyru í
fyrstu ferð skipsins, sem verður
í júnímánuði. Vegur líkneskið
og stallurinn undir það 3 smál.
Norðmenn ætla að fjölmenna
hingað á Snorrahátíðina. — Er
von á ýmsum norskum stórmenn
um, svo sem Ólafi krónprinsi og
Einari Gerhardsen forsætisráð-
herra Norðmanna, til að vera
viðstaddir afhjúpun minnisvarð-
ans, ásamt 40—50 manna flokki,
sem boðið er með í förina. — Eru
meðal þeirra fulltrúar frá ýms-
um greinum atvinnu- og menta-
mála í Noregi. Munu gestir þess-
ir sennilega koma á herskipi í
fylgd með krónprinsinum. — Þá
kemur og Lyra sérstaka ferð
með Norðmenn, sem ætla að
verða viðstaddir hátíðahöldin og
hafa mörgum sinnum fleiri sótt
um far með skipinu en komast.
Sýnir allur þessi viðbún:
Norðmanna mæta vel hlýhui
vinsemd í garð okkar íslendinga.
Ætti þessi hátíð að geta o
upphaf að stórlega auki
og sögu.
Verzlunarmennfun!
Hin mikla nývirkni, sem viðreisnarstarf-
ið útheimtir á vettvangi iðju og framtaks,
krefst hinnar fullkomnustu sérmentunar sem
völ er á; slíka mentun veita verzlunarskól-
arnir. Eftirspurn eftir verzlunarfróðum mönn-
um og konum fer mjög vaxandi.
Það getur orðið ungu fólki til verulegra
hagsmuna, að spyrjast fyrir hjá oss, munn-
lega eða bréflega, varðandi námskeið við
helztu verzlunarskóla borgarinnar.
THE COLUMBIA PRESS LTD.
COR. SARGENT AND TORONTO ST., WINNIPEG
urður. En aldrei hefir það komist
til jafns við gosin er voru fyrstu
daga gossins..
Gígarnir voru 10
Sigurður sagði, að hann teldi
að gígar þeir er mynduðust í
fjallinu fyrstu daga gossins hafi
verið a.m.k. 10. Fjórir þeirra
voru á Norðuröxl fjallsins, einn
í toppi þess og fimm á Suður-
öxlinni.
Nú er gos í aðeins tveim gíg-
um. Annar þeirra er efst í suð-
uröxlinni og í toppgígnum. —
Hraun rennur úr neðsta gígn-
um, sem er í um 800 m. hæð.
Framrensli hraunsins 10 metrar
á mínútu
Við mælingar þær, er Sigurð-
ur og félagar hans gerðu á Rauð-
ölduhrauni — Næfurholtshraun
er ekki réttnefni 'þessa nýja
hrauns — kom í ljós, að rensli
þess hefir aukist aftur. — Til
dæmis skal þess getið, að þann
7. apríl var framskrið hraunjað-
arins einn og hálfur metri á mín-
útu. En við mælingar á sunnu-
daginn var reyndist það vera 4
metrar á klukkustund. Norðan í
Hestöldu var hraunrennslið.
Þennan sama dag 10 metrar á
mínútu. Þar er hraunelfan 40
metra breið, um dýptina er ó-
kunnugt. En sé gert ráð fyrir að
dýpið sé um 6 metrar, sem er á-
giskun dr. Sigurðar Þórarinsson
ar, þá nemur hraunrennslið 3.5
millj. teningsmetra á sólarhring-
Þá sagði Sigurður, að síðan í
páskavikunni hafi Þrætustigs-
hraunið þykknað mjög og lengst
nokkuð. — Aðrir hraunstraumar
virðast nú vera kyrrstæðir.
Hvert rennur hraunið?
Haldi hraunrennslið áfram í
Rauðölduhrauni, þá. er tvent til
um leið þess. Önnur leiðin er
sú, að það haldi áfram niður
með reiðv., en hin að það fylgi
rönd Næfurholtshraunsinsins
frá 1845. Það getur farið svo að
hraunið fari báðar þessar leiðir,
sagði dr. Sigurður Þórarinsson
að lokum.
Austur við Næfurholt dvelur
nú dr. Trausti Einarsson við
rannsóknir á Heklugosi og til
þess að fylgjast með því, en í
dag fara þangað austur Pálmi
Hannesson rektor, Guðmundur
Kjartansson, jarðfræðingur, dr.
Sigurður Þórarinsson og Stein-
þór Sigurðsson magister. — Þeir
félagar munu dvelja þar eystra
fram yfir næstu helgi.
Morgunbl., 24. apríl.
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar
THE BREWERS AND HOTELKEEPERS
OF MANITOBA WAR FUND
announces
For competition in 1947 at the University of Manitoba
a further grant of
$15,000.00 in Scholarships
Open to Manitoba War Veterans, not otherwise adequately
provided for, or for the sons and daughters of Veterans.
A student must have clear Grade XI or Grade XII standing
obtained as a result of Departmental examinations, but any
student writing Grade XI may apply.
Apphcation forms can be obtained from any Hotelkeeper, High
School Principal, The Department of Education, or The Registrar,
at the University of Manitoba.
Applications musf be filed with The Regisirar at the University
of Manitoba before August lst. 1947.
Innkötlunarmenn LÖGBERGS
Amaranth, Man B. G. Kjartanson
Akra, N. Dak.
Backoo, N. Dakota.
Árborg, Man K. N. S. Fridfinnson
Árnes, Man M. Einarsson
Baldur, Man O. Anderson
Bellingham, Wash. Arni Símonarson
Blaine, Wash Arni Símonarson
• Boston, Mass. Palmi Sigurdson
384 Newbury St.
Cavalier, N. Dak
Cypress River, Man O. Anderson
Churchbridge, Sask S. S. Christopherson
Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson
Elfros, Sask. Mrs. J. H. Goodmundson
Garðar, N. Dak Páll B. Olafson
Gerald, Sask C. Paulson
Geysir, Man K. N. S. Friðfinnson
Gimli, Man O. N. Kárdal
Glenboro, Man O. Anderson
Hallson, N. Dak. Páll B. Olafson
Hnausa, Man. K. N. S. Fridfinnson
Husavick, Man. O. N. Kárdal
Langruth, Man ... John Valdimarson
Leslie, Sask. Jón ólafsson
x Lundar, Man. Dan. Lindal
Mountain, N. Dak. Páll B. Olafson
Point Roberts, Wash S. J. Mýrdal
Riverton, Man. K. N. S. Friðfinnson
Seattle, Wash. J. J. Middal
6522 Dibble N.W., Seattle, 7, Wash.
Selkirk, Man. Mrs. V. Johnson
Tantallon, Sask. J. Kr. Johnson
Vancouver, B.C F. O. Lyngdal
5975 Sherbrooke St., Vancouver, B.C.
Víðir, Man K. N. S. Friðfinnson
Westbourne. Man. Jón Valdimarson
Winnipeg Beach, Man. O. N. Kárdal
J