Lögberg - 01.01.1948, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. JANÚAR, 1948
VALD MYRKRANNA
Eftir DERWENT MIALL
# J. J. BÍLDFELL, þýddi.
1. KAPÍTULI
í fylling lífsins
Sólin baðaði haf og hauður og djúp
þögn hvíldi yfir í náttúrunni um mið-
sumarskeið. Dimmblár snjórinn í fjörð-
unum er lágu langt fyrir neðan fjall-
veginn sem vatt sig í bugðum eftir f jalls
hlíðunum, var sléttur eins og spegil-
gler, og það bærðist ekki eitt lauf á
grenitrjánum sem klæddu hlíðar fjall-
anna. Það var eins og að öll náttúran
hvíldist í ró og helgum júní-friði og
þögnin var djúp eins og þögn næturinn-
ar, þegar stjörnurnar glitra í himin-
hvolfinu, og hver einasti vindblær hefir
felt vængi að síðum sér og sefur.
John Stent, sem var á ferð, akandi
eftir fjallveginum í þessu dásamlega
veðri, ásamt ungri konu sem hann var
ný-giftur, og var í huga sér að bera sam-
an sumarið, við sitt eigið líf, að hvoru
tveggja hafi náð hámarki sínu, og var
ekki laust við, að hugsunin gerði hann
angurværann. Hann gat ekki hrundið
þeirri tilfinningu úr huga sér, að hann
mundi aldrei aftur lifa slíka stund.
Eftir margra ára stríð og strit, í
stærstu og hávaðamestu verzlunarborg
heimsins, veittist honum nú loks næöi
til að njóta góða lífsins, en hann hafði
biðið lengi eftir því; hann var nú orðinn
við aldur, og lífið er stutt þegar bezt
lætur og honum fanst að samkvæmt
eðlilegum lögum náttúrunnar, að hann
mundi ekki geta notið þeirra gæða
lengi. Hann gat aðeins vonað,*að það
sem eftir kynni að vera, yrði honum
unaðsríkt.
Hann vaknaði upp af þessum dag-
draumi sínum og leit hýrum augum til
konu sinnar. Hún var engilbjört álit-
um, prýðilega búin í hvítann kjól úr
dýru efni, með fellingum, og hvítan
hatt á höfði, borðalagðann, með linum
börðum, sem slúttu niður, og settum
róshnöppum sem hendur meistarans
hafði fjallað um.
íessi engilbjarta kona var að hugsa
um það mótlæti, að öll þessi fegurð
hennar og prýði, skyldi þurfa að hverfa
í hinni risavöxnu og hrikalegu náttúru
Noregs, þar sem enginn virtist að veita
henni eftirtekt, nema einstaka augna-
sljóir, norskir bændur, og eiginmað-
urinn hennar, sem hún eftir þriggja
vikna sambúð með; var nú farin að hálf
þreytast á. Þögnin var líka þreytandi
og einangrunin í þessu broshýra landi.
Mable Stent var ekki frásneydd því að
geta metið náttúrufegurð, en hún hafði
séð svo mikið af dölum, fjöllum og foss-
um upp á síðkastið að hún var búin að
fá-fylli sína á*slíku.
Ó, að eg væri komin til Parísar borg-
ar þó ekki væri nema eina klukkustund”
hugsaði hún um leið og hún leit með
tregðu á fjörð er framundan þeim lá og
maður hennar vildi fá hana til að dást
að. —
Vesalings John, hann var brjóstum
kennanlegur fyrir það hve lítilsigldur að
hann var. Aðdáun hans var jöfn á öllu.
Allt var “fagurt” “stórkostlegt” og
“mikilfengt”. Nú jæja! Svo var í raun-
inn alt sem fyrir augum bar þarna; en
þegar menn eru gengnir úr skugga um,
að svo sé, þá má það liggja á milli hluta,
en er óþarft að vera alltaf að stagast á
því.
Mable Stent leit ólundarlega yfir út
sýnið, og frá því, á hinn alþýðlega og ráð
vandlega mann sinn, og þessi óheiðar-
lega hugsun braust fram í huga hennar.
“Eg gæti verið ánægð hér, og unað mér
með honum Willie.”
Hún reyndi til að reka hugsunina um
Willie burt úr huga sér. Hún var gift
kona og vissi að henni bar að ynna af-
hendi skyldur þar sem þeirri stöðu
fylgdu, og að hún yrði að leggja haft á
hugsanir sínar. En sambúðin við eigin
manninn var þreytandi fyrir hana og
svo hafði Willie Montrose sem var aðil-
borinn, laglegur og karlmannlegur, en
ekta slæpingur verið trúlofaður henni í
meira en ár þegar að hún sleit tryggð-
um við hann, til þess að giftast John
Stent, sem var miljóna mæringur, er
rutt hafði braut sína sjálfur og var eig-
andi að Breiðavatns, Kastalanum og
Breiðavatnslendunum. Lengst ofan í
dalnum fyrir neðan veginn sá Mable
mann við stangar veiði, í á, sem þar
rann, og bendi athygli sinni að honum,
því veiði skapur hefði einmitt verið upp
á halds iðn Willie þegar að hann hafði
ekki eitthvað sem var enn óþarfara fyrir
stafni, svo hún misti algjörlega þráðinn
í tali hins hvers dagslega og óskemti-
lega skrafi manns síns.
“Hvert ætlaði hr. Mulready að fara?”
spurði hún hvat skeytislega og áður en
maður hennar gat lokið við það sem
hann var að segja.
Það hafði verið dálítil misklíð á milli
hjónanna í 3ju viku hveitibrauðsdaga-
reisu þeirra einmitt út úr honum. Mul-
ready var framsækinn lögfræðingur, af
gyðinga ætt eins andlits svipur hans bar
með sér, óheflaður og nokkuð aðsúgs-
mikill sem John Stent hafði tekið ást-
fóstri við af einhverjum ástæðum. Hann ♦
hafði haft einhver lögfræðistörf í Lund-
únum á höndum fyrir milljónamæring-
inn, og fundum þeirra hafði borið
óvænt saman í Bergen, og John Stent
boðið honum með sér til Þrándheims
á listiskipinu Eygnet, sem miljónaeig-
andinn hafði leigt til þessarar skemti-
ferðar sinnar. Hann átti eitthvað óum-
talað við hann, um atriði er þeirra fór
á milli.
Frú Stent hafði verið þessu mótfall-
in í fyrstu, mest megnis fyrir þá sök að
hún var mjög vandlát með ferðafélaga
sína og nærvera hr. Mulready’s var
henni mjög á móti skapi, án þess þó, að
hún gæti nokkuð sett út á hann annað
en að hann væri í gulröndóttri skyrtu
og Lundúnamálisku hans, og í þriðja
lagi var henni áhugamál um að sýna, að
vilji hennar væri gildandi lög, en hún
komst brátt að þeirri niðurstöðu, að
slíkt var henni ofraun. John Stent hafði
verið ákveðinn einvaldsmaður yfir
mönnum sínum, og hann var ákveðinn
og einarður. Hr. Mulready hafði farið
með þeim til Þrándheims, og frú Stent
varð að sætta sig við ósigur sinn.
“Hvert fór hr. Mulready?” endurtók
hr. Stent. “Eg held að hann hafi ætlað
sér að skoða sig um í nokkra daga,
eftir að hann var búinn að ljúka erindi
sínu í Þrándheimi. En eftir á að hyggja,
Mable. Eg sé eftir að ég var svo hvass-
yrtur áðan, þegar að við vorum að tala
um Mulready”.
Útlit John Stent var eins og útlit iðr-
andi syndara, er hann sagði þetta. —
Hann var í huga sér að reyna að gera
sér grein fyrir því, hvernig hann hefði
dyrfst að ávíta aðra eins engilpersónu
og hann trúði að Mable væri.
Frú Stent var dauðhrædd um að
hann mundi fara að sýna sér ástarat-
lot og til að koma í veg fyrir það, flýtti
hún sér að segja:
“Þú hefir ekkert til að ásaka þig um.
Við skulum ekki minnast á þetta
meir”.
En hitinn, rykið og deyfðin hafði
komið henni í illt skap, og andúðin í
viðmóti hennar gat ekki farið fram hjá
manni hennar.
“Mér þykir sannarlega fyrir að ég
skyldi sýna Mulready þennan smá
kurteisisvott, ef hann hefir orðið til að
ergja þig”, sagði hann. “En hann gerir
okkur engin óþægindi til lengdar, og í
sannleika þá er hann allra virðingaverð
asti maður. Eg er búinn að lifa nokkuð
mörg ár í heiminum, Mable, og ég held
að ég megi stæra mig af því. að vera
sæmilegur mannþekkjari. Eg er Eng-
lendingur að sönnu, en lengst af ævi
minnar hefi ég átt heima í lýðræðis-
landi, þar sem menn eru metnir eftir
þeirra eigin verðleikum, og þar sem að
menn láta sér standa á sama um, hvort
forfeðurnir voru riddarar eða lítilmót-
legir verkamenn. Mulready er einn
þeirra ungu manna sem mér líkar við.
Maður, sem er að berjast áfram og
upp á við, eins og ég varð að gera, þeg-
ar að ég var á hans aldri. Eg ber virð-
ingu fyrir hæfileikum og tápi, og svo
eru það nú aldrei fötin sem gera menn
að mönnum.”
Frú Stent sárnaði slíkt hversdags-
hjal, en stilti sig og sagði:
“Eg er þér alveg sammála”; en hugur
hennar dvaldist aftur við manninn, sem
þó hann væri klæddur hinum auðvirði-
legustu lurfum, yrði ávalt mannborlegri
heldur en hr. Mulready, hvað spjátr-
unglega sem hann væri búinn, og aftur
þrengdi sú hugsun sér fram í huga
hennar, að hún gæti búið lánsömu lífi
með Willie.
Þau færðust hærra og hærra upp eftir
fjallshlíðinni, og sólroðið umhverfið
varð æ líkara litríkri málvél í augum
frú Stent og hinar sí þvingandi áminn-
ingar manns hennar um að alt væri
svo “mikilfengt og dásamlegt”, að hún
nærri ærðist út af ergelsi og ímigust.
Hún reyndi að telja sér trú um, að
þetta væri hitanum að kenna, að sér
væri ilt, að þungi miðdags þagnarinnar
hefði áhrif á taugarnar og gerði þær
óstyrkar; en hún komst ekki fram hjá
þeirri vitund, að það var nærvera John
Stent sem var hinn beizki dropi í bikar
hennar. Þau voru illa saman valin
— hún skildi það nú og skildi líka að
það hefði verið heimskulegt að hugsa
að auðurinn myndi gera hana ham-
ingjusama. Hún hugsaði um framtíðar
líf sitt og sá í huga sér það liggja inn
í skuggagöng lífsins, og þar við hlið sér
John Stent gamlan, sí malandi. venju
bundinn, áminnandi, hótfyndinn, og
valdbjóðandi.
“Ef ég hefði getað eignast pening-
ana og fengið að ráða mér sjálf”, hugs-
aði frú Stent, “þá hefði ég getað verið
ánægð. Og hversu miklu góðu hefði ég
þá ekki getað komið til leiðar! Og þá
hefði ég máske getað endurreist vesal-
inginn hann Willie Montrose!”
Willie aftur! Hvers vegna þurfti
hann að vera að þrengja sér fram í
huga hennar? Hún hafði breytt lúga-
lega gagnvart honum, þegar að hún brá
heiti sínu við hann til að krækja í auð-
ugann mann, enda þótt að faðir henn-
ar, séra Anastasíus Milloghby, hefði
aldrei gefið samþykki sitt til þess, að
hún giftist úrkastinu úr aðalsfjölskyldu,
sem sjálf hafði engum dygðum að
miðla. En hún var nú orðin tuttugu og
fjögra ára og því nógu gömul til að bera
ábyrgð á gerðum sínum. Hún hefði átt
að halda trygð við Willie.
Þrekvaxni, norski hesturinn þramm-
aði áfram upp hlíðarbrautina sem var
svo mjó, að það var aðeins rúm fyrir
kerruna, en öðru megin, þeim meginn
sem að dalnum vissi, var snarbratt
hengi-flng alla leið ofan í dalinn. Frú
Stent leit ofan í dalinn og sá mann vera
við veiðar í ánni sem rann eftir dalnum,
'og öfundaði hann af ró einverunnar og
hinum viðfeldna nið árinnar, sem þó
, ekki náði til eyrna hennar.
“Eg ætla að ganga dálítinn spöl”,
sagði hún, því hún gat ekki lengur þol-
að aðdáun manns síns á útsýninu, og
sté út úr vagninum.
Vesalings John Stent! Hann hafði
verið svo önnum kafinn við að græða
þeninga alla sína æfi, að hann hafði
ekki fundisj; að hann mætti vera að, að
taka sér frístundir frá því. Það var ekki
fyr en nýlega, að hann hafði vaknað til
meðvitundar um, að heimurinn hefði
ósegjanlega mikið af fegurð að bjóða,
og það væri fleira, sem eftirtektavert
væri fyrir mennina, en verðbréf, eigna-
bréf og fasteignir. Aðdáun þessa auð-
uga manns á fegurð náttúrunnar var
blönduð viðkvæmnisþrungnum söknuði.
Hann sat í vagninum hljóður og horfði
hugfanginn á hina töfrandi náttúru-
mynd, sem við augum hans blasti og
sólin gylti. Mamble týndi nokkur blóm
sem við veginn uxu, og var að hugsa
um, hvort hún mundi verða nokkuð
hamingjusamari þegar að hún væri
búin að koma sér fyrir og orðin bústýra
í Breiðavatns-kastalanum, hinu mikla
heimili sem að John Stent hafði keypt
fyrir fimm árum, og þar sem heimili
föður hennar stóð skamt frá og hún
sjálf var alin upp á æskuárum sínum
hafði hana dreymt um að verða ein-
hverntíma húsmóðirin á hinu mikla
Breiðavatns-kastala, heimilishúsmóðir
í húsinu mikla, eins og það var vana-
lega kallað af nágrönnunum, en saman
við draum Mable var altaf ofin töfrá-
mynd af aðalbornu glæsimenni sem
þar átti að ríkja með henni, svo aðeins
helmingur draums hennar hafði ræzt.
Ofurlítið kvak heyrðist við og við úr
grasinu við veginn. Að öðru leyti grúfði
miðdagsþögnin yfir öllu.
John Stent var að hugsa um dauð-
ann. Hann hafði aldrei hræðst hann,
á meðan að hann sótti fram í f jölmenn-
inu, en nú, þegar hann hafði öðlast fyll-
ing lífsins, og hafði nægann tíma til
umhugsunar, þá gat hann ekki varist
þess að hugsa um dauðann — gat ekki
hjálpað því, að fara að hugsa um ,að
hann væri orðinn gamall maður —-
meira en sextíu ára, og að hann hefði
ekki gefið sér tíma til að njóta þeirra
beztu gæða sem lífið á, og getur veitt;
þar til nú, að svolítill tími væri eftir
fyrir hann að njóta þeirra. Það var
þunglyndiskend í jafnvægi hugsana
hans, sem máske stafaði frá hinum
heilögu þagnar áhrifum náttúrunnar.
“Eg held að eitthvað hafi bitið hest-
inn. Hann er að verða svo órólegur!”
kallaði John Stent til konu sinnar sem
var lítinn spöl á veginum á undan. Frú
Stent stansaði og sneri sér að hálfu
leyti við. Hún sá að vagninn var út á
brúninni á veginum sem að dalnum og
hengifluginu vissi. Skyndilega, og að
því er hún síðar sagði, án hugsunar,
þá opnaði hún gulröndótta silki-sólhlíf
hér um bil faðmslengd fyrir framan
hestinn. óttakend aðvörun braust
fram af vörum John Stent. Frúin rak
upp angistaróp.
“Náðu í beislið og reyndu að halda
hestinum,” hrópaði John Stent ótta-
sleginn. Hann stóð upp í vagninum og
bjó sig til að stökkva út úr honum, þeg-
ar hesturinn fór aftur á bak út á berg-
brúnina.
Frú Stent hljóðaði upp, hjól vagnsins
öðru megin, voru komin út af bergbrún-
inni. Hún sá mann sinn henda sér út
úr vagninum, en um seinan, og vagninn,
hesturinn og John Stent fóru fram af
bergbrúninni og í opinn dauðann.
Sólin helti heitum geislum sínum
niður á veginn þar sem Mable Stent
stóð, í engil-persónugerfi, með gulrönd-
óttu sólhlífina yfir sér.
Hún lokaði augunum. Þetta hlaut að
vera draumur, og þegar að hún opnaði
þau aftur, þá hlyti maður hennar að
vera þarna á veginum og aka áfram í
hægðum sínum eins og áður.
“John!” hvíslaði hún, “John!” Mið-
dagsþögnin var ægileg. Eftir litla bið
skjögraði hún fram á bergbrúnina og
leit með angistarhuga ofan fyrir, niður
á flatlendið í dalnum. Langt fyrir neð-
an sig sá hún, brotinn vagn og hest
sem lá hreyfingarlaus í brotunum. Þar
skammt frá lá mannslíkami, hreyf-
ingarlaus.
Með opnum munni og starandi aug-
um, horfði Mable á þessa hreyfingar-
lausu díla. Svo leit hún upp frá dal
dauðans, og skildi, hvað komið hafði
fyrir.
Menn mæta dauða sínum á marg-
víslegaann hátt. Gulröndótt sólhlíf og
styggur hestur hafði orðið John Stent
að fjörlesti.
Frú Stent trúði vörmum svalanum
sem loks lék léttur og þýður um hlíð-
arnar fyrir því, að þetta hefði verið
slys, og mitt í hræðslu hennar og
sturlun út af þessum atburði, sem svo
skyndilega bar að höndum, vaknaði í
huga hennar meðvitundin um, að nú
væri hún auðug og frjáls.
Eftir litla stund kom hópur ferðamanna
líka herbergið hennar á skipinu, eftir
veginum undir umsjón leiðsögumanns,
og sáu sér til mestu furðu, prúðbúna
konu, standa á veginum, sem virtist
vera utan við sig og óróleg.
Ferðin til baka þangað sem lystiskip
hennar var, fjölmennið og moldrykið,
var henni næstum óþolandi, svo var
lfka hergergið hennar á skipinu, eftir
að hún kom um borð í það. Hún þráði
að komast í burtu frá landi sorgarinnar.
Hún var óvön að vera í námunda við
dautt fólk og hið föla andlit manns
hennar fylti huga hennar kvalafullum
kvíða. Henni fanst, að sú hugarraun
mundi minka, eða máske hverfa, ef hún
kæmist heim til sín þar sem umhverfið
var henni hugþekt. Þetta land með
hrikalegu, dökku fjöllin og djúpu fjörð-
unum, var sorgarinnar land. Hún þráði
að f áað sjá hinar tilkomu minni engjar
Englands. Svo eftir að ljúka erindi í
Þrándheimi, sigldi Eygnet heim aftur
með fánann dreginn í hálfa stöng,
heim aftur með brúðgumann liðið lík,
til greftrunar.
í Þrándheimi er sönghöll sem sérstak
lega er ætluð enskum söngmeisturum.