Lögberg - 16.11.1950, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 16. NÓVEMBER, 1950
3
Gat lesið Njólu en skildi síður
íslenzkt blaðamól
— Við lítum svo á, að nútíma-
mál okkar sé hið sama, eins og
er á sögunum, nema hvað sagna-
málið er æði mikið vandaðra.
Ung sænsk kona, frú Gun
Nilson magister, er komin
hingað fyrir nokkru, til að
verða sænskur sendikennari
hér við Háskólann. Hún
byrjar kennslu í sænsku á
morgun. Er sú kennsla að
sjálfsögðu heimil öllum og
ókeypis. Þeir sem óska eftir
að njóta þessarar sænsku
kennslu, komi í 2. kennslu-
stofu Háskólans á fimmtu-
dagskvöld klukkan 8.30.
Þeir útlendingar, sem leggja
stund á íslenzkt mál, eru oftast
nær fólk, sem ber það með sér,
að þeir eru hálfgerðir forn-
fræðingar. Ég varð meira en
lítið hissa, þegar frú Gun Nilson
ávarpaði mig á lýtalausri ís-
lenzku, með réttum beygingum
og framburði, eins og hún hefði
a. m. k. öðrum þræði lifað í ís-
lenzku andrúmslofti frá blautu
barnsbeini.
Ég hitti hana á einu íslenzk-
asta heimili í Reykjavík, hjá
Sigurði Nordal, prófessor, en
þar hefir hún fengið veturvist.
— Hvað er langt síðan þér
komuð hingað, spyr ég frúna.
— Ég kom hingað fyrir mán-
uði, segir hún, og hef síðan ver-
ið norður á Akureyri. En ég var
á norrænu námsskeiði við Há-
skólann sumarið 1948 og hef síð-
an haft hug á því að koma hing-
að aftur. Satt að segja bauðst
mér sendikennarastaða við Ár-
ósaskóla. En samtímis var mér
tjáð, að ég gæti fengið þetta
starf hér, og kaus það heldur.
Leggur slund á veslnorræn
danskvæði.
Frú Nilson lauk prófi í nor-
rænu í Uppsölum árið 1944, en
hefir lesið íslenzku mikið síðan.
Er hún að undirbúa sig undir
að taka licentiatpróf, og hefir
valið sér að verkefni, til þess
Prófs, vestnorræn danskvæði,
færeysk og íslenzk. Hún var um
tíma í Færeyjum árið 1948, til
að kynnast færeysku danskvæð-
unum.
Sænskan og hin málin.
I
Við ræddum um, hversu fáir
íslendingar það eru, sem hafa
lært sænsku svo vel sé. Því
menn treysta því hér, að þeir
geti komist fram úr sænsku með
því að kunna dönsku og íslenzku.
En þegar íslendingar, sem al-
drei hafa dvalið í Svíþjóð, ætla
sér að skilja hvert orð í sænsku,
bóka- eða blaðamál, þá reka þeir
sig óþyrmilega á það, að sum
orð í sænsku, sem eru í raun
réttri sömu orðin, og eru í
dönsku, eða norsku, hafa allt
aðra merkingu í sænskunni en
í hinum Norðurlandamálunum.
T. d. eins og orðið „rolig“ þýðir
skemmtilegur í sænskunni, en
hefir allt aðra merkingu í hin-
um málunum. Ég ætla að byrja
með að gera grein fyrir þessu,
segir frú Nilson.
Fyrirlesirar um ljóðskáld.
Auk kennslunnar í sænsku,
ætlar frú Nilson að flytja nokkra
fyrirlestra við Háskólann fyrir
jól, um sænsk nútíma ljóðskáld,
svo sem Hjalmar Gullberg, Par
Lagerquist, Birger Sjöberg o. fl.
En íslendingum eru að nokkru
kunn ljóð þessara skálda, af þýð-
ingum Magnúsar Ásgeirssonar.
Við ræddum stundarkorn um
Islendingasögur, en frú Nilsson
hafði lesið nokkrar þeirra undir
Síomach Sufferers?
Stomach Pains? Stomach Dis-
orders? Acid Indigestion? Gas?
Nervous Sour Stomach? Gas-
tric, peptic stomach disorders.
Por real relief —take “Golden
Stomach Tablets” — Quick'
Effective! 55, $1.00; 120, $2.00;
360, $5.00. At all drug stores,
drug departments or direct
from Grolden Drugs, St. Mary’s
at Hargrave, 1 block south of
Bus Depot, across from St.
Mary’s Cathedral, b a c k of
Eaton’s Mail Order, Winnipeg.
kandídatspróf. Hún sagðist hafa
bæði gagn og gaman af því að
kynnast því, hvernig íslenzkir
fræðimenn líta á aögurnar með
öðrum hætti, en hún hafði van-
ist við námið í Uppsölum. Þar
sagði hún, að sögurnar væru al-
mennt lesnar meðal norrænu-
nemenda sem textabækur til að
læra af þeim tunguna. En hér
væri um þær talað, og þær út-
skýrðar eftir bókmenntalegu
gildi þeirra. Og það væri mun
skemmtilegri meðferð en þær
hljóta í Svíþjóð.
Núlímamál og sögurnar.
— Þér hafið þá haft þann
kunnleika á íslenzku áður en
þér komuð hingað, að þér hafið
getað lesið málið.
— Já, Njálu, en ekki Morgun-
blaðið.
Hlutfallslega eins mikið í Höfða-
hverfi. Verið að laka upp þrátt
fyrir öklasnjó.
Búizt var við, að kartöflu-
uppskeran á Svalbarðs-
strönd yrði að þessu sinni
um sex þúsund tunnur, enda
hefir spretta verið þar með
ágætum. En nú er kominn
öklasnjór nyrðra, og enn
eftir að taka upp um fimmt-
ung uppskerunnar.
220 þús. króna virði.
Sé reiknað með því, að um
1200 tunnur séu enn í jörðinni
á hinum miklu kartöfluekrum
bænda á Svalbarðsströnd, lætur
nærri, að framleiðsla, sem er
nær 220 þúsund króna virði sé
í voða. Geri verulegt frost verða
þessar kartöflur allar ónýtar, og
er það gífurlegt tjón fyrir fá-
mennt byggðarlag, er stór hluti
af afrakstri iðju fólksins verð-
ur þannig að engu, þegar að því
er komið að njóta hans. —
Stöku menn eru þó búnir að ná
öllum kartöflum, en þeir, sem
mest eiga óupptekið, eiga kar-
töflur í allt að tveimur dagslátt-
um — sennilega 240 tunnur.
Höfðahverfi.
1 Höfðahverfi hefir kartöflu-
ræktin mjög aukist gíðustu ár,
og eru þar einnig miklar kar-
töflulendur, þótt ekki séu þær
eins stórar og á Svalbarðsströnd.
En hlutfallslega mun sízt vera
búið að ná upp meira af kartöfl-
um þar.
Vélum ekki komið við.
Ástæðan til þess, hve menn
hafa orðið seint fyrir með kar-
töflurnar er sú, að illa^hefir
gengið að koma við vélum við
upptökuna, sökum þess, hve
jarðvegurinn er blautur eftir hin
langvinnu votviðri. Auk þess
höfðu óþurrkarnir það í för með
sér, að menn voru lengur en ella
að fást við hey og reyndu að
nota þær stundir, er til létti til
þess að koma því heyi inn, er
þeir áttu úti.
Verið að vinna að upplöku.
Þrátt fyrir öklasnjó var í óða
önn verið að taka upp í gær. Er
snjórinn f r o s t la u s, svo að
skemmdir eru ekki orðnar í kar-
töflunum. En kaldsamt verk er
að vinna að þessu, tilfinnanleg
mannfæð, er vélum verður ekki
beitt, og dagur orðinn stuttur.
En unnið er myrkranna á milli
og hefir verið gert frá því að
menn gátu snúið sér að því að
taka upp. Vona menn, að þeir
geti bjargað meginhluta upp-
skerunnar, þótt horfur séu ann-
ars tvísýnar.
Víða svipað ástafl.
Það er þó ekki aðeins á Sval-
— Það getur verið. En þér
verðið að taka til greina, að
orðaforði í Sögunum er ekki sér-
lega mikill. Sandur af orðum i
nútímamálinu, sem kann að hafa
verið í fornmálinu, en sem al-
drei koma fyrir í fornsögunum.
Þegar maður hefir lesið eina sög-
una, þá er ekki mikill vandi að
lesa hinar.
— Allir sænskir norrænufræð-
ingar, segir hún, hafa áhuga fyr
ir því að koma hingað til íslands.
Þykist ég mega fullyrða að marg
ir þeirra leggi leið sína hingað
á næstu árum, segir þessi kven-
legi fræðimaður að lokum, sem
ætlar að vera hér í vetur og
kenna mönnum sænskuna og
nota tímann um leið til að kynn-
ast íslenzku máli ög menningar-
lífi.
barðsströnd og í Höfðahverfi,
sem kartöflur hafa ekki náðst
upp. Víða um Eyjafjörð er enn
mikið af kartöflum í jörðu, og
svipaða sögu er að segja austan
af Héraði. Orsakirnar eru hinar
sömu: Menn hafa orðið að nota
hverja þurra stund í haust til
þess að bjarga heyjunum, sem
úti voru, svo að ekki hefir unn-
izt tími til þess að sinna kartöfl-
unum.
—TÍMINN, 11. okt.
Eina sanna
gjofin
Eftir hinum fræga hugsuði og
menntamanni, Ralph Waldo
Emerson, eru höfð þessi orð:
„Hringir og skrautmunir eru
ekki gjafir. Slíkt er aðeins af-
sökun fyrir hinni einu sönnq
gjöf. Hið eina, sem kallazt getur
gjöf, er hluti af þér sjálfum“.
Hve mikið getum við gefið af
okkur sjálfum? Hve mörgum
getum við útbýtt einhverju?
Oft hef ég hugsað út í það, sem
danski rithöfundurinn segir, eða
sagði fyrir mörgum árum, það
er ekki víst að hann segði það
nú. Hann sagði þá, að þegar
hann sæti við skrifstofuglugga
sinn og horfði á strauminn af
ungum stúlkum, sem hjóluðu
árla dags eftir Vesterbrogade,
þá færi hver og ein með eitt-
hvað af hjarta sínu. — Vafa-
laust hefir þó hjarta háns verið
jaffistórt eftir sem áður. Hann,
gat ekki skrifað öllum ungu
stúlkunum og sagt þeim þetta
hverri og einni, en hann var
þjóðkunnur rithöfundur og setti
þetta í eina bók sína og þar lásu
ungu stúlkurnar það. Veit nokk-
ur, hvað það hefir verið þeim
mikils virði?
Þegar ég las það, sem Emerson
segir um gjöfina, þá hrökk ég
við. Mér varð hugsað til hinna
mörgu góðu og uppörfandi
bréfa, sem ég hef fengið frá hin-
um mætustu mönnum, körlum
og konum, sem hafa verið óspar-
ir á uppörfandi orð, samúð og
góðhug. Þetta er öllu öðru betra.
Þetta eru sönnu gjafirnar. Þetta
er að gefa af sjálfum sér, og
sumir geta alltaf gefið og gefið
svo óspart.
En ég fór þá líka að spyrja
sjálfan mig, hvort ég gæfi nokk-
uð af sjálfum mér, hvort ég
skrifaði góð og uppörfandi bréf
og greinar? Hvort ég gerði yfir-
leitt nokkuð, sem verið gæti öðr-
um fengur? Því gefum við ekki
ríflega á þenna hátt? Alls stað-
ar eru vinir og kunningjar, og
einnig ókunnugir, sem meta
mikils slíkar gjafir: vingjarnleg
orð, samúð, uppörfun, viður-
kenningu, ofurlítið skynsamlega
útilátið hrós, en alveg satt?
V. St.
-Mbl. 11. okt.
Um 1200 tunnur af kartöflum
enn í jörð á Svalbarðsströnd
History of lcelandic
Poets, 1800-1940
Þessi merka og mikið umtal-
aða bók dr. Richards Beck pró-
fessors fæst nú í bókaverzlun
Davíðs Björnsson, The Bjorns-
son Bookstore, 702 Sargent
Avenue, Winnipeg, Man., og
kostar $5.00 í ágætu bandi, póst-
frítt.
Bók þessi, sem er stærðarrit
(250 bls. í stóru broti) er gefin
út af Cornell University Press,
og er hin vandaðasta að öllum
frágangi. Hún er einnig braut-
ryðjandarit á sínu sviði, fyrsta
heildaryfirlit yfir þau skáld og
það tímabil í sögu íslenzkra bók-
mennta, sem hún fjallar um.
Hún hefir einnig fengið ágæta
dóma í blöðum beggja megin
hafsins, og má hvað það snertir
minna á lofsamlegar umsagnir
þeirra dr. Stefáns Einarssonar,
dr. Alexanders Jóhannessonar,
prófessors Watson Kirkconnells,
Einars P. Jónssonar ritstjóra, dr.
Sigurðar J. Jóhannessonar og
séra Benjamíns Kristjánssonar,
sem birtar hafa verið eða endur-
prentaðar í vestur-íslenzku viku-
blöðunum. Aðrir blaðadómar
hafa verið jafn lofsamlegir. Með-
al annars fórust ritdómaranum
í „Winnipeg Tribune“ þannig
orð um bókina:
„A thoroughly competent,
comprehensive survey of one of
the most rewarding fields of
poetic achievement, this volume
is obiously destined to rank as
the standard and definitive
work on the subject“.
Amerískir sérfræðingar í nor-
rænum fræðum, svo sem prófes-
sor F. P. Magoun, Harvard Uni-
versity, prófessor Adolph B.
Benson, Yale University, pró-
fessor Joseph Alexis, University
of Nebraska og aðrir, hafa einn-
ig farið hinum lofsamíegustu
orðum um bókina; gildir hið
sama um íslenzka sérfræðinga í
þeirri grein, eins og dr. Sigurð
Nordal, dr. Steingrím J. Þor-
steinsson, Jakob Jóh. Smára
magister, að nokkrir séu taldir
úr þeim hópi.
Business and Professional Cards
Við mennirnir misskiljum
hver annan. Við, sem tölum
og skrifum meira en hver og
einn, erum misskildir allra mest.
Oft halda menn, að ádeila okk-
ar á ósiði og lesti, sé runnin frá
kaldlyndi og( að við séum þar
með að níða menn. Þetta er al-
rangt. Prédikarar segja, að Guð
elski syndarann, en hati synd-
ina. Foreldrar elska börnin sín,
en hata það, sem getur óprýtt
þau eða skemmt á einhvern
hátt. Það er hægt að hata rang-
sleitni, en hafa samúð með þeim,
sem rangindin fremur. Drykkju
maðurinn á samúð skilið, en
drykkjuskapurinn er ljótur löst-
ur. Ósiðir eru andstyggilegir, en
þeir geta loðað við hinar elsku-
legustu mannverur.
Faðirinn agar þann son, sem
hann elskar. Kaldlyndir og
kærulausir menn eyða sjaldnast
kröftum sínum í aðfinnslur og
siðavendni. Það eru einmitt hin-
ir með viðkvæmu tilfinningarn-
ar og hlýju hjörtun, sem verð-
ur það á að reyna að halda uppi
aga, af því að allt hið ljóta og
ósnotra særir sálir þeirra.
Þessu megum við ekki rugla
saman. Aðfinnslur og agi eiga
rétt á sér, en hinn bjarti engill
lífsins, er samúðin. Á hana er-
um við of spör. Því ekki að gefa
meira af okkur sjálfum? Það
verður alltaf nóg eftir fyrir það.
Við getum skrifað hinum og öðr-
um, þakkað og viðurkennt. Það
er svo margt sagt, skrifað og
gert, sem er hrósvert. Við viður-
kennum þetta oft með okkur
sjálfum, en segjum það ekki.
Gjöfin er aldrei send, aldrei gef-
in. Það er yfirsjónin. Það má
rækta góðviljann eins og margt
annað, og því fleiri sem rækta
hann, því meira verður af hinu
góða andrúmslofti í kringum
okkur öll, og það er hin mikla
meinabót og hamingjugjafi. P.S.
SELKIRK METAL PRODUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinlr. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
við, heldur hita frá aö rjúka út
með reyknum — Skrifið símið tii
KELLY SVEINSSON
625 Wall Street, Winnipeg
Just norrth of Portage Ave.
Simar: 33-744 — 34-431
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smith Si. Winnipeg
Phone 924 624
JOHN J. ARKLIE
Optometrist and Optxcian
(Eyes Examlned)
Phone 95 650
MITCHELL COPP LTD.
PORTAGE AT HARGRAVE
447 Portage Ave.
Also
- 123
TENTH ST.
BRANDON
Ph, 926 885
Phone 21 101
ESTIMATES
FREE
J. M. INGIMUNDS0N
Asphalt Roofs and Insulated
&Jdin« — Repalrs
Conntry Orders Attended To
632 Simcoe St. Winnipeg, Man.
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSHT BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talslmi 926 826 HelmiUs 404 «30
DR. K. J. AUSTMANN
SérfrœOingur i augna, eyrna, nef
og kverka sjúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
Stofutlmi: 2.00 til 5.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
BérfrœOingur i augna, eyma,
nef og hdlssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrlfstofustmi 923 851
Helmasíml 403 794
HAGBORG FUEL
PHOME 21531
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Netting
58 VICTORIA ST„ WINNIPEG
Phone 92 8211
líanager T. R. TBORVALDBON
Your patronage will be appreclated
G. P. Jonasson, Pres. Sc Mac. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLK, Simi 926 227
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
8t Mary’s and Vaughan. Wp*.
Phcme 926 441

Phone 927 018
H. J. H. Palmason, C.A.
H. I. PALMASON * CO.
Chartered AccountanU
605 Confederation Llfe Bldg.
Wlnnlpeg Manltoba
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barrisiers - Soliciiors
Ben C. Parker, K.C.
B. Stuart Parker, A. F. Kristjanssou
500 Canadian Bank of Commerce
Chambers
Winnipeg, Man. Phone 923 5«1
JOHN A. HILLSMAN.
M.D., Ch. M.
332 Medical Arts. Bldg.
9
OFFICE 929 349 Home 403 288
Phone 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
8UITE « — 652 HOME ST,
Viðtalstlml 3—5 efUr hádegl
DR. E. JOHNSON
304 EVELINB STREET
Selkirk, Man.
Ofíiee nrs. 2.30—« p.m
Phones: Office 26 — Res. 281)
SARGENT TAXI
Phone 722 401
FOR QUICK RELIABLE
SERVICB
DR. H. W. TWEED
Tannlæknir
608 TORONTO GEN. TRU8T8
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smlth 8t.
Phone 926 952 WINNIPEG
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrœOingar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG
Portage og Garry St.
Phone 928 291
Offlce Phone Res Phone
924 762 726 115
Dr. L. A. Sigurdson
628 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
Office 933 687 Res. 444 389
S. A. THORARINSON
BARRISTER and SOLICITOR
4th Floor — Crown Trust Bldg.
364 Maln Street
WINNIPEG CANADA
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG
Fastelgnasalar. Leigja hús. Ot-
vega penlngalán og eldsábyrgð
bifreiðaábyrgð, o. ». frv.
Phone 927 638
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Uanaging Director
Wholesale Distributors of Frash
and Frozen Fish.
311 CHAMBERS STREET
Offlce Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur Ukklstur og annast um «t-
farir. Allur útbúnaður sá bezU.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talsiml 27 324
HeimlUs talsimi 26 444
Phone 23 99« 7«1 Notre Dame Ave.
Just West of New Matemlty Hoapltal
Nell's Flower Shop
Wedding Bouquets. Cut Flowers
Funeral Designs, Corsages
Bedding Plants
NeU Johnson Ruth Rowland
27 482 88 790
I