Lögberg - 17.04.1958, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 17. APRÍL 1958
Fréttabréf úr Borgarfirði
hinum syðri
Herra ritstjóri,
Einar Páll Jónsson.
Heiðraði Vestur-íslendingur!
Enn einu sinni vildi ég
reyna að taka saman einhvern
fréttatíning og senda þér, ef
þú vildir nýta hann í blaðið.
En fyrst vildi ég óska þér til
hamingju með hið merka af-
mæli Lögbergs. Þér og blaði
þínu óska ég langra lífdaga.
Þá vildi ég þakka þér fyrir
blaðið, sem ég hef fengið með
skilum. Nú er orðið langt síðan
ég ætlaði að reyna að senda
þér línu, en hefi aldrei getað
komið því í verk, því jafnan
hefir eitthvað annað kallað að,
og enn er tíminn takmarkaður
og getan næsta lítil til skrif-
starfa.
Síðasta bréf mitt til þín sá
ég að eitthvað hafði gengið úr
skorðum, én ekki sé ég mér
fært að reyna að leiðrétta það.
Um árið 1957 og það, sem af
er þessu ári, mætti víst margt
segja. En mig vantar allt í
það, að gera því nokkur við-
hlýtandi skil. Varð aðeins að
tína fram það, sem í hugann
kemur jafnótt og ég festi það
á blaðið. Veturinn 1957 var
snjóþungur frá því um miðj-
an janúar og fram undir lok
marzmánaðar- Snjór var illa
lagður, svo að hagar voru
engir, nema snapir fyrir hross
þar sem bezt var.
Vorið var fremur gott og
fénaðarhöld urðu góð. Gras-
spretta varð í góðu lagi.
Sláttur byrjaði snemma og
heyskapartíð varð fádæma
góð. Allan júlímánuð var sam-
felld blíðskapadtíð, og voru
sumir búnir að fylla hlöður í
júlílok. Ágústmánuður var
vætusamur, en þó spratt háin
á túnunum, og með september
kom blíðan á ný, og varð hey-
fengur bæði afburða mikill og
góður. Garðauppskera varð
misjöfn; sums staðar mjög lé-
leg, en sæmileg annars staðar-
Haustið var kalt, en hrakviðra
lítið. í byrjun vetrar hlóð
snögglega niður miklum snjó,
og varð að taka allt fé á inni-
stöðu um tíma, en snjóinn tók
UPP og nóvember var góður,
oftast þýður, en oft úrkomur,
en fé gekk þá aftur sjálfala,
þar til aftur fór að snjóa fyrri-
hluta desembermánaðar, en
síðan hefur verið alger inni-
staða á sauðfé, og hrossum
gefið. Og enn er mikill snjór
og klammi á jörð og slæmt á
högum. Samgöngur voru mjög
erfiðar, og fram að þessu hafa
verið mikil snjóalög víða um
land t. d. í Skagafirði og Eyja-
firði og víðar. Fréttir fóru
að berast út úr landinu um
það, að hross væru komin hér
að dauða af hungri og harð-
rétti; en slíkar fréttir munu
ekki hafa haft við neitt að
styðjast, því hvergi er talað
um fóðurskort, og yfirleitt
munu menn hafa verið í bezta
lagi undir vetur búnir í haust.
RUNNUM, 14. MARZ 1958
Heilsufar hefur verið gott
hér í héraðinu. Væg inflúensa
hefur þó stungið sér niður hér
og þar, en aðrar pestir hafa
varla heyrzt nefndar. Tvö
börn létust af slysum í hérað-
inu á síðastliðnu sumri með
stuttu millibili. Á Högnastöð-
um í Þverárhlíð náði lítið
barn í eiturlög, sem það drakk
og beið bana. Það var nýlega
flutt á heimilið, og veit ég
engin deili á því. Á Hofsstöð-
um í Stafholtstungum var
drengur að teyma hest, sem
fældist með drenginn fastan
í taum og lemstraðist dreng-
urinn svo að hann beið bana.
Foreldrar drengs þessa voru
Sigurjón Einarsson, ættaður
austan úr Flóa og kona hans
Steinunn Sveinsdóttir, vestan
frá Breiðafirði. Þau hjón voru
um skeið búsett hér í Reyk-
holtsdal, með gróðurhús á
Kleppjárnsreykjum, en fluttu
þaðan austur í Hveragerði-
Þar veiktist Sigurjón og dó
eftir langa og þunga legu.
Drengurinn var elzta; barn
þeirra hjóna. Eins og að líkum
lætur hefur margt fólk látizt
hér á landi síðan ég skrifaði
síðast og verður fátt af því
talið hér. En ég vildi þó nefna
hér nokkur nöfn þeirra, er
látizt hafa, og líkur eru til að
ý m s i r Vestur-lslendingar
kannist eitthvað við:
Guðrún Jónsdóttir, frá Húsa
felli í Hálsasveit, dó að Gils-
bakka í Hvítársíðu 7. júní
1957. Hún var orðin háöldruð
og farin að heilsu og kröftum.
Þau Gilsbakkahjón, Sigurður
Snorrason og Anna Brynjólfs-
dóttir, tóku Guðrúnu til sín í
fyrrahaust, er heimilisástæður
voru þannig á Húsafelli, að
ekki var hægt að veita henni
þá aðhlynningu, sem hún
þurfti með- Hún var jarðsett á
Gilsbakka 14. júní. Guðrún var
vel greind og gædd sérstakri
dulargáfu, vinföst og vinsæl.
Skyldfólk hennar er beggja
megin hafsins, og munu marg-
ir við hana kannast.
Hinn 25. maí s.l. varð Guð-
mundur Jónsson bóndi á Hvít-
árbakka bráðkvaddur. Hann
var staddur á fundi í Borgar-
nesi er hann lézt. Guðmundur
var fæddur Borgfirðingur, en
fluttist ungur drengur burtu
úr héraðinu með föður sínum,
Jóni Guðmundssyni, og ólst
upp hjá honum í nágrenni
Reykjavíkur. Jón var póstur
(austanpóstur). Guðmundur
menntaðist vel bæði hérlendis
og erlendis. Hann kom svo
aftur hingað í héraðið full-
þroska, ungur og glæslegur
maður, bjartur yfirlitum með
heiðríkju í svip og drengilegur
í fram komu. Fyrst réðst hann
starfsmaður hjá Búnaðarsam-
bandi Borgarfjarðar og síðan
var hann verkstjóri við ýmsar
vegagerðir hér í héraðinu. En
keypti svo Ytri-Skeljabrekku
í Andakíl og hóf þar búskap-
Hann kvæntist Ragnheiði
Magnúsdóttur frá Gilsbakka í
Hvítársíðu, alsystur Steinunn-
ar ■ núverandi biskupsfrúar,
sem margir Vestur-íslending-
ar munu kannast við. Heimili
þeirra á Brekku varð strax hið
glæsilegasta og til fyrirmynd-
ar úti sem inni. Frá Brekku
fluttu þau síðar að Hvítár-
bakka í Bæjarsveit og settu
brátt svip sinn á þann stað.
Með húsabótum og stórfelld-
um jarðabótum varð Hvítár-
bakkinn að stórbýli í höndum
þeirra. Þau hjón þóttu óvenju
samstæð og samhent, og fannst
mér varla hægt að hugsa sér
annað þeirra án hins.
Ég hygg að Guðmundur á
Hvítárbakka hafi átt stærri og
bjartari framtíðardraum en
títt var um unga samtíðar-
menn hans, og hafi þó fengið
að sjá óvenju margar af sínum
æskuhugsjónum rætast bók-
staflega.
Hann fékk að lifa það, að sjá
menntun og menningu aukast,
húsakynni stórbatna, túnin
margfaldast að stærð og gæð-
um, vatnsorkuna beislaða til
morgs konar nota og lífsþæg-
inda, árnar brúaðar, vegi lagða
um landið, síma lhgða inn á
flesta bæi í héraðinu, félags-
heimili rísa upp í mörgum
sveitum og vélar teknar í
notkun á hverju heimili- Og
margt fleira mætti nefna, t. d.
að sjá áhuga vakna fyrir skóg-
rækt hjá alþjóð og víða vaxa
unga kvisti úr jörðu, þar sem
áður var enginn fyrir. Og
Guðmundi veittist sú gæfa að
vera jafan í fremstu röð þeirra
manna, sem mest og bezt hafa
starfað að framgangi þessara
framfaramála. Þótt Guðmund-
ur væri kappsmaður og kæmi
víða við sögu, þá hélt hann
skildi sínum hreinum, og hlaut
hvers manns traust og hylli.
Hann óx af hverju sínu starfi
og þroskaðist til meiri starfa,
og yrði oflangt mál að telja
hér störf Guðmundar á Hvít-
árbakka. Þau Hvítárbakka-
hjón eignuðust tvo prýðis vel
gefna og glæsilega syni, sem
báðir eru hinir mestu efnis-
menn. Yngri sonurinn, Jón,
var orðinn bóndi á Hvítár-
bakka á móti foreldrum sín-
um, og býr þar nú á móti
móður sinni. Það virðist sem
allt hafi snúist Guðmundi til
hamingju. Að síðustu fékk
hann að hníga með sæmd að
velli, áður en starfsorka hans
færi að bila fyrir aldurssakir.
Og merki hans stendur þótt
maðurinn félli. Hann var jarð-
settur að sóknarkirkju sinni
Bæ í Bæjarsveit hinn 1. júní.
Útför hans mun hafa verið ein
hin fjölmennasta og virðuleg-
asta, sem um getur í þessu
héraði og þótt víðar væri
farið.
Sigurður Jakobsson á
Varmalæk dó af heilablæð-
ingu 28- febrúar ssíðastliðinn
og var jarðaður að Bæ 6. marz
að viðstöddu fjölmenni. Sig-
urður bjó lengi með móður
sinni á Varmalæk. Hann var
dugnaðar bóndi, skýrleiks-
maður, traustur og vinsæll, og
naut jafnan mikils trausts og
álits allra er hann þekktu. Um
áratugi var hann oddviti síns
hrepps og til dauðadags. Jafn-
an þótti sæti Sigurðar vel
skipað. Hefur þannig verið
stórt skarð höggvið í fylkingu
bænda í þeim hreppi, þar sem
ekki var árið liðið frá því er
Guðmundur á Hvítárbakka
lézt, sem var meðal annars
bæði hreppstjóri og sýslu-
nefndarmaður sveitarinnar, en
Sigurður oddvitinn-
Þorbjörn Sveinbjarnarson
lézt af lungnakrabba í sjúkra-
húsi Akraness 31. janúar 1958.
Hann var síðast til heimilis á
Ytra-Hólmi hjá Pétri Ottesen
alþingismanni. Þorbjörn var
frá Sigmundarstöðum í Hálsa-
sveit, og um skeið Vestur-ís-
lendingur, og munu margir í
Vesturheimi kannast við hann,
svo varla er þörf á að gera
frekari grein fyrir honum.
Oddný Jónsdóttir í Borgar-
nesi, sem komin var hátt á
tíræðisaldur, lézt á síðastliðnu
vori. Hún var búin að vera
ekkja í háa herran tíð. Teitur
maður hennar drukknaði í
Borgarfirði ásamt tveimur
börnum þeirra hjóna. Þau
hjón voru með þeim fyrstu er
byggðu íbúðarhús í Borgar-
nesi.
Gunnar S. Hlíðar Íézt af
slysi. Hann var póst- og sím-
stöðvarstjóri í Borgarnesi, og
var að gera við símalínu. Féll
úr símastaur og beið bana af.
Hann var sonur Sigurðar Ein-
arssonar Hlíðar yfirdýralækn-
is í Reykjavík, sem lengi var
þingmaður Akureyringa. —
Gunnar var dugnaðar- og á-
hugamaður, en veill til heilsu.
Sigríður Helgadóttir, ekkja
eftir Hallgrím Níelsson á
Grímsstöðum, átti 100 ára af-
mæli 15- janúar s.l. En lifði
skamma hríð eftir það. Hún
var komin til Reykjavíkur og
var þar hjá dóttur sinni Sig-
ríði og tengdasyni Lúðvík
Guðmundssyni skólastjóra við
Handíðaskólann. Þau Gríms-
staðahjón bjuggu langa hríð á
Grímsstöðum stórbúi og þóttu
mikil sæmdarhjón. Hallgrím-
ur var bróðir þeirra Haraldar
Níelssonar prófessors og
Sveins er lengi bjó á Lamba-
stöðum á Mýrum. En Sigríður
var frá Vogi á Mýrum-
Salomon Heiðar skrifstofu-
stjóri og tónskáld í Reykjavík
lézt í maí s.l. Hann var Hvít-
síðingur að uppruna fæddur í
Síðumúla 18. ágúst 1889; sonur
hjónanna Runólfs Þórðarson-
ar og Helgu Salomonsdóttur,
er þar bjuggu þá. Salomon
Heiðar samdi fögur sönglög og
var vel látinn.
Jón Sigurðsson í Hraunsási
í Hálsasveit dó þann 11. maí
1957 af meini í höfðinu, heila-
æxli. Hann var búinn að fara
til Kaupmannahafnar til upp-
skurðar og virtist batna, var
kominn til heilsu aftur er
meinið tók sig upp og reynd-
ist ólæknandi. Jón var greind-
ur vel og dugandi, álitsmaður
og drengur góður. Fyrir nokkr
um árum tók hann við jörð og
búi af föður sínum, Sigurði
Bjarnasyni, og kvæntist Aðal-
heiði Jóhannesdóttur frá
Hallkelsstöðum í Hvítársíðu,
sem lifir mann sinn ásamt
einkasyni þeirra hjóna, Sig-
urði. Sigurður eldri er allvel
ern, en þó farinn að gefa sig
til starfs, en hress og rólfær
vel. Hann var t. d. við jarðar-
för Sveinbjarnarsonar, þótt þá
væri norðan hvassviðri, en
þeir Þorbjörn og Sigurður
voru fermingarbræður, að ég
held; komnir hátt á níræðis-
aldur.
Síðastliðið sumar lézt í
Reykjavík Guðrún Sigurðar-
dóttir frá Stóra-Fjalli í Borg-
arhreppi, var um sextugt.
Vann við verzlunarstörf í
Reykjavík. Hún var systir
Einars bónda á Stóra-Fjalli-
Geirfinna Jómundsdóttir
frá Örnólfsdal dó úr lungna-
bólgu, er hún fékk upp úr
inflúenslu í haust. Hún var
gift Ingibjarti Bjarnasyni frá
Litla-Lambadal í Isafjarðar-
sýslu. Þau bjuggu fyrst í Sel-
haga í Stafholtstungum í
Mýrasýslu, en fluttust þaðan
fyrir nokkrum árum austur í
Árnessýslu og þar dó Geir-
finna frá hóp af ungum börn-
um þeirra hjóna.
Ingibjög Sigurðardóttir frá
Andakíl lézt á Akranesi. Hún
var vökukona við sjúkrahúsið
á Akranesi, mjög vel látin
stúlka. Hún var ógift og barn-
laus. — Svona mætti víst lengi
telja, því flesta daga er verið
að útvarpa dánarfregnum og
jarðarförum, svo að ég hætti
mér ekki lengra út í þá sálma.
Brunar hafa margir orðið.
Á síðastliðnu sumri er talið
að í kringum fimmtíu hey-
brunar hafi orðið hér á landi,
og fjöldi af ýmis konar hús-
um hefur brunnið. Síðastliðið
vor brann nýbyggður, mikill
og vandaður sumarbústaður
hjá Hreðavatni í Norðurárdal,
sem Halldór H. Jónsson átti.
Halldór er sonur Jóns sál.
Björnssonar frá Bæ og eftir-
lifandi konu hans Helgu
Björnsdóttur frá Svarfhóli í
Stafholtstungum. Halldór er
arkitekt í Reykjavík. íbúðar-
húsið á Draghálsi í Svínadal
brann til kaldra kola á gaml-
árkvöld. Fiskverkunarstöðin
Heimaskagi á Akranesi brann
og varð þar mikið tjón. Nefni
ég þetta aðeins sem sýnishorn.
Minnsta kosti tvö morð hafa
vHí’ið framin síðan ég skrifaði
Lögbergi síðast. Ung stúlka,
Koncordía Jónatansdóttir, var
myrt á Garðyrkjuskólanum í
Hveragerði af ungum manni,
og nú nýlega var ung kona í
Reykjavík myrt af elskhuga
sínum. Auk þess er vitað um
eitt manndráp í Reykjavík,
þar sem maður var barinn í
hel.
Á síðustu misserum hefur
talsvert borið á að börn hafi
fæðzt vansköpuð, t. d- með
/
/
' V-.