Sunnanfari - 01.05.1894, Blaðsíða 5

85
hroðið matborðið eins ok tóbaksreikur. En þetta
er annars ekkert cinkennilegt firir Hannes Haf-
stein, »það hendir á Fróni svo oft.« Margir úngir
íslenskir námsmenn eru fullir af fjöri og framfara-
laungun í æskunni og ætla sér mörgu að breita til
batnaðar og margt þarft að vinna, en svo kemur-
embættishugurinn og embættið oftastnær á eftir, náðar-
brauð, sem veitt er af útlendu valdi, og þá eru mörgum
einnig náðarsamlega veittar níjar og æðri, konung-
legar skoðanir á hlutunum. En þctta legst aftur eins
og martröð á hugi mannanna, og má af því marka
að mara sú er ekki létt á riðunum, er hún hefur
sligað jafnsterkar herðar og Hannes Hafsteinn hefur
haft.
A mörgum kvæðum Hannesar er fallcgt form og
einkennilegt svo sem »Skarphéðinn í brennunni«,
»Brúardrápa«, »Sjóferð« o. fl. Kvæðinu »Sjóferð« er
mjög hrósað og er það án cfa formið, scm geingur
þar mest í augun. Ég hef nú oft farið ifir það
kvæði, en ekkert er í því, sem fests geti í huga
mínum, ekkert, scm biður mig að lesa sig aftur,
nema samlíkingin í síðara hluta firsta erindis, en hún
er vel sögð. Kvæðið er þó fimrn erindi laung. Ein-
staka af kvæðunum er ekkert annað en r(m, svo
sem »1 samkvæmi hjá Tr. Gunnarssini« Ihað kvæði
hefði hver maður getað ort, scm annars hefur vit á
hvað rím er. »Galsi« hefði án efa verið talið mcð
óþroskuðum unglingsljóðum cða bulli, ef það væri
ekki ort af Hanncsi Hafstein. Lcsi menn síðasta
erindið. í’að er hugsanlegt að komið geti firir, að
maður vakni undir rúminn ef hann legst kendur til
að sofa, en hitt get ekki hugsað mér, að nokkur
leggist til að sofa »undir hvílu sína«. Mér datt í
hug sagan af náúnganum, scm kom heim af skitn-
ingi og fleigði frakkanum sínum í rúmið, en heingdi
sjálfan sig inn í fataskápinn.
Pau kvæði, scm best einkenna Hannes sem skáld
eru: »Skarphéðinn (brennunni«, »Gullfoss«, »Oveður«,
»Við Valagilsá« og fleiri af firri ferðakvæðunum.
Það er hið stórgerða og hið aflmikla í náttúrunni,
sem hann lísir vel, og ef til vill betur en nokkurt
annað íslenskt skáld, en ekki svo mjög li'singin á
kallmannlegri hugsun og hetjuanda. Brennukvæðið
lísir mcir logunum, reiknum og eldibröndunum, en
Skarphéðni sjálfum. Petta kvæði cr best í bókinni
og^ höf. hefur breitt því víða og mjög til batnaðar.
»Oveður« er hrikalegt kvæði og kjarnort og er þó
sumstaðar í því ckki komist vel að orði: »I’ar nöldrar
undir bökkunum tíður glamurkliður«, þ. e. í henni
Nábeinavik. I’ctta cr alt annað en góð lisíngá
hljóðinu. Tíðuf glamurkliður getur ckki nöldrað
eptir þeim vanalega skilningi á því orði. »Marflólemstr-
uð lík« er heldur ekki gott. Mundi nokkrum manni
detta í hug að kalla líkin lemstruð, þótt marflær
hefðu étið af þeirn holdið. Marflær eru smávaxin
dír og geta aungan hlut lemstrað, allra sízt hcil mans-
l(k. Mörg önnur kvæði í bókinni eru vel ort. Kvæðið
til síra Mattíasar cr ágætt, en höf. hefur brcitt því
dálítið. I’ar stóð cinu sinni: »þú snjalli faðir vorra
bestu ljóða«, nú: »og (ég) sní með virðing hug til
þinna ljóða«. Pó höf. ekki vildi standa við þetta,
þá var smekkleisa að breita því. »A siglingu« er
fallegt kvæði og »Næturferð« er með þeim betri í
bókinni. Undarleg eru ummæli I’jóðólfs um það
kvæði: það cr einkennilegt, líkt sumum kvæðum Gr.
Thomsens. Það lítur út firir að ritstjórinn hugsi sem
svo: Af því að Gr. Th. irkir einkennileg kvæði, þá
eru öll kvæði, sem stæld eru eftir honum einkennileg.
Ef nú öll skáld heimsins stældu Gr. Th., irði þá
allur skáldskapur einkennilegur ? Nei. Gr. Th. er
einkennilegt skáld af því hann irkir öðruvísi en aðrir,
og hefði ritstjóri þjóðólfs átt að vita þetta.
Þjóðólfur fræðir menn um að ímsir íngri hagirð-
ingar stæli Hannes Hafstein, en »jafnan hafa þær
stælingar orðið daufar á bragðið*. Hverjir eru það
nú, sem stælaHannes? við skulum líta til þeirra, sem
sínt hafa kvæði eptir að hann fór að irkja. Ekki er
það Hannes Blöndal, því hann stælir alt aðra mcnn.
Varla mun það vera Einar Benediktsson, því þar ættu
ummæli Þjóðólfs ekki við; ég get ekki séð að kvæði
þau, sem Einar hefur frá sér látið, standi svo lángt
á baki kvæðum Hannesar. Af öllum þeirn, sem
kvæði sömdu í latínuskólanum í minni tíð, stældi eing-
inn Hannes Hafstein. Það, sem ritstj. biggir þessi
orð á, er líklega það, að Einar Hjörleifsson kveður
mig bergmála Hannes ásamt fleirum. Hið sanna er,
að áður cn kvæði hans komu út í sumar, man ég
ckki til að ég kinni eitt einasta af þeim, ncma firsta
erindið í »Skarphéðinn í brcnnunni«. Gctur því vart
mikið borið á bergmáli eftir honum hjá mér, cnda
hefur mér aldrei þótt neitt sérlegt korna til kvæða
hans ifirleitt.
Nú mun mönnum þikja nóg um Hannes ritað af
þessu tæginu og skal ég nú minnast á Einar Hjör-
leifsson. Er það kinlegt að fagurfræðíngarnir geta að
aungu kvæða hans, en líklega eru þeir altaf að
»stúdera« Hannes og mega því ekki vera að því.
Einar cr alsólíkur Hannesi. Það er eitthvað blítt,
viðkvæmt og innilegt í flestum kvæðum hans. Hanncs
lítur eingaungu á hina ljósari hlið lífsins, Einar á
hina dckkri. Hans kærasta irkisefni cru sloknaðar
vonir, slitin vinátta, hið hverfula og brigðula, sorgin
og óánægjan ifir lífinu. Um þetta eru bestu kvæði
hans: »Hún fölnaði«, »Kossinn«, »Konúngurinn á
svörtu eijunum« og »Vinirnir«. Öll þcssi kvæði eru mjög
góð, en best hið firsta. Hannes er sterkur, kaldur
og rólegur, Einari veikari, en heitari og ákafari. Einar
lísir ekki hinni sínilegu náttúru; í kvæðum hans er
eingin náttúralísíng, cingin lísíng á líkamlegri fegurð
og ekkert föðurlandskvæði, því »Dalurinn minn« getur
eiginlega ckki kallast svo. Hann lísir sálarlífinu, því
stríði sem háð er af huga mansins í baráttunni firir
lilverunni. Og alstaðar lísir hann ósigrinum og hinni
dökku sorgarhlið á lífinu, cða öllu hcldur, hann sér
ekki aðra hlið á lífinu. Það er eins og hann horfi
á alt með bláum gleraugum. Að því leiti er hann
einhliða og má scgja hið sama um Hannes, sem þekkir
gleðina eina. Það væri gott ef Einar tæki stundum