Alþýðublaðið - 06.01.1961, Blaðsíða 13

ERINDI VILHJALMS
Framhald af 4. síðu.
Hér er útvarpið eitt ennþá,
og nær 50 þúsund hlustendur
hafa um 75 þúsund tæki.
Það er efalaust að útvarps-
efni nær fljótar til fleiri
manna en nokkurt annað
form. Það er hóflega áætlað
að útvarosefni nái eyrum 10
—20 þúsund oe upp í um eða
yfir 100 þús. hlustenda sam-
tímis. Það er langstærsti
söfnuður og fjölmennasta
samkoma í þessu landi.
Á því eru ýmsir erfiðleik-
ar að reka fjölbreytta út-
varpsstarfsemi í litlu þjóðfé-
lagi. 'Veldur bví mest fámenn
ið og takmörkuð fjárráð, sem
því fylgia. Stöð okkar er lít-
il móts við stórstöðvar millj-
óna þjóða, bó að hún sé vel
búin. og við verðum að fara
sparlega með sumt, sem
stærri stöðvar geta rekið
ríkulega. En lítil útvarpsstöð
verður í mörgum meginatrið-
um að vera rekin á sama hátt
og stóru stöðvarnar og full-
nægja sams konar kröfum um
dagskrárgerð og dagskrár-
g’-ldi.
Útvarpið hér er ríkisút-
varp, 0g varla um annað að
gera um svo margbreytta
starfsemi í svo þröngu þjóð-
félagi. Útvarpið hefur um
16Va miUjón kr. í tekjur á
ári (1959) og er það allt út-
varpsins eigið fé, þv{ að það
nýtur engra ouinberra fram-
laga eða styrkia. Það hefur
þvert á móti með lagabreyt-
ingu til bráðabirgða, fyrir
nokkrum árum verið svipt
álitlegum tekjustofni einnar
deildar sinnar, Viðtækjaverzl
unarinnar, og misst þannig
um 12 milljónir króna á
tíma, þegar því var fjárins
mikil þörf, en aðrir hafa not-
ið góðs af. Allt um það hefur
útvargið staðið undir sér
sjálft síðustu árin og mun
vera eina skemmti- eða
fræðslustofnunin í opinberum
rekstri, sem ber sig og skilar
arði, sem að vísu er varið
jafnóðum til þess að reyna
að auka og bæta starfsemina.
Tekjur útvarpsins koma
ekki nema að hálfu leyti frá
hlustendum, eða afnotagjöld
um þeirra (eða 50,24%). Hitt
(49,76%) er aflafé útvarpsins
sjálfs af starfsemi, sem það
rekur, mest af auglýsingmn.
Af gjöldum útvarpsins eru
dagskrárgjöldin auðvitað
langmest, nær 13 milljón kr.
eða 78,4%. Húsaleiga, ljós,
hiti og ræsting og ýmis sam-
eiginlegur kostnaður allra
deild'a innanhúss er 1 millj.
782 þús. eða 10,8%. Kostn-
aður við innheimtu og aug-
lýsingar, bókhald þeirra og
reikninga, er 1 milljón 302
þús., eða 7,9% . Kostnaður við
stjóm og ýmsar sameiginieg-
ar franikvæmdir fyrir allar
deildir og viðskipti við erlend
útvörp er 478 þús. kr. eða
2,9%. Sjálft áagskráreínið
kostar um 7 millj, 323 þús.
ikr., undirbúningur þess og
upptaka 710 þús., útsending
þess og rekstur aðalstöðvar-
innar og 10 endurvarpsstöð-
va 4 milljónir 860 þús. kr.
Kostnaðarmestu dagskrárlið-
irnir eru hljómsveitarleikur
og leikrit. Greiðslur fyrir allt
útvarpsefni hafa hækkað, og
margar mikið, á 30 árum, —
eins og eðlilegt er.
Eg er vanur að flytja eftir
hver áramót nokkuð sundur-
liðaða skýrslu um starf og
hag útvarpsins, og læt nánari
frásagnir bíða þess.
Eg vil aðeins í sambandi
við 30 ára starfstímann, sem
við minnumst í dag, benda á
þetta:
Hlustendafjöldinn hefur
aukizt úr 3880 í lok fyrsta
heila starfsársins upp í nær
50 þúsund nú.
Útvarpstíminn hefur auk-
izt út rúmum 4 klst. eftir
fyrsta starfsárið upp { 12
stundir á dag.
Dagskrárefnið hefur auk-
izt, og fjöldi þátttakenda í
dagskránni er orðinn um 3000
á ári.
Útvarpið hefur úr sjóðum
sínum veitt talsvert fé til
verðlauna, eða ýmislegs
stuðnings við bókmenntir og
tónlist.
Útvarpið hefur komið á
ýmsum nýjum samböndum
við útlönd, einkum í tónlist
og fréttaflutningi. Það hefur
stundum undanfarin 5—6 ár
haft 4—6 menn erlendis ti)
efnisöflunar, { 18—20 XöncU
um, og útvarpið hefur ýmis
bein viðskipti við önnur út-
vörp { 25 löndum og hingað
hafa komið um 300 erlendir
gestir. Þetta hverfur inn í
dagskrána jafnóðum eins og
það á að gera, en margt af
því.mundu þykja merkir við
burðir annars staðar og út af
fyrir sig, t. d. útvarpið frá
New York—Frankfurt á
<0 <1 130 MÍNÚTLJM
ÞAÐ eru engar fjarstæðu-
kenndir draumórar lengur að
hægt sé að skreppa í helgar-
ferðir til Bandaríkjanna frá
meginlandinu. Enn sem komið
er, fljúga aðeins herflugvélar
hinum megin hljóðmúrsins,
en að nokkrum árum liðnum,
er það áætlun flugfélagánna
að fljúga á milli heimsálfa
með margfölduðum hraða
hljóðsins, í flugvélum sem
taka um 100 íarþega.
Sérfræðingar við Lockheed
flugvélaverksmiðjurnar telja
Framh. á 14. síðu
tónlistarhátíðum víðs vegar
um Evrópu, leiksögur og
sunnudagserindi, svo að
eitthvað sé nefnt.
Á nokkrum stöðum hafa
útvarpsþættir lagt grundvöll
nýrra starfa, einnig utan út-
varpsins, s. s. í tómstunda-
starfi fyrir ungt fólk, eða
aðstoðað hefur verið við vís-
indaleg störf, svo sem í orða-
söfnun íslenzkuþáttanna. Oft
hefur útvarpið safnað álitlegu
fó til mannúðarmála.
Eitt einkenni dagskrár
okkar vil ég nefna sérstak-
lega, auglýsingarnar. Þær
eru nátengdar fréttunum og
nauðsynlegar upplýsingar
fyrir félagslíf og samgöngur
í dreifbýlu landi, en margt
eru einnig kaupsýsluauglýs-
ingar. Samt erum við ekki
auglýsingaútvarp í alþjóðleg
um útvarpsskilningi þess
orðs, því hér er aldrei seldur
útvarpstími eða leigðar dag-
skrár til áróðurs. Auglýs-
ingastarfsemi útvarpsins er
rekin á grundvelli frjálsra
viðskipta, án þess að útvarp-
ið hafi þar nokkur sérrétt-
indi. Þetta auglýsingaform
okkar hefur vakið nokkra
.'Vhygli erlendna útvarps-
stöðva og líklegt að eftir því
verði breytt.
Eg hef, eins og ég ætlaði,
talað við yður um útvarp
iþeirra 30 ára, sem liðin eru,
en ég hefði feginn líka viljað
tala um þau ár, sem fram
undan eru:
Um nýja sendistöð á Vatns
enda eða annars staðar, eftir
að við höfum reist sjö nýjar
endurvarpsstöðvar á Austur-
landi, og til athugunar er ný
stöð í Vestmannaeyjum. Um
F.M. útvarp, um sjónvarp,
sem vafalaust kemur hér, og
ég hef þegar rætt við er-
lendan sérfræðing um rann-
sókn á möguleikunum. Um
möguleika nýs stuttbylgju-
útvarps með nýrri dagskrá,
eða tvískiptingu hennar. Um
möguleika nýrrar hagnýting-
ar á erlendu útvarpsefni með
nýju símiasambandi við út-
lönd. Um möguleika nýs
fræðsluútvarps eða sjón-
varps. þjóðskóla útvarpsins.
Um víðtækar upptökur og
útgáfur á íslenzkri tónlist,
sem hér er nú xmnið að. Um
röðun og skrásetningu, sem
stendur yfir, á plötu og
bandasafni útvarpsins, sem
heimildasafni um atburði og
raddir og um blaða og bóka-
safn { sambandi við það. Um
skipulagða efnissöfnun víðs
vegar um land á efni, sem
hefur þjóðfræðilegt og menn
ingarlegt og málsögulegt
gildi almennt og fyrir dag-
skrána.
En þetta bíður betri tíma.
Dagskrá útvarpsins á fyrst
og fremst að vera dagskrá
þess tírna, sem er og kemur —•
dagskráin á að vera iðandi
að lífi nútímans og óhrædd
við vandamál hans og deil-
ur. Ríkisútvarp þai-f að vísu
að gæta hófs og stillingar og
fara rétt með hvaðeina, svo
að þvi sé treyst, en sumt af
hinu gamla hlutleysistali og
af óttanum við umræðumar
þarf að endurskoða.
Dagskrárstörf { útvarpinu
eru eiginlega þess eðlis að
þeim er aldrei lokið. Um leið
og einni dagski'á lýkur, bíð-
ur önnur, og með henni kröf-
ur um nýtt efni, eða nýtt
form, og útvarpsmaður hef-
ur þá einkenrfilegu tilfinn-
ingu að eiga verk sín öll á
hverfulum öldum, sem hvergi
sér stað að orðinu slepptu,
nema máske í hug og hjarta
einhverra þeirra sem hlustr
uðu og námu og yljuðust f
svip. „Okkur finnst þér vera
heimamaður hér,“ sagði
fólkið oft víða um land. Það
er gott. Eg vildi geta sent því
kveðju á móti.
Margir hafa komið og far-
ið i útvarpinu í þessi 30 ár,
unnið vel að vinsælu efni.,
Við stöndum nú uppi hér
þrfr, sem hér höfum verið ó-
slitið svo að segja frá upp-
hafi þess, eða rétt á eftir —
Þórarinn Guðmundsson, Sig-
urður Þórðarson og ég — og
tveir tæknimenn, Dagfinnur
Sveinbjörnsson og Davíð
Árnason, sem unnu að upp-
setningu stöðvarinnar vinna
hér líka enn.
Yngri menn standa hér nú
víða vörð á þessum vegamót-
um. Og við her í húsinu höf-
um átt og eigum marga góða
aðstoðarmenn utan húss, víða
um land, fréttamenn og aðra
og samstarfsmenn á stöðvun-
um úti um land. Við sendum
þeim öllum kveðjur Og öllum
hlustendum.
Eg held, að hér í húsinu
sé iðja og athöfn, og vilji til
góðra verka.
Útvarpið er slagæð þess
lífs, sem nú er lifað, en fram
undan eru ný furðuverk
tækninnar og fjölbreytni Og
mörg ný verkéfni útvajrps-
ins.
1 guðs friði.
Alþýðublaðið — 6. janúar 1961 J3