Dagsbrún - 13.07.1918, Blaðsíða 2

72
DAG3BKÚN
og afturhaldsmenn til þess að
mynda vanheilagt samband sem
nefndi sig frjálslynda flokkinn. Þá
voru verkamenn orðnir mótstöðu-
flokkurinn i þinginu. Yið hverjar
kosningar sem haldnar voru fjölgaði
svo verkamönnum óðum, þangað
til þeir urðu í meiri hluta og
þvinguðu hið vanhelga samband
sem kallaði sig frjáislynda flokk-
inn til þess að taka sér sæti á
andstæðingabekkj unum.
Síðan 1890 hafa verkamanna-
flokkar verið stofnaðir í öllum
öðrum Ástralíuríkjunum og í
New South Wales, og alstaðar hafa
verkamanna hreyfingarnar tekið
sarnskenar framförum.
Þegar stríðið hófst var varka-
mannastjórn í ölluin fjórunt ríkj-
unum: New South Wales, Suðut-
Ástralíu, Yestur-Ástralíu og Tas-
manía.
Árið 1899 komu menn sér sam-
an um það í Ástralíu að mynda
samband til þess að vernda Ástralíu,
sjá um tolla, annast fjármál og
önnur mikilsveið málefni.
Grundvallarlögin í Ástralíu gera
ráð fyrir að fólkið byggi höfuðborg
fyrir alt ríkið, sem sambandsstjórn-
in eigi og ráði yfir.
Þegar ríkin í Ástralíu ákváðu að
mynda samband, var myndaður
sambands verkamannaflokkur og
við fyrstu sambands kosningarnar
voru kosnir margir verkamenn á
sambandsþingið í báðar deildir.
Flokkurinn óx að fjölda og áhrif-
um og fyrir hér um bil átta ár-
um komst hann til valda^ Andrew
Fisher varð forsætisráðherra verka-
mannaflokksins og tók hann þegar
að koma stefnu flokksins í fram-
kvæmd.
Hann samdi lög sem ákváðu að
stofna þjóðbanka, með einkarétt-
indum til seðlaútgáfu og gerði
seðlana að gildum gjaldeyri. Þeg-
ar bankinn hóf starf sitt lét Fisher
byrja á því að byggja höfuðborg
fyrir ríkið á Canberra, og veitti
við það vinnu fjölda manna.
Á hverri viku voru þessum
mönnum borguð vinnulaun sín með
bankaseðlum ríkisíns. Á sama hátt
og fyrir samskonar borgun stofnaði
hann ýms fyrirtæki; kom upp gufu-
skipum, kaðla verksmiðju, klæða-
verksmiðju, veitingahúsi, tilrauna-
búi 1 norðurhluta landsins, sútun-
arhúsi, aktýgjaverksmiðju og fleira.
Þetta er jafnaðarmenska og sú
steína, sem auðvaldið í Ástralíu
sagði oss fyrir 20 árum að mundi
eyðileggja landið.
Andrew Fisher er yflrumboðs-
maður fyrir Ástralíu á Englandi.
Hann lét nýlega í té fjórðu og síð-
ustu ársskýrslu klæðaverzlunar rik-
isins. Skýrslan sýnir að 30. júní,
1915, unnu 102 karlmenn og 612
konur í verksmiðjunni. Þeim var
borgað hærra kaup en annars gerð-
ist. Fatnaður sem á verksmiðjunni
var búinn til var seldur með 20
prósent lægra verði en frá öðrum
verksmiðjum. Hreinn ágóði af verk-
smiðjunni yflr árið var $127,356.
Þessi skýrsla skýrir sig sjálf og
ætti að koma verkamönnum til
þess að hugsa.
Afskífti AlfiýöuflokksiDS
af samöandsmáliflu.
Af því að reynt heflr verið á
marga lund að ófrægja ýmsa helztu
trúnaðarmenn Alþýðuflokksins út
af afskiftum hans af sambands-
málinu, skal bér í fáum orðum
skýrt frá tildrögum og gangi þess
máls:
Á fundi sem haldinn var í Jafn-
aðarmannafélaginu um miðjan vet-
ur síðastl. var því hreyft, hvort
íslenzkir jafnaðarmenn ættu ekki
að láta til sín taka sambandsmál
íslands og Danmerkur og þá eink-
um fánamálið, sem allir vissu að
hlaut að koma á dagskrá innan
skamms. Nefnd sem kosin var í
tilefni af þessu lét síðar þá skoð-
un uppi, að jafnaðarmenn ættu að
gera hvað unt væri til þess að
íslenzka þjóðin fengi heiður og
hag af fánamálinu. Heiðri þjóðar-
innar væri ekki borgið, nema hún
fengi viðurkendan siglingafána. Þá
kröfu yrði að halda rígfast við,
jafnvel þótt a£ því leiddi skilnað,
en skilnaðarleiðina væri ekki ger-
legt að fara neriia allar aðrar
sæmilegar leiðir væru ófærar. Að
komast hjá skilnaði og fá þó fán-
ann var markraið nefndarinuar,
og atbeini ísl. jafnaðarmanna mundi
verða mestur á þann veg að hafa
ákrif á danska jafnaðarmenn í
málinu. Þetta álit sitt bar nefndin
undir jafnaðarmannafélagið og full-
trúaráð Alþýðusambandsins, og
urðu allir á eitt sáttir um þetta.
Yarð það sameiginlegt ráð jafnað-
armannafélagsins og stjórnar Al-
þýðusambands íslands að senda
mann til Danmerkur til þess að
hafa áhrif á danska jafnaðarmenn
í þá stefnu, sem að ofan er lýst.
Var hr. Ólafur Friðriksson ráðinn
til ferðarinnar og för hans kostuð
af Alþýðusambandinu. Áður en Ól-
afur fór var danska jafnaðarmanna-
flokknum ritað bréf og því greini-
lega lýst í bréfinu með hvaða er-
indum Ólafur færi. Bréf þetta var
ritað í nafni Alþýðuflokksins og
undirskrifað af stjórn Alþýðusam-
bandsins, formanni Jafnaðarmanna-
félagsins og þingmanni flokksins,
Jörundi Brynjólfssyni.
Nokkru eftir að Ólafur Fr. kom
úr utanförinni var fundur haldinn
í jafnaðarmannafélaginu og var
samþykt þar, að áskildu samþykki
stjórnar Alþýðusambandsins, að
kjósa 5 manna nefnd til þess að
gera tillögur um frekari afskifti af
málinu, ef þurfa þætti. Þessi nefnd
samdi síðar tillögur til ályktunar,
og var sambandsráðið kaliað sam-
an á fund 5. þ. m, til þess að
ræða tillögurnar.. Sumir fulitrú-
anna þóttust ekki viðbúnir að
segja álit sitt um'*t!llögurnar þar
á fundinum, og var því fundinum
frestað. 6. þ. m. var fundinum
haldið áfram. Breytingartillögur
komu engar fram. Á þessum fundi
greindi menn aðallega á um það,
hvort ályktun fundarins skyldi
birta í blaði flokksins eða halda
henni leyndri fyrst um sinn. Eftir
langar umræður var gengið til at-
kvæða. Fyrst var leitað atkvæða
um efni og orðalag á frumvarpi
nefndarinnar. Yoru þá 16 fulltrúar
á fundi. Með efni og orðalagi
ályktunarinnar voru greidd 12 atkv.,
en ekkert á móti (4 greiddu ekki
atkvæði). Þá fór fram atkvæða-
greiðsla um hvort fundarsamþykt
þessa skyldi birta eða ekki, og
urðu 8 atkv. með því að birta
hana, en 7 á móti, að viðhöfðu
nafnakalli.
Þess þarf naúmast að geta, að
það er tilhæfulaus uppspuni, að
sendiförin til Danmerkur hafi verið
gerð til þess að leita fjárstyrks
hjá dönskum jafnaðarmönnum, svo
sem blað eitt hér í bænum heflr
viljað láta heita.
Jón Baldvinsson,
(form. Alþýðusamb. íslands).
ylfgreiðslainnheimta
Dag’sbrúnar
er flutt á
Frakbastíg 12.
Kaupendur blaðsins eru beðnir
að tilkynna afgreiðslunni bústaða-
skifti og snúa sér til mín með
borgun fyrir blaðið.
Guðm. Oaviðsson.
Prentsmirtian Gutenberg.
í sama farið.
»Áttugasta og fyrsta stræti — gerið svo
vel að hleypa út«, kallaði bláklæddi hirð-
irinn.
Hópur af borgara-sauðkindunp ruddist
út og annar inn. Gling—gling. Gripavagn-
arnar runnu skröltandi burtu, og John
Perkins rölti burt frá stöðinni með hópn-
um, sem slept hafði verið.
John gekk i hægðum sínum i áttina
til leiguhúss síns. Hægt, af því að í orða-
bók daglega lífs hans fyxirfanst ekkert
slíkt orð sem »ef til vill«. Ekkert
kemur flatt upp á mann, sem hefir verið
giftur í tvö ár, og býr í leiguhúsi. Á heim-
leiðinni hugsaði John Perkins i þungbún-
um bölsýnishug um undanfarna útkomu
hinna tilbreytingarlausu daga.
Katy myndi taka á móti honum i dyr-
unurn með kossi, öll ilmandi af rjóma,
2
sykri og smjöri. Hann myndi fara úr
frakkanum, setjast á legubekk og lesa
um það i kvöldblaðinu, að Rússar og
Japannr féllu unnvörpum fyrir hinni ban-
vænu linstype.
Til miðdegisvei’ðar myndi vei'ða steik,
salat og sósa, soðinn rabarbari og flaska
með jarðarbei'jasafa, sem skammaðist
sín fyrir vottorðið upp á efnafræðislegan
hreinleik á miðanum. Eftir mat myndi
Katy sýna honum nýju bótina á gatslitnu
bi'ekáninu, sem ökumaður skar af end-
anum á vagni sínum og gaf henni. Kl.
hálf átta myndu þau breiða dagblöð yfir
húsgögnin, til þess að skýla þeim fyrir
kalkstykkjunum, sem féllu úr loftínu,
þegar feiti karlinn í íbúðinni beint upp
yfir tók að gera likamsæfingar sínar. Ná-
kvæmlnga kl. átta sigraðist ölæðið á
Hickey & Mooney úr ljóðsöngleiksflokkn-
um (óbókaðir), sem bjuggu hinu megin
við forstofuna og tóku að velta stólum
og ímynduðu sér að Hammerstein væri
að ofsækja þá með samningi, sem hljóð-
aði upp á fimm hundrnð dollara á viku.
Síðan myndi maðurinn við gluggann
fyrir ofan vindaugað taka að leika á hljóð-
pípu sína; gaslekinn myndi laumast út
3
og ólátast á þjóðveginum; matarskápur-
inn myndi renna niður af fótstalli sin-
um; dyravörðurinn myndi enn einu sinni
reka út fimm börn frú Zanowitski, frúin
með ljósgula skóna, og rottuhundinn,
myndi bregða sér niður og líma nýtt nafn
yfir bjöllu sina og bréfakassa — og kvöld-
iðja Frogmore leiguhússins var byrjuð.
John Perkins vissi að þetta myndi ske.
Og hann vissi það að kl. kortér yfir átta
myndi liann herða upp hugann og seilast
í hattinn og að kona hans myndi þá flytja
ræðu þessa í nöldrandi tón:
»Mér þætti gaman að vita, hvert þú
ætlar núna, John Perkins.«
»Ég er að hugsa um að líta inn til
Mc. Closkey«, myndi hann svara, »og
fara í nokkra slagi við piltana.«
Upp á síðkastið hafði þetta verið venja
John Perkins. Kl. 10 eða 11 kom hann
heim. Stundum var Katy sofnuð; stund-
um beið hún, reiðubúin að bræða í deiglu
reiði sinnar dálítið meira af gyllingunni
á stálkeðju hjúskaparins. Fyrir þetta verð-
ur ástarguðinn að standa reikningsskil,
þegar hann stendur við dómgrindurnar
ásamt fórnardýrum sínum frá Frogmore
leiguhúsunum.