Fréttir - 18.07.1918, Blaðsíða 1

FRETTIR
80. blað.
DAGBLAÐ
Reykjavík, fimtudaginn 18. júlí 1918.
P
Enn á vonin væng og skeið.
2. árgangur.
Fúinn stofn og blásin börð beggja hug að meini: Pú eri föl, min fósturjörð! fallin kinn að beini. — Enn í fórum fólksstofns míns fornir glitra baugar: enn í sálum aðals þíns áttu sterkar taugar. Hún mun þig með djörfum dug dásemd margri krgna, og þú munt vefa’ í hennar hug hörpustrengi þína.
Pig í draumi’ eg svona sá: sœmdartjóni’ að varna, klœðasnjáð og klœðafá komstu’ í hópinn barna. Enn á vonin vœng og skeið þó vetur storminn herði. Og alt af finnur œskan leið út af venju-gerði. Vordagsgeislar vinarþel vekja, glœða’ og blessa; en vetrarheiði’ og hríðarél hugann skýra’ og hvessa.
Lítils vona máttu’ um mig; má þó svo til bera að ég kunni enn um þig eina vísu’ að gera. Nœr hið gtra fölnað frgs og fœkkar lindum auðum, undir brgzt og einatt rís eldur í glóðum rauðum. — o Pegar skin um víðan völl vekur unglings-brána, réttartignun fóstra fjöll, fjarsgn von og þrána.
Mér er ekki létt um lag; lýja nœturvökur. Fgrirgefðu’ að fœrðu’ í dag fáar, gamlar stökur: Senn mun bregða Ijóma’ um lönd og Igftast þjóðar-merki. Péttum hug og þgkkri hönd þá er stefnt að verki. Viljaþrek og vizku-ró vaxa’ í kjörum nauða. — Auðmjúkt höfuð hneigðu þó herra lífs og dauða. — —
Alt í fáti’ er unnið verk; ekkert mark á skildi. — Guðvef þó í grœnan serk gefa margur vildi. Sú mun standa fglking fast; fljóta skeiðir tengdar. Ekkert maí-kuldakast kúgar vor til lengdar. Upplitshrein, um brún og brá ber ’hún svip af sncenum, vöðvastœlt í von og þrá vex ’hún norður í sœnum. —
S. F.
Sýrtiiar-ráístajanir.
Stjórn og þing leitar ótal bragða
til þess, að bæta úr dýrtíð í land-
inu. Margar og miklar ráðstafanir
eru gerðar, — auðvitað eru eða
hafa margar þeirra verið tilraunir,
sem misjafnlega hafa gefist, enda
þá verið breytt um, er annað ráð
var sýnu betra að taka.
Stjórn og þing á hér erfitt að-
stöðu, því að hér er engin fortíðar-
reynsla að styðjast við og fátt um
fordæmi að fara eftir. Því að þótt
fordæmi sé til um það, hversu
aðrar þjóðir hafa reynt að létta
mönnum dýrtíðina, og stjórnin og
þingið hafi kynt sér ráðstafanir
þeirra, þá eru staðhættir og að-
staða öll þar ólík því, sem hjá
oss í flestu, og ráðstafanir þeirra
eiga hér ekki við, mundu ekki vera
framkvæmanlegar eða ekki koma
að haldi, eins og hér hagar til.
En hvað sem um allar dýrtíðar-
fáðstafanir stjórnar og þings er að
segja, þá er eitt víst, að þrátt fyrir
þær er enginn vaíi á því, að al-
toenningur verður líka að gera
sínar dgrtíðar-ráðstajanir og einmitt
þœr ráðstafanir eru skilyrði þess,
að hinar komi að notum, svo að
hlíta megi.
Beztu dýrtíðar-ráðstafanir al-
mennings eru sparnegtni og
ngtni hvar sem auðið er að spara
og nýta, og þeim verður áreiðan-
lega víða við komið.
Kröfurnar til lífsþæginda hafa
hækkað yfirleitt ákaflega þessi síð-
ustu ár hjá öllum stéttum á land-
inu. Menn eru alt af að auka
þarfir sínar og gera sig vansælli
um leið vegna torveldleikans á því,
að fullnægja þeim, — í stað þess
að fœkka þeim og gera sig sælli,
— því að ánægðari er hver sá, er
eigi heimtar meira en hann getur
látið sér í té, án þess að skaða
sig eða aðra.
Feikna verð eé nú á öllum vör-
um og ekki síst allskonar skraut-
vörum, glysvarningi og nautna-
vörum.
Kaup á þessum vörum getur
almenningur sparað sér að mikl-
um mun. Á þessum tímum má
enginn kaupa neitt það, er hann
getur án verið, enda eru nú margir
erlendir hlutir sviknir og að kalla
má því verri, sem þeir eru dýrari.
Er því litil von um, að dýr áhöld,
er nú eru keypt, dugi til lang-
frama.
Á hversu mörgum sviðum geta
ekki bæjarbúar sparað við sig!
Við tökum að eins til dæmis tildur-
varning til klæðaburðar, sætinda-
átið, tóbaks-neyzlu, bílferðir að
þarflausu og bíó-ferðir kvöld eftir
kvöld.
Vitaskuld er það, að svarað
mun því, að hægra sé »að kenna
heilræðin en halda þau«. En þess
verða menn að gæta, að þö að sá
orðskviður sé réttur, þá er sannleik-
urinn altaf sannleikur, og gildi
hans raskast ekki, þótt hann sé
borinn fram »af ónýtum þjónum«,
og »hafa skal holl ráð, hvaðan
sem þau koma«, segir annar
sannur orðskviður.
Nýtni í daglega lífinu er mjög
ábótavant hér á landi yfirleitt í
seinni tíð og fer minkandi en eigi
vaxandi á heimilunum. Fatnaði,
sokkaplöggum og skóm er fleygt
að ófyrirsynju, ekkert má bæta, —
það er ekki nógu fínt! — Og víst
er það, að mörg pjatlan, mörg af-
lögð flík kæmi nú að liði, — ef
ekki hefði verið á glæ kastað, —
til þess að spara sér kaup á nýj-
um fatnaði unglinga, barna og í
rauninni allra.
Mörg heimili láta tízkuna tæla
sig til þess að kasta fé sínu i
sjóinn, einnig á þennan hátt, og
hirðuleysi og kunnáttuskortur hús- .
mæðra og kvenna yfirleitt eyðir þó
ef til vill enn þá meiri fúlgu Qár.
Hirða og nýtni um búsáhöld,
húsgögn og yfirleitt muni alla
myndi einnig mörg dýrtíðarkaupin
spara, ef gætt væri i hvívetna. En
því er verr og miður, að þar vill
sleifarlagið og slóðaskapurinn
haldast i hendur við fyrirhyggju-
leysið.
Fá munar eigi litlu um nýtni í
mat og meðferð allri á fæðunni.
Nýtni í meðferð matarleyfa yrði
nú mörgum manni eigi lítil bú-
drýgindi. Og þótt þrifnaður allur
bæði um mat, föt og híbýli kosti
nú meira en áður, þá er hitt
áreiðanlegt, að óþrifnaðurinn er og
verður langtum, langtum dýrari.
Erlend blöð flytja nú flest, eink-