Ingólfur - 23.04.1905, Blaðsíða 1

INGÓLFUR.
III. ÁR.
Reykjavík, suniiudagiiin 23. apríl 1905.
10. blað.
Eins og aliir vita þá eru
sjaldgæíir — en — það vita kannske ekki allir, að það er ekki sjaldgæft að
verzl, EDINBORG í Reykjavík
hafl sœekklegasta, ódýrasta og sterkasta mnni hentuga til
í ár ern sumar-páskar — og í ár er verzlunin Edinborg í Rvik lO ára
gömui, hefir hún nú lika í ár gert meiri happakanp, en vanalegt er, á öllum vör-
um einkum þó vefnaðarvöru, enda heflr hún nú betra tækifæri að sýna þær,
þar sem húsrúmið er yfirfljótanlegt. Nú er komið fast að sumarmálunum,
væri því ráð fyrir alla, að fara ekki framhjá Edinborg, ef þeir hngsa til að gleðja
sig og sína eða vanhagar um eitthvað i búið.
Óskandi öllum viðskiftavinnm sínum
góðs og gleðilegs sumars!
Ásgeir Sigurösson.
STIMPLA, STIMPILPÚÐA (rneð ýrasara litum)
Kautsotuk-prentkassa útvegar Einar Gunnars-
son, Suðurgötu 6.
Langfrjálslyndasta lífsábyrgðarfélagið á
íslandi er
,, S I á 1 “
Umboðsmaður: Jens B. Waage.
Fyrirkomulagsreglan
eða frumvðrpin í ríkisráðinu.
Hann vant#ði ekki talsmennina meðal
íslendinga, hann Alberti, þegar hann tók
nppá því lymskn bragði að nota sér flokka-
ðrættina hér á Lndi til að lanma inn i
stjórnarskrárfrnmvarpið, — þvert ofan í lof-
orð konnngs í boðskapnum til íslendinga
10. jan. 1902, — ákvæðinu um að sérmál
vor ætti að bera upp í ríkisráðinu danska.
Og þó höfðu menn ekki áður og alt
þangað til verið eins samhnga nm neitt
atriði í stjórnarmálinu einsog það, að
meðferð sérmáia vorra í ríkisráði Dana
gæti cigi samrýmst þjóðarsjálfstæði vorn,
rétti vorum til að hafa stjórn vora og
löggjöf út af fydr oss.
En, sem sagt, þegar á reyndi, þegar
vér áttum og þurftum að sýna, að hugur
hefði fylgt máli, er vér nefndum ríkisráðs-
setuna „vort mesta meia“ og töldnin það
hyrningarsteinirm undir þjóðarsjálfstæði
vorn, að því meini væri kipt burtn, þá
var ölí sannfæringin horfin, öil „stóru orð-
in“ orðin að reyk, þá keptust þær hver
við aðra, þjóðarhetjnrnar íslenzkn, um
að mæla bót „mesta meininn" íslands,
sem danskur ráðgjaíi viidi fá rígbnndið
með lögum.
Peir nöldruðu reyndar í barm sinn,
sumir þingmennirnir, töínðu um valdboð
og frekju hjá ráðgjafanum, &ð bjóða þeim
slíkt, en þau orð voru tölnð aðaiaa fyrir
fólkið, þjóðina, sem hlaut að undrast, hring-
snúoinginn, en orðunum var ekki beint
að ráðgjafanum — mikil ósköp, nei, það
vöruðust þeir.
Þeir keptust um að verja ákvæðið, of-
an í sjálfa sig.
Pá var margt sagt og mörgn slegið
uppá, en það reyndist ekki alt sérlega
haldgott.
En vörnin sem þingið aðhyltist sem
fullnægjandi og trygga, var sú, að það
væri eðiilegt að Danir hlytn að krefjast
ríkisráðsmeðferðarinnar á sérmálum vor-
um vegna eftirlits þess, er vér yrðum að
viðurkenna að danska stjórnin þyrfti að
geta haft með sérmálastjórn voiri, að hún
stofnaði ekki ríkinu í hættu með ráðstöf-
unum sínum og lögum og skerti ekki
jafnrétti ríkisþegnanua. Til þess að Dana-
stjórn gæti haft þetta eftirlit, þótti þing-
inu það nú heppileg fyrirJcomulagsregla —
þotta nafn gáfu þeir ríkisráðs ákvæðinn —
að sérmáiaráðherrann yrði að hitta kon-
nng í ríkisráðinu og bera þar og ekki
annarstaðar undir hann ísienzk Iög og
mikiivægar stjórnarráðstafanir, til þess að
dönsku ráðgjafarnir gætu fengið vitneskju
um hverjn fram vindi í íslenzkn sérmála-
stjórninui og komið í veg fyrir það, sem
stofnaði rikinu í hættu eða gæti skert
jafnrétti ríkisþegnanna. Pað var skýrt
tekið fram af þinginu, að þaðværi aðeins
vegna þessa eftirlits dönsku stjórnarinnar,
(sem henni yrði ekki neitað um þarsem
hún bæri alla ábyrgð gagnvart öðrnm
þjóðum) ,að þetta fyrirkomulag væri valið,
sem hið hsgfeldasta að áliti þingsins og
umsvifaminsta, en að þingið áliti það ekki
neina stjórnarfarslega nauðsyn að velja
eínmitt þetta fyrirkomulag, þarsem vænt-
anlega mætti finna aðra vegi, sem ekki
kæmu í bága við stöðu þá í ríkinu, sem
Islandi væri mörkuð í gildandi lögum.
Þetta var nú álit þingsins og vöin þess
fyrir ríkisráðs meðferð sérmálanna. Það
þvertók fyrir að heimila haua eða leyfa
frekar en nauðsynlegt var vegna eft-
irlitsins.
Það er ekki þýðingarlaust að minna nú
á þessa einekorðuðu þýðingu og réttlæt-
ingu ríkisráðsmeðferðarinnar á sérmálun-
um, eftir yfirlýstum skilningi þingsins, að
hún var aðeins heimiiuð og réttlætt af
þinginn, vegna eftirlitsins með því að vér
eigi stofnum ríkinn í hættu frá öðrnm
þjóðnm eða skerðum jafnrétti þegnanna.
Það er ekki þýðingarlaust að minna á
þennan takmarkaða rétt sem ríkisráðs-
meðferðin á á sér, samkvæmt skilning
þingsins, nú þegar vér erum nýlega bún-
ir að lesa i blöðnnnm, að ísl. ráðherrann
hafi siglt með frumvörpin sem hann ætl-
ar að Ieggja fyrir þingið, til að bera þau
fram í ríkisréðinu danska.
Hann ætlar þá að leggja frnmvörpin
fram í ríkisráðinn.
Það er beint ofan í tilætiun þingsins;
því að það getnr þó ekki stofnað ríkinu
í hættu eða skert jafnrétti þegnanna, þó
að þingið fái að ræða eitthvert mál. Það
stofnar ekki fremur ríkinu i hættu eða
skerðir jafnrétti þegnanna, að leggja frv.
er slíkt myndi gjörf, ef að lögnm yrði, fyr-
ir þingið, heldur en það væri að stofna
ríkinu í hættn o. s. frv. að prenta slíkt
frv. í öutenhergs prentsmiðjunni. Og væri
það þá ekki einfaldast og umsvifaminst,
að hafa þar í prentsmiðjunni ritskoðara
fyrir dönsku stjórnina til að vernda ríkið
fyrir frnmvörpunum? Þingið gekk aðeins
inn á ríkisráðsmeðferðina, til þess að
danska stjórnin gæti fengið vitneskju nm
hverju framvindi í hinni sérstöku iöggjöf
vorri og stjórn. Þá vitneskju fær danska
stjórnin nægilega fljótt þegar báðir liðir
löggjafarvaldsins (þing og konungur) eru
búnir að koma sér saman um að gjöra frv.
að lögum, en meðan það er ekki orðið er
það þvert ofan í tilætlun þingsins ogrök-
stuðning á ríkisráðsmeðferðinni, að ríkis-
ráðið komi nærri sérmálunum. Þingið
neitaði beint því, að ríkisráðsmeðferð sér-
málanna væri nein „stjórnarfarsleg nauð-
syn“ einsog Alberti hafði álitið í athuga-
semdum stjórnarfrumvarpsins, og með því
að byggja ríkisráðsmeðferðina áalt öðrnm
grundvelli, en Alberti hafði gjört, nefni-
lega á nauðsynlegu eftirliti ríkisstjórnar-
innar með sérmála löggjöfinni, feldi þing-
ið um koll og mótmælti ummælum athuga-
semdanna um að lagafrumvörp yrðu að
koma í rikisráðið áður en þingið feng
þau til meðferðar.