Ingólfur - 23.01.1907, Blaðsíða 1

INGÓLFUR.
V. ÁR.
Reykjayík, miðvikudagiim 23. jan. 1907.
3. blað.
Sundrungarviðleitni
stjórnarflokksins.
Síðan samkomulag'ið varð með blaða-
mönnum um grundvallaratriði þau, er
halda skyldi fram og ekki frá vikja í
samningum við Dani um samband land-
auna, hafa Lögréttumenn sífelt verið að
hringla fram og aftur, slá úr og í og
vefja alt málið.
Fyrst skrifuðu þeir skilyrðislaust und-
ir það, að ísland skyldi verða „frjálst
*ambandsland“. Nokkru síðar fengu
aðrir stjórnarsinnar þá til þess að
hlaupa frá þessu og skrifa undir skuld-
bindingu um það, að fara ekkert fram-
yfir þann „samkomulagsgrundvöll", sem
lagður hefði verið í sumar í þingmanna-
förinni, en þar var alls ekki um það
rætt, að landið yrði frjálst sambands-
land, heldur að stöðulögunum yrði vik-
ið þannig við, að talin yrðu rpp sam-
eiginleg mál í stað sérmála oj íalend-
ingar legðu svo samþykki á lögin, sem
þeir hafa ekki gert til þessa.
Áður en þessi afturköllun var birt,
þótti nú Lögréttumönnum vel hlýða að
reyna að brjála merkinguna í orðunum
„frjálst sambandsland“, og svifta þau
allri skynsamlegri og sannri merkingu.
Því að hvað þýðir „frjálst sambands-
land“ annað en frjálst „sambandsríki“ ?
Hvað höfum vér á móti gildi grund-
vallarlaganna dönsku hér, ef ísland er
partur af danska ríkinu? Þá eiga þau
að gilda hér. En það er einmitt þessi
„ríkiseining“ sem íslendingar hafa ein-
att verið að berjast á móti og á henni
hafa kröfur þeirra strandað, því að
Danastjórn hefir haldið fast við „innlim-
unina“. „Ríkiseininguna“ þurfum vér
að rjúfa og hljótum að rjúfa, ef véreig-
um ekki að vera innlimaðir. Þetta
liggur í augum uppi og þessu hafa líka
öll þau blöð haldið fram, er rituðu fyr-
irvaralaust undir ávarpið.
„ísafold“ hafði reyndar gefið nokkuð
óljósa skýringu á áminstu orðatiltæki,
þótt hún tæki af allan efa síðar, og þetta
hafði Lögrétta að átyllu, til þess að gera
orðin marklaus. Menn áttuðu sig ekki
í svipinn á því, hvert þessir vafningar
Lögréttu ættu að stefna, en rétt á eftir
var afturköllunarskjalið birt, ávarp
stjórnarflokksins, og þá var auðséð tii
hvers refarnir vóru skornir. Látið sem
eitt helzta atriði blaðamanna-ávarpsins
væri markleysa, til þess að svo sýndist,
sem frá engu væri hopað.
Annað atriði í blaðaávarpinu var rík-
isráðssetan. Blaðamenn vildu taka það
skýrt fram, að þeim þætti það alveg
sjálfsagður hlutur, að íslandsmál yrði
ekki borin upp í ríkisráði Dana. Þetta
þótti nauðsynlegt að taka fram með ber-
um orðum, til þess að taka af allan efa
vegna hins mikla skilningsleysis og skeyt-
ingarleysis, sem margir þingmálamenn
hafa sýnt um það atriði. Að visu ligg-
ur það í orðunum „frjálst sambandsland“,
að mál þau, er íslenzk löggjöf ræður
yfir, verði ekki borin upp ríkisráði Dana,
því að annars væri ekki um neitt
„frjálst sambandsland" að tala, heldur
að eins innlimaðan ríkishluta.
Undir þetta skýringarákvæði vildu
„Lögr.-menn“ ómögulega skrifa og báru
ýmislegt í vænginn. Þetta væri stjórn-
arskrár-atriði, og mundu þeir síðar
reynast fúsir til samvinnu um það, en
hreint ekki nú. Þó viðurkendu þeir, að
útvega þyrfti tryggingar fyrir því hjá
Danastjórn, að „í ríkisráði" þýddi ekki
„í ríkisráði“ heldur „í viðurvist ríkis-
ráðs“ og töldu upp ýms atriði þar að
lútandi, sem fá þyrfti ákveðnar trygg-
ingar fyrir til þess að sjálfstæði lands-
ins væri borgið; auk þess væri hægt að
hugsa sér ýmislega meðferð mála vorra,
sem væri enn þá óhagkvæmari, en sú
sem nú sé!
Þegar öllum þessum fáranlegu vífi-
lengjum og viðbárum hafði verið marg-
hrundið og „Lögr.“-mönnum var ómögu-
legt að verja þær, nema þá með enn þá
fráleitari vafningum, þá dettur þeim alt
í einu þjóðráð í hug. Þeir gerast mjög
hátíðlegir og setja fram þá spurningu í
blaði sínu, hvar ávarpsmenn ætlist til að
málin sé borin upp fyrir konungi, ef
það sé ekki gert í rikisráðinu!
Blaðamenn hafa ekki tekið þessa
spurningu svo alvarlega, að þeir hafi
virt hana svars, en úr því að „sannsögl-
in“ gerir henni svo hátt und r höfði að
prenta hana upp og leggja henni líkn-
aryrði, þá er ekki vert að synja svars-
ins.
Ávarpsmenn ætlast til að málin sé
borin upp fyrir konungi utan ríkisráðs!
Þetta vonum vér, að hinum háttvirtu
spyrjendum sé nægilegt svar í bráð,
þótt þeim væri kannske hugþekkara að
farið yrði nú að þjarka um, hvernig ís-
lendingar hagi stjórnarfyrirkomulagi
sínu, eftir það að samningum um sam-
band landanna væri lokið. Það gæti
komið þeim vel, til þess að beina at-
hygli manna frá hringli þeirra og heig-
ulskap í sambandsmálinu, sem nú þeg-
ar er orðið flokk þeirra að bana, en á-
varpsmenn hirða varla um að „kalla hann
fram“ aftur.
En úr því að vér höfum svarað þess-
ari hjartfólgnu spurningu Lögr.-manna,
þá vonum vér að þeir svari annari spurn-
ingu: Á hvern hátt œtlaþeir að fá tryggingu
hjá Danastj'orn fyrir því að „í ríkisráði1'
þijði ekki „í rikisráði“, og að sérstöðu
Islandsráðherra sé þar fyllilega borgið,
eins og þeir telja nauðsynlegt að fá
trygt?
Yér vonum að þeim verði ekki stirt
um svarið.
Hvað vilja nú leiðtogar stjórnarflokks-
ins?
Hin mikla óánægja, sem risið hefir í
landinu út af innlimunar-ákvæðinu í
stjórnarskránni hefir knúið þá til að
láta í ljós, að þeir vilja breyta því fyr-
irkomulagi, sem nú er. Undan því
hafa þeir ekki komist. En svo ætla
þeir að þvo hendur sínar með þvi
að endurskoða stöðulögin, sem þeir
kalla, gera á þeim einhverjar kákbreyt-
ingar.
Umbæturnar eru þær aðallega að telja
upp sameiginleg mál í stað sérmála, og get-
ur sú upptalning alt eins þrengt sér-
málasviðið, sem aubið það. Og svo á
alþingi íslands að samþykkja stöðulögin,
samþykkja það til fulls að íslands sé
„óaðskiljanlegur hluti Danaveldis“, með
öðrum orðum kóróna innlimunina 1903
með enn þá skýrari og ákveðnari laga-
ákvæðum.
Þetta er það sem leiðtogarnir ætla
sér. Þessvegna vilja þeir endilega hafa
íslandsráðgjafa í ríkisráðinu, þessvegna
vilja þeir ekki með nokkru móti berjast
fyrir því að ísland verði frjálst sam-
bandsland, þessvegna hamast þeir ámóti
þingrofi og vilja skipa sínum mönnum í
samninganefndina, svo að öllum hennar
störfum sé lokið þegar loks kemur til
þingkosninga.
Lárus Bjarnason hefir verið svohrein-
skilinn við „landið sitt“ að kannast við
það berum orðum í „Reykjavik“, að
hinar fyrirhuguðu breytingar stöðulag-
anna séu svo lítilfjörlegar að óþarfi sé
að rjúfa þing þeirra vegna, en viður-
kennir að þingrof væri sjálfsagt, ef ís-
land ælti að vera frjálst sambandsland
Danmerkur. Ennfremur segir hann i
„Dannebrog“ 21. f. m. að sum atriði í
samsandi landanna sé nokkuð óljós eins
og nú standi, en á þvi verði vonandi
ráðin bót með þessum fyrirhuguðu samn-
ingum.
Það er ákveðin og skýr innlimun með
samþykki íslendinga sjálfra, sem nú
stendur fyrir dyrum.
Hér er sú bót i máli, að stjórnar-
flokksleiðtogarnir standa fáliðaðir uppi.
Sannir heimastjórnarmenn eru fráhverfir
þessum aðgerðum þeirra og markmiði,
sem bezt má sjá af „Þjóðólfi", helzta og
tryggasta málgagni þess flokks.
Blaðið „Vestri“ hefir einnig sagt ný-
lega, að mjög athugavert sé, að íslend-
ingar fari nú að binda hendur síuar og
aamþykkja stöðulögin, þött með nokkr-