Alþýðublaðið - 23.06.1963, Blaðsíða 5

ÆskulýSssambönd Iíanmerkur,
Svíþjóðar og Noregs hófu í vetur
baráttu fyrir því að hætt yrði að
kaupa vörur frá Suöur-Afríku,
jafnframt hafa samböndin gengist
fyrir upplýsingastarfsemi um á-
standið í kynþáttamáium í Suð-
ur-Afríku.
Eftirfarandi grein fjallar um
kynþáttamálin og stjórnmála-
ástandið í Suður-Afríku.
i ■ ÍÖi i
Höfðalandið.
í héruðunum, sem liggja að suð
ur odda Afríku — tíóðravonar-
höfða — var fyrsta landnám
Evrópumanna í Afríku. Voru þaó
hollenzkir bændur, sem á 18. öld
hleyptu heymdragánum og sett-
ust þarna að, og ráku hina inn-
fæddu blökkumenn í burtu eða
notuðu þá sem vinnuafl. Nefndust
þesir fyrsiu innflytjendur Búar.
Á tímum Napoleonsstyrjaldanna
tóku Englendingar að flytjast til
landsins. Búarnir stunduðu land-
búnað, en hinir ýmsu landnemar
voru kaupmenn og iðnaðarmenn,
sem einbeittu sér að nýtingu hinna
miklu náttúruauðæfa landsins. Er
tímar liðu myndaðist andstaða milli
þessara tveggja hópa innflytjenda
Þar sem England hafði yfirtekið
Höfðalandið árið 1814, nutu Engl-
endingarnir stuðnings stjórnarinn
ar í London.
Suður-Afríku sambandið.
Viðsjárnar brutust svo út í Búa-
stríðinu 1899-1902, sem England
vann með naumindum. Þegar frið
ur var saminn, voru Englendingar
þó fúsir til að veita Höfðalandinu
nokkra sjálfstjórn, sem þýddi, að
Suður-Afríku sámbandið, sem sam
anstóð af Búanýlendunni Tx-ans-
vaal og Oran, ásamt brezku nýlend
unum Höfðanýlendunni og Natal,
var stofnað sem sjálfstjórnar ný-
lenda innan Brezka samveldisins.
Þegar fyrri heimsstyrjöldin brauzt
Æskan á Norðurlöndum
berst gegn Verwoerd
út voru Suður-Afríka og gamia
keisararíkið Abessinía einu írjálsu
ríkin í Afríku — frjáls í þeim
skilningi, að þau voru ekki nýlend-
ur.
A.'.skilnaður — „Apartheid“.
í si jófn Suður-Afríku sambands
ins liafa aðeins hinir hvítu ein-
hver áhrif. Búar og Englendingar
voru c nimála um, að ekki væri
hægt uð veita lituðum mönnum :
pólitísi. réítindi, þ.e. frumbyggjun-
um, innfæddu negrunum, innflutt!
um Int’ erjum, svo og hinum svo j
kölluðu kynblendingum, afkomend
um h\ ;ra og svartra. Síðan 1910
hafa h'nir hvítu, sem eru einn
fimmti hiuti allra íbúanna, stjórn
að einir og skipað lögum, út frá
þeirri meginreglu að kynþættirnir
skuii vera aðskildir, þ.e. fylgt
fram hinni svokölluðu aðskilnaðar
stefnu. Hvíti minnihlutinn á 82%
af landareignunum og eru það
auðvitað beztu jarðirnar.
„Kaffer, waar’s jou pas.“
Hver einasti maður, sem ekki er
hvítur, verður alltaf að hafa til
taks vegabréf og önnur skjöl, sem
gefa til kynna hver hann er, hvar
hann býr og hvort hann hefur leyfi
til að vera á ferli, þar sem hann
kann að vera staddur, þegar lög-
,reglan hrópar: „Negri, hvar er
.vegabréfið þitt?“ Kynþáttaaðskiln
jaðurinn ríkir ekki aðeins í nam-
Igöngutækjum hins opinbera, bið-
' sulum o.s.frv., þar sem iskiltfð
Aldarafmæfi jafn-
aðarmanna flokks
Framhald af 2. síðu.
veita meginreglur sínar í 100 ára
starfi sínu, og laga sig að hinni
nauðsynlegu þróurí að undan-
förnu í Þýzkalandi í alþjóðlegri
samvinnu.
Viðurkenningin á hinum lýð-
ræðislega sósíalisma er ein af höf-
uðkenningum hans. Frá henni hef
ur hann aldrei vikið, og á dögum
Weimar-lýðveldisins var það hann,
sem leiddi hana fram til sigurs.
Einnig á dögum kúgunar Hitlers-
stjóniarinnar hélt liann ákveðið í
þessa meginreglu, og hann hefur
flutt hana með sér til daga hins
lýðræðislega Þýzkalands nútím.
ans.
Flokksforinginn Ollenhauer
lýsti því yfir á samkomu nýlega í
tilefni hátíðahaldanna í sambandi
við aldarafmælið, að það hafi ver-
ið árangurslaus tilraun af hálfu
kommúnistacinvaldans Ulbrichts
að „útrýma hugsun hins lýðræðis-
lega sósíalisma” í Austur-Þýzka-
landi. Frjálsar kosningar mundu
einnig gera Leipzig, Magdeburg og
Rostock að tákni þessarar hugs-
unar.
Hann er hins vegar sannfærður
um, að ef einhvern tíma yrði efnt
til frjálsra kosninga í Austur-
Þýzkalandi, sem kommúnistar
neita stöðugt, mundi SPD njóta
sömu velgengninnar í stóru iðrí-
aðarborgunum og í Vestur- Þýzka-
landi.
Flokksforinginn talaði einnig ó-
tvírætt við önnur tækifæri:
„Grunðvallarmunurinn á komm-
únistum og jafnaðarmönnum er
og verður óyfirstíganlegur. Mað-
urinn er kommúnistum aðeins tæki
í baráttunni um völdin — hjá jafn-
aðarmönnum er maðurinn aðalatr- J
iðið í öllum tilraunum til betri og
réttlátari friðsamlegrar skipunar j
í heiininum”.
Þarna liggur grundvallarbreyt-
ing þýzku jafnaðarmennskunnar.
Á grundvelli hins lýðræðislega
sósialisma hverfur flokkurinn frá
því að vera stéttastríðandi \erka-
mannaflokkur eins og 1 upphaíi
og verður í staðinn lýðræðislegur
alþýðuflokkur, sem gerir það sem
er auðið til að vera málsvari allra
hluta þjóðarinnar.
Fylgisaukning flokksins í síð-
ustu fylkiskosningum í Vestur-
Þýzkalandi gerir það að verkum,
að þýzkir jafnaðarmenn binda mikl
ar vonir við framtiðina. í þing-
kosningunum 1965 mun flokkurinn
á ný bjóða borgarstjóra Vestur-
Berlínar, Willy Brandt, fram sem
kanzlaraefni.
„Aðeins fyrir hvíta“ gnæfir. Sam- <
kvæmt lögum er hægt að setja kyn
blendinga og innfædda í eérstak
ar búðir, flytja þá þangað nauð-
uga og banna þeim aðgang að bú-
stöðum og hverfum, sem eru „Að-
eins fyrir hvíta.“
Þjóðernisflokkurinn.
„United Party“ flokkur\ sem
í voru bæði Búar og Engendlngar
hafði meirihluta á þingi Suður-
Afríku til ársins 1948. Inn á við
rak hann fyrrnefnda aðskilnaðar-
stefnu, en út á við fylgdi hann
öðrum sjálfsstjói-narnýlendum að
málum. T.d. snérist Suður-Afríka
á sveif með bandamönnum í síð-
ari heimsstyrjöldinni. Var það þá
verandi forsætisráðherra, Smuts
hershöfðingi, sem kom því til leið
ar, en aðeins með mjög naumum
meirihlutx}, þar sem hann á,tt!i
við ramman reip að draga þar sem
var m.a. Þjóðernisflokkurinn, en
til hans töldust eingöngu Búar,
sem margir voru vægast sagt naz-
istþm hliðhollir. Styrjöldin jók
flokkadrættina og við kosningai-nar
1948 komst Þjóðernisflokkurinn til
valda, og dr. Malan varð forsætis-
ráðherra.
Tökin hert.
Dr. Malan og eftirmaður hans
Dr. Werwocrd, hafa rekið stjórnai--
stefnu, sem stefnir að auknum
aðskilnaði kynþáttanna og oinræði
hinna hvítu í landinu. Út á við
leitaðist Þjóðernisflokkurinn við
að undirstrika algjört sjálfstæði
landsins gagnvart Englandi og 31.
maí 1961 gekk landið úr Bfezka
samveldinu og lýsti yfir stofnun
lýðveldis undir nafninu: Suður-
Afríku lýðveldið. Tekur það til
þess, sem áður var Suður-Afríku
sambandið, ásamt gæzluverndar-
svæðinu Suðvestur-Afríka.
Albert Luthuli.
er foringi afríska þjóðarhrings-
ins, en það eru pólitísk samtök
blökkumanna, sem nú eru bönnuð.
Þau hafa á stefnuskrá sinni mót-
mæli án valdbeitingar. Luthuli hef
ur öðlast menntun sína á trúboðs
skóla í Suður-Afríku og er höfð-
ingi eins bantu-ættbálksins. 1960
voru honum veitt friðai-verðlaun
Nobels. Fjöldamorðunum í Sharpe
ville mótmælti hann á mjög frið-
samlegan hátt með því að brenna
opinberlega vegabréf sitt og hvetja
aðra til að gera slíkt hið sama.
Hann var handtekinn af lögregl-
unni, sakaður um skemmdarverk,
og er nú í nokkurs konar etofu-
fangelsi í Suður-Afríku.
ensku nýlendunni, sýndi Vervvoerd
forsætisráðherra banatilræði 9.
apríl 1960, særðist ráðherrann við
það á höfði. Pratt var síðar úr-
skurðaður geðveiktfr og framdi
sjálfsmorð á geðveikrahæli.
Ályktun WAY — Alheims-
sambands æskunnar
Á 4. æskulýðsþingi WAY (World
Assembly of Youth) í Árósum sum
arið 1962, gerðu æskulýðsleiðtog
ar, sem þar voru saman komnir, m.
a. ályktun, þar sem því er beint til
kaupum frá Suður-Afríku verðui?
almenn meðal' viðskiptaþjóða
landsins, mun dr. Verwoerd neyíJ
ast til þess að endurskoða stjóraar
stefnu sína.
Árið 1962 fluttu íslendingar inn
vörur frá Suður-Afríku að verð-
mæti 5,5 millj. ki-. Eru þetta ,wr
eingöngu appelsínur eða fyrir &
millj. Samsvarandi tölur ársins
1961 eru: heildai-innflutníngur 4,9
millj. og appelsínur 4,6 millj.
Sameinuou þjóðirnar
hafa aftur og aftur allt frá 1946
reynt að fá stjórn Suður-Afríku,
til þess að falla frá aðskilnaðar—
stefnu sinni. Þegar Sþ ákvaðu 1961
að senda þáverandi framkvæmua-
stjói-a sinn, Dag Hammarskjöld,
til landsins, kom ríkisstjórn Suður-
Áfríku í veg fyrir að harín næði
sambandi við fulltrúa blökkuv.
manna. Sþ hafa lýst yfir, að þær
telji stjórnarstefnu Suður-Afrikia
stjórnar skerðingu á manm-éttincl
um og hafa mótmælt stöðugt aukra
um kynþáttaaðskiinaði. Sþ hafa
ennfremur lýst yfir, að teija beri
Suður-Afríku óhæfa tíi þess act
hafa áfram með höndum umboðs*
stjórn gæzlusvæðisins Suðvestur
Afríku, sem þær hafa lagt til aö
Sþ taki við stjórn á. Suöur-Afríkxa
stjórn hefur vísað þessu á bug og-
hefur þvert á móti inniimað’ um-
boðssvæðið í lýðveldi sitt og helcl
ur einnig uppi aðskilnaðarsteín-
unni á þessu svæði. jaíníramíí
hefur stjórnin lýst þvi yfir, aO
þarna sé um að ræða irmaiiríki*
mál hennar, sem sé Sþ oviðkcm -
andi.
Á allsherjarþíngi Sþ í árslok’'
1962 var samþykkt að fordæma act
skilnaðarsteínu Suður-Alriku, sem
Sþ lýstu andstyggílega og ósæm-
andi mannlegri virðingu. 97 lönc^
greiddu atkvæði með þessari yfir'
jlýsingu en 2 (Portúgal og Suður-
Af'rika) voru á móti og 1 (Guínea)
sat hjá. Meðlimaríkin eru í álykt^
uninni hvött til þess, hvert um
sig í sameiningu, að hafa áhrjY
á Suður-Afríku tii þess að breyta
þessari stefnu.
VERWOERD
æskulýðssambanda meðlimaland-
anna, að hvetja ríkisstjórnir landa
sinna til þess.að þvinga ríkisstjórn
Suður-Afi-íku með stjórnmálaleg
um og viðskiptalegum aðgerðum
til þess að falla frá kynþáttaað-
skilnaði.
Olga ríkir.
Annað afrískt samband, Panafr-
íku-hreyfingin er andstætt þjóðar-
þingi Luthulis, fylgjandi því, að
öllum brögðum sé beitt í and-
spyraunni. Fi-jálslyndi flokkurinn
í Suður-Afríku sem í eru bæði hvít
ir og þeldökkir, stefnir að lýðræð
islegu þjóðskipulagi, þar sem all
ir íbúar landsins hafa jöfn pólitísk
réttindi og sömu aðstöðu til vinnu
og landeignar. Þjóðernisflokkurinn
lítur undantekningarlaust á alla
andstæðinga aðskilnaðar sem
kommúnlista. Bilið milli stjóm
málaflokka Búanna og Englendinga
breikkar nú á ný. David Pratt,
hvítur óðalsbóndi, scm tilheyrði
Aðgerðir Norðurlanda —
viðskiptabann.
Æskulýðssambönd Danmer'.cur,
Noregs og Svíþjóðar, hófu 1. rnarz
sl. baráttu fyrir því, að hætt yrði
vörukaupum frá Suður-Afi-íku, jaín
frarnt því, sem þau gengust fyrir
upplýsingastarfsemi um ástandið
í kynþáttamálum landsins. Til-
gangur þessa^a aðgerða eri sá,
að vekja almenning til umhugsun
ar um þessi mál og fá neytendur
og innflytjendur til þess að hætta
kaupum á suður-afrískum vörum
og með því, eins og fram kemur
í ályktun WAY, að þvinga stjórn
dr. Verwoerdes til þess að falla
frá aðskilnaðarstefnu sinni í kyn
þáttamálunum. Ef stöðvun á vöru-
SMUHSTÖÐIK
Sæfúni 4 - Sími I6-2-2f,j
Eíllinn er smuróur fljóít ag vel.
Seljum allar tegundir a£ smurolXrb,f
SMURI BRAUÐ
Snittur.
Opið frá kl. 9—23.30o
: i
t
Simi 16012
Brauðstofan 1
Vesturgötu 2B.
tectyl
er ryövöm.
ALÞÝÐUBLAÐtö — 23. júnf 1963 $