Alþýðublaðið - 10.09.1963, Blaðsíða 4

(Julius Nyerere forseti Tanga
nyika í Austur-Afríku er um
þessar mundir í heimsókn á'
Norðurlöndum. Eitirfarandi
grein birtist í Arbeiderblad-
et í tilefni heimsóknarinnar).
J ulius Nyerre, sem er 42 ára
að aldri, hefur verið helzti for- !
ingi Tanganyika-manna, bæði í
hinni skömmu og tiltölulegu ró- |
legu þróun landsins frá hreinni !
nýlendustjórn til sjálfstæðis og
á sjálfstæðisskeiðinu, sem staðið
Irefur í tæp tvö ár. Það var hann
ekki síður en áður á tíu mánaða
tímabili í fyrra, frá því að hann
lét af embætti forsætisráðherra
í janúar og þar til hann var kos-
inn fyrsti forseti landsins í des-
^ember.
Á þessu tíu mánaða tímabili ein
Tbeitti hann sér að því að koma
fikipulagi á flokk sinn TANU
(Tanganyika Afírican National
"Union), og gera hann að virkum
aðila í hinu mikla starfi, sem
•sjálfstæðið mundi heimta af al
þýðuhreyfingu þeirri, sem Nyerere
liafði byggt upp til þess .að láta
í ljósi óskir yfirgnæfandi meiri-
Wuta þjóðarinnar.
TANU sigraði í kosningunum
1960 og hlaut 70 þingsæti af 71
á þingi, fulltrúar minnihluta fólks |
af evrópskum og asískum stofni '
voru með öðrum orðum kosnir
sem frambjóðendur TANU.
í ljós hafði komið á umrótartím
"unum áður en fullu sjálfstæði var
.smám saman náð, að samband for
ingjanna í rxkisstjórninni og ó-
ibreyttra flokksmanna hafði fjar-
lægzt og til þess að kippa þessu
í lag ákvað Nyerere að einbeita sér
algjörlega að flokksstarfinu í
nokkra mánuði.
Sjálfstæðið verður barátta gegn
fátæ^t, fáfræði og sjúkdómum,
-jsagði hann, og í þessari baráttu
verður þjóðin að taka virkan þátt
f öflugum stjórnmálasamtökum —
í hverju einasta þorpi, sagði Ny-
-ere.
Samtökin eiga að vera leið til
sambands, þar sem tilgangur
stjó'rnarinnar, fyrirætlanir henn
ar og vandamál berast til þjóð
arinnaj* og jafnframt hugmynd
ír þjóðárinnar, óskir hennar og
raiisskilningur gefca borizt beint
Tanganyika
til stjórnarinnar, sagði hann.
Tanganyika lýtur fremur stjórn
hreyfingar en mannsins Nyerere.
40 stunda vinnu-
viku krafizt i
Stóra-Bretlandi
Brighton, NTB.
Landsfundi brczka verkalýðs-
Æambandsins lauk á föstudag með
|)ví, að fulltrúar rúmlega 8 millj.
verkamanna, sem eru innan vé-
*anda verkalýðsfélaga á Bret-
landi, studdu álýktunartillögu þar
sem krafizt er 40 stunda vinnu-
-viku.
En athygli fulltrúanna var vak-
ín á því í umræðunum, að ekki
væri nóg að koma fram með rök-
semdir. Mikið siarf og opinberir
rnótmælafundir er vopnið í kröf-
"unni um styttri vinnutíma, segir
:í tillögunni.
Næsta stjórn Verkamanna-
flokksins var hvött til þess að
leggja fram lagafrumvarp um
^ömu laun karla og kvenna fyrir
-sömu vinnu.
Frá því var skýrt, að stjórn
,-vei-kalýðssambandsins hefði kos-
-iö George H. Lowthian, formann
lyrir næsta ár.
JULIUS NYERERE
forseti Tanganyika
Einræðisherra er hann ekki, og
það er framtíðarfyrirkomulag
hreyfingarinnar, sem mun ákvarða
iandið.
S íðan þetta gerðist hefur eins-
flokks-kerfið einnig verið form-
lega innleitt i Tanganyika. Kerfið
er rökstutti nokkuð mótsagnar-
kennt með því, að reglur margra
flokka-kerfis torveldi sérhvert
form kosningabaráttu á flestum
stöðum. Frambjóðendur TANU
höfðu nefnilega enga andstæðinga
úr öðrum flokkum.
Samkvæmt hinni nýju skipan
sem opnar öllum borgurum inn-
göngu í TANU, geta margir fram
■bjóðendur TANU keppt um hylli
kjósenda í öllum kjördæmum.
Nyerere stofnaði TANU árið
1954, sem stjórnmálasamtök er
höfðu sjálfstæði landsins að tak
marki. Flokkurinn var stofnaður
| á grundvelli 25 ára gamalla sam
taka, sem brezkir embættismenn
höfðu sett á laggirnar tii þess að
1 skapa umræðuvettvang.
Áður en langt um leið voru
stofnaðar deildur úr TANU víðs
vegar í hinu stóra landi (sem er
eins stórt og Þýzkaland og Frakk
land tii samans) og Nyerere varð
þjoðarhetja.
Allt frá byrjun kappkostaði
hann að róa 100 þúsund íbúa lands
ins, sem ekki eru af afrískum
uppruna (þar af eru tæplega 25
þús. af evrópskum stofni, aðrir af
indverskum eða arabískum stofni)
með þvi að gera það að megin
reglu, að sérhver innflytjandi,
sem gert hafði Tanganyika að
heimili sínu, nyti sömu réttinda
og afrískir íbúar Tanganyika, en
þeir eru nær 10 milljónir íalsins.
Þetta tókst Nyerere og sam-
skipti ólíkra kynþátta hafa verið
óvenjulega góð allt til þessa dags.
þ egar Nyerere ákvað árið 1954
að íeggja stjórnmál fyrir sig ein
göngu var hann 33 ára gamall,
kaþólskur kennari með menntun
Makerore-liáskóla í Uganda og
Edinborgarháskóla, en áðuý en
hann hélt til Edinborgar kenndi
hann í nokkur ár við kaþólskan
írúboðsskóla.
Landið, sem Nyerere stjórnar,
er fátækt — þjóðartekjur á hvern
íbúa eru taldar fcæpar 2400 (ísl.)
1 kr. á ári. Þó er hann einn þeirra
leiðtoga Afríku, sem mest er tek
; ið mark á, langt út fyrir landa-
binda enda á það, að þúsundir
Tanganyika-manna héldu til Suð
ur-Afríku að vinna þar í gullnám
um, enda þótt verkamenn þessir
hefðu árlega flutt heim með sér
um það bil 60 millj. króna.
yerere hefur ásamt núverandi
leiðtogum Uganda og Kenya o.fl.
hvatt til þess um árabil, að stofn-
að verði sambandsríki Austur-
Afríku með þátttöku Tanganyika,
Uganda og Kenya. Nú sem stendur
eru allgóðir möguleikar til þess,
að fyrlrætlun þessi komis)t til
íramkvæmda.
Ef svo verður er Nyerere ör-
ugglega sterkasta forsætisráð-
herraefnið í hugsanlegri sambands
stjórn. Því að takmark Nyereres
og fjölda margra annarrra leið-
toga í Afríku er eitthvert form
sameiningar allrar frjálsra ríkja í
Afríku.
tmæri Tanganyika.
Hann hefur komið sér í þessa
aðstöðu með hyggilegri og ötulli
stefnu. Honum hefur tekizt að
sameina hipa mörgu ættflokka
landsins og ávinna sér traust inn
flytjendahópanna.
Miskunnarlaus barátta Nyerers
gegn hvers konar kynþáttamisrétti
hefur gert hann að ósveigjanleg-
um andstæðingi valdhafanna í Suð
ur-Afríku. Stjórn Nyerers lét það
verða el,tt sitfc fyrsta verk að
Fjorir A.-Pjoð-
verjar skotnir
Herleshausen, V-Þýzkalandi,
(NTB-Reuter).
Austur-þýzkir landamæravcrð
ir skutu á fjóra Austur-Þjóðverja,
sem reyndu að XTðjast yfir landa-
mæri Austur- og Vestur-Þýzka-
lands við Herleshausen í vörubif-
reið í nótt, að því er fulltrúar
tollyfirvaldaima í Herleshausen
skýra frá.
Þeir höfðu ekið í gegnum veg-
tálma við Eisenach áður en þeir
óku á áðra vöeuhifreið, sem vest-
ur-þýzkur bílstjóri hafði verið
neyddur til að loka veginum með.
| Austur-þýzkir landamæriverðir
| hófu þegar skothríð á flóttamenn-
ina og særðu tvo þeirra. Fjór-
j menningarnir voru síðan allir
handsamáðir.
Skammt frá Braunschweig í V-
Þýzkalandi tókst 21 árs gömlum
Austur-Þjóðverja að komast heill
á húfi og óséður gegnum jarð-
sprengjusvæði og gaddavírstálma
til Vestur-Þýzkalands.
Landamæravörður i Austur-Ber-
lín skaut í morgun einu skoti að
Ausíur-Þjóðverja, sem reyndi að
synda yfir til bandaríska borgar-
hlutans í Berlín.
STYRKVEITING ÚR VERÐLAUNA-
SJÓÐI BJÖRGÓLFS STEFÁNSSONAR
í sumar var í fyrsta sinn veitt-
ur styrkur úr Verðlaunasj. Björg
ólfs Stefánssonar kaupmanns.
Hlaut Þórunn Felixdóttir vélrit-
unarkennari við Verzlunarskóla ís
lands, tuttugu þúsund króna
styrk til framhaldsnáms í Engl-
andi í kennslugrein sinni.
Sjóðurinn var stofnaður á 25
ára afmæli Skóverzlunar B.
Stefánssonar, 1. október 1942, með
gjöf frá frú Oddnýju Stefánsson,
ekkju Björgóifs Stefánssonar.
Stofnfé sjóðsins var 25 þúsund
krónur.
Tilgangur sjóðsins er að veita
efnilegu og duglegu ungu fólki,
sem lokiö hefur prófi frá Verzl-
unarskóla íslands, styrk til fram-
haldsnáms erlendis, sem viður-
kenningu fyrir ástundun og dugn-
að við verzlunarstörf og verzlun-
arnám. Er svo fyrir mælt í skipu-
lagsskrá sjóðsins, að styrkir skuli
vera það háir, að þeir komi styrk
þega að verulegum notum, frekar
en að verða lágir heiðursstyrkir.
Björgólfur fæddist að Þver-
hamri í Breiðdal 12. marz 1885.
Lauk hann prófi frá Verzlunarskól
anum árið 1906 og vann eftir pað
í nokkur ár hjá Leðurverzlun Jóns
Brynjólfssonar, auk þess sem
hann fór utan til frekara náms
Eigin skóverzlun stofnaði hann
1917. Naut hann mikils trausts
innan stéttar sinnar og var kos-
inn fyrsti formaður Félags skó-
kaupmanna, er það var stofnað.
Kona hans, Oddný, hefur að und-
anförnu dvalizt í Bonn hjá dóttur
sinni og tengdasyni, Pétri Thor-
steinsson, sendiherra.
Stjórn sjóðsins skipa nú sam-
kvæmt skipulagsskrá hans. skóla-
stjóri Verzlunarskólans. Jón Gísla
son, formaður Verzlunarráðs ís-
lands, Þorvaldur Guðmundsson, og
Gunnlaugur Þorláksson, fyrir
hönd erfingja Björgólfs Stefáns-
sonar.
Leiðrétting
Þau mistök urðu hér I sunnu-
dagblaðinu, að nafn á málverki
eftir Ásgrím Jónsson var rang-
fært. Mynd Ásgríms heitir Morg
unn í Húsafellsskógi. Eru hlufc
aðeigendur beönir velvirSingar á
þessu.
f
BÆJARBÍÓ í Hafrrarfirði er
nú að hefja sýningar á þýzkri
músik og gamanmynd, sem heit
ir Sakatangó (Krimmaltango).
Meðal leikara í myndlnni cru,
Peter . Alexander, Vivi Bak
Rudolf Vogel og Griinther
Liiders.
í myndinni er leikinn mikill
fjöldi vinsælla laga. Myndin er
úr einu atriði kvikmyndarinn-
ar.
4 10. sept. 1963 — ALÞÝÐlíBLAÐiÐ