Óðinn - 01.02.1907, Blaðsíða 2

82
ÚÐINN.
►
þau ósköp, sem um það efni liöfðu verið rituð og
jafnóðum birtust á ýmsum málum, og er það alt
saman svo mikið og vandasamt verk, að við sum-
ir hinna myndum vera góðir af, og þykjast ekki
liafa lifað til ónýtis, þó æfistarfið væri ekki meira
en þessi bók ein; og þó við höfum fengið megin-
kjarna þessa ritverks í liinni íslensku bókmenta-
sögu hans, þá er hún þó að vextinum til ekki
meiri en lítið lamb lijá móður sinni, borin saman
við hina.
Þegar svo þess er gætt, að Finnur hefur kent
við háskólann öll þessi ár og orðið, að minnsta
kosti framan af, að kosta miklum tíma til undir-
búnings kenslunni, þá vona jeg að menn kannist
við, að því er ekki á hann logið, hver afkasta-
maður hann sje, enda jafna menn oft til Finns,
þegar tilrætt verður um óvenjulegan dug og starfs-
þrek manna.
Nú mætti ætla, með slíkum vinnubrögðum, að
Finnur lokaði sig mikið inni og ætti fremur lítinn
tíma afgangs handa almennum málum og hvers-
dagslífinu, en svo er þó ekki. Alla þá stund, sem
ieg kyntist honum, gaf liann sig að öllum ahnenn-
um málum eins og við hinir, og sjerstaklega með
áhuga að öllum málum, sem ísland varðaði, og
hann virtist jafnan hafa nægan tíma til samtals
og umræðu við menn, hvort sem var heima hjá
honum eða annarstaðar og fjelagafundi sótti hann
manna best og sat þar oft með okkur við glas og
gamanræður og man jeg aldrei að við beyiðum
hann kvarta um annir eða berja við tímaskorti.
Auðvitað notaði hann þó tíma sinn vel, en
hversu vel sem hann hefði varið honum, þá hefði
liann þó aldrei komið svo miklu áleiðis, hefði hann
ekki baft þann annan mikla kost sinn, að vera
allra manna fljótvirkastur, svo að þeir segja, sem
báða mennina þeklu, að hann skorti þar ekki á
við Guðbrand, slík hamhleypa sem hann var þó.
Hann hefur og þann kost, eins og Guðbrandur, að
hann les fornritin belur en aðrir menn, og segir
dr. Kr. Kaalund um Finn (í Biogr. Lex,) bæði að
hann sje gæddur óvenjulegu vinnuþreki og sje af-
burðamaður að skinnbókalestri, og útgáfur hans
sýna, að hann hefur lesið það sumt, sem enginn
las áður, enda er hann nú orðinn enginn viðvan-
ingur.
Nú væri í sjálfu sjer ekki ólíklegt að ætla, að
Finnur hefði haft fljótaskrift á einhverju af öllu
þessu, svo mikið sem það er, en jeg get ekki bet-
ur sjeð, en hann spari oftast hvorki tíma nje fyr-
irhöfn til að vanda verk sín og sje oft strangur
við sjálfan sig, þó auðvitað geti altaf sjest yfir
eitthvað, og það segja þeir menn, sem lofa Finn
ekki fyrir það sein hann á ekki skilið, að fengur \
sje í öllum útgáfum hans, og liann hefur oft með
glöggskygni og lærdómi greitt þar úr vondum
handritaflækjum, og þó eilthvað kunni að mega
greiða þar enn betur, eins og dr. Björn Olsen hef-
ur skrifað um afstöðu Melabókar að Landnámu,
þá má enginn ætla að Finnur eða aðrir vænti þess,
að hann hafi gengið svo frá öllu alstaðar, að þar
þurfi enginn maður að koma að framar. Svo
hugsar enginn og síst Finnur sjálfur; til slíks er
ekki ætlast af neinum manni, en hverjum manni
nægur heiður, að hafa int af hendi ein bestu verk
sinnar tíðar í sinni grein, og að þeim útgáfum
hans, sem jeg hef sjeð, vildi jeg einkanlega finna
það, að fjelögin, sem þær hafa kostað, selja þærsum
svo háu verði, að við höfum fæstir efni á að kaupa
nema þær ódýrustu, og liefði það þó ekki verið
nema sanngjarnt og hugult, að við hefðum getað
eignast þær með minni afarkostum og verið látnir
njóta þess, að þetta er þó nær alt frá okkur komið, og
að lijer er sú eina alþýða, sem þetta Ies, og mundi,
að skaplegu verði, kaupa meira ein en þessi bóka-
söfn utanlands og þær fáu hræður þar, sem þess-
ar bækur lesa.
Vísindagildi rita Finns Jónss.eða vísinda-atgervi
bans í heild sinni skal jeg sem minst dæma. Par væri
viðurkenning mín honum lítið lof. En Björn Ól-
sen segir í Skírni, þar sem liann þakkar Sigurði
Kristjánssyni fyrir að kosta hina íslensku útgáfu
Sæmundar Eddu, að það sje, »ekki minna þakk-
arvert, að kostnaðarmaðurinn hefur fengið þann
mann lil að sjá um útgáfuna, sem telja má til
þess færastan al' samtíðarmönnum vorum islensk-
um, prófessor Finn Jónsson. Nafn hans er trygg-
ing fyrir því, að útgáfan sje vönduð i alla staði
að efninu til«. Þessi orð frá þeim manni hafa
meira gildi. Og þó Ólsen finni að sumu í útgáf-
unni, einkum sem alþýðubók, þá er hún öngu að
síður mjög vönduð. Hitt er annað mál, að við
hefðum margir kosið skýringarnar fyllri og jafnvel
að sumar orðmyndirnar hefðu ekki verið fyrndar,
úr því enginn kostur er á að færa kvæðin aftur í
hinn forna ham, þó þessar orðmyndir trufli víst
reyndar alþj'ðu manna sama sem ekki.
í heild sinni má telja það sem höfuðeinkenni
á vísindastörfum Finns, að liann heldur sjer sem
mest við jörðina og reynir að greiða fram fir
J