Verkamaðurinn


Verkamaðurinn - 04.12.1943, Blaðsíða 2

Verkamaðurinn - 04.12.1943, Blaðsíða 2
2 VERKAMAÐURINN Lcikfélag Akureyrar: FRANSKA ÆFINTÝRIÐ „ÞAR STÓÐ HANN ÞORGEIR Á ÞINGI rr í hugum flestra íslendinga er Þorgeir Ljósvetningagoði einn þeirra raanna, er hæst ber í sögu þjóðarinnar sakir vitsmuna og mannkosta. Hann gnæfir þar, ásamt Síðu-Halli, langt yfir samtíð sína, lfkt og þeir Eggert Ólafsson, Skúli Magnússon og Jón Sigurðsson yfir sína samtíð. Þeir sem hafa ritað og ként sögu þjóðar vorrar, allt frá fyrstu tíð, hafa litið svo á, að eng- inn viðburður í sögu þjóðarinnar hafi orðið giftudrýgri en einmitt úrskurður Þorgeirs á Alþingi árið 1000. Þá var svo komið, að til inn- anlandstyrjaldar horfði, þar sem valdagráðúgur herkonungur í ná- lægu landi sat um færi til að blanda sér í deiluna. Ekkert er líklegra, en að þjóðin hefði þá orðið ánauðug undirlægja Noregskonungs, ef hún hefði eigi sýnt þann þroska að fall- ast á úrskurð Þorgeirs. Það er meira að segja ekki ólíklegt, að örlög hennar hefðu orðið hin sömu og Grænlendinga: að líða undir lok, ef hér hefði orðið grimm trúar- bragðastyrjöld. Þetta er hverju íslensku skóla- bami kent, og hafa allir ritstjórar „Dags“ unnið ótrauðlega að því ásamt öðrum uppfræðurum þjóð- arinnár, ekki síst „yfirritstjórinn" með kenslubók þeirri í íslandssögu, er lengi hefir verið notuð í öllum barnaskólum landsins, og er notuð þar enn. Það virðist því alldjarft af „yfir- ritstjóra“ „Dags“, sjálfum höfundi ofannefndrar íslandssögu, er hann ritaði grein í „Dag“ fyrir nokkru, þar sem hann hélt því fram, að Þor- geir Ljósvetningagoði hefði verið flugumaður og föðurlandssvikari, og að nafn hans skuli nefnt þjóð- inni til viðvörunar. Ritstjóri „Tímans" mun hafa fundið, að ekki væri vænlegt til árangurs að styðja þessa nýstárlegu kenningu, er formaður flokks hans boðaði í „Degi", þvf að enda þótt „bændalyddurnar" hans J. J. væru ekki vanar að gagnrýna kenningar hans mikið, þá væri þó til takmörk fyrir því, hvað bjóða mætti vits- munum þeirra mikiðaf mótsögnum. Ritstjóri,, Tímans" birti því langa grein, þar sem hann tók upp skarpa andstöðu gegn for- manni flokksins. — Vildi hann, sem vonlegt var, forða sér undan dómi sögunnar og þjóðar- innar yfir þeim, er reyna að kasta sauri á þann mann, sem í meir en níu aldir hefir verið þjóðhetja ís- lendinga. Öðru máli er að gegna með rit- stjóra „Dags“. Þeir eru reyndar báðir kennarar og hafa að líkind- um átt dsjúgan þátt í því að inn- ræta þjóðinili þá skoðun, sem hald- ið er fram í fslandssögu J. J., þ. e. að Þorgeir hafi verið spækingur og göfugmenni og verk hans þjóðinni til heilla og blessunar. En í þessu sögustrfði J. J. „yfir- ritstjóra" gegn J. J. Islandssögu- höfundi ganga þeir hiklaust undir merki „yfirritstjórans" gegn sagn- fræðingnum J. J. Er þá annað- hvort, að þeir eru eigi smeykir við að leggja til atlögu við almenn- ingsálitið til að boða nýjan sann- leika, eða þá skortir djörfung „Tímaritstjórans" til að vera á öðru máli en „yfirritstjórinn". En hvort heldur er, þá hafa þeir nú tekið ótvíræða afstöðu í þessu mik- ilvæga atriði íslandssögunnar. í 47. tölublaði „Dags“ þann 18. nóv. 1943 er ritstjórnargrein, sem hefst á þessum orðum: „1 sögulegri grein um Þorgeir Ljósvetningagoða, sem birtist ný- lega í Degi, var m. a. skýrt nokkuð frá flugumennskustarfi Þorgeirs". Það er jafnan virðingarvert, þeg- ar mönnum er svo annt um sann- leikann, að þeir hika eigi við að ganga á móti almenningsálitinu og jafnvel að stofna áliti sínu f nokkra tvísýnu. Hitt var öllu minni hetju- skapur, ef svo væri, að þeir hefðu tekið þessa afstöðu vegna „hlýðnis- afstöðu" við „yfirritstjórann". Þorgeirssinni. í greinum, sem birst hafa í „Verkamanninum" fyrir eigi all- löngu, hafa verið tilfærð orðrétt ummæli hans um fyrirætlanir „kommúnista“ hér á landi. En eins og kunnugt er, hefir „Dagur“ marg- sinnis tekið það fram, að „komm- únistar" starfi eftir línu frá Moskva, að þeir fari eftir fyrirmæl- um Stalins, o. s. frv. í þeim ummæl- um „Dags“, sem tilfærð voru í „Verkamanninum", er það tekið mjög skýrt fram, að kommúnistar ætli að gera ísland að rússneskri hjálendu, og að þeir ætli að gera alla bændur landsins að ánauðug- um þrælum. Þá var á það bent, að jafn grandvarir og sannleikselsk- andi menn og ritstjórar „Dags“ eru, myndu eigi leyfa sér að bera fram svona óttalega ákæru á hendur er- lendu ^tórveldi og landráðaákæru á hendur fjölmargra landa sinna, nema þeir hefðu mjög ábyggilegar heimildir. Var og á það bent, að „Dagur“ væri alment talinn stuðn- ingsblað þess af íslensku ráðherrun- um, sem fer með utanríkismál, og þar eð utanríkisráðherrann hefir allra manna besta, aðstöðu til að kynna sér afstöðu Sovétríkjanna til íslands, væri eðlilegt að líta svo á, að „Dagur“ hefði fengið upplýsing- ar sínar frá honum, því að auðvit- að hlytu ritstjórarnir að leita þeirra bestu heimilda, sem kostur væri á. Að minsta kosti væri óhugsandi að stuðningsblað ráðherrans færi að bera fram slíkar aðdróttanir í garð erlends ríkis, án þess að bera það fyrst undir hann, því að ólíklega væri blaðið að reyna að koma hon- um í nein vandræði. „Dagur" hefir hvorki játað því né neitað, hvort upplýsingar þær, er hann hefir fengið, eru frá utan- rfkisráðherranum, fyrr en í 47. tbl. hans, hinn 18 .nóv. sl. Þar er grein frá ritstjórunum um þetta sama efni (Rússa og „kommúnista"). Þar segir meðal annars svo (orð- rétt): „„Verkamaðurinn" heldur þvf Sl. laugardagskvöld hafði Leik- félag Akureyrar frumsýningu á Franska ævintýrinu, eftir Robert de Flers og Gaston de Caillavet. — Var þetta leikrit sýnt hér fyrir 14 árum og hlaut þá bestu viðtökur og virðist aðsóknin að sýningunum nú benda til þess að sama verði upp á teningnum. 4 Leikritið er mjög skemtilegt, góðlátleg kímni og hnittin tilsvör eru rauði þráðurinn í því. Annars er efni þess ósköp hversdagslegt og hvergi hátt flogið né djúpt rist. Meðferð leikendanna er yfirleitt mjög sómasamleg og sumir þeirra hafa hitt naglann á höfuðið, svo sem leikstjórinn Jón Norðfjörð, frú Svava Jónsdóttir, Freyja Ant- onsdóttir og Þórir Guðjónsson. Leikur Jón Norðfjörð mjög skemtilega reglumanninn Valen- fram, að Vilhjálmur Þór utanríkis- ráðlierra sé að gæða Degi á ýmsum ósannindum um Stalin og komm- únista hér“. Við þetta er nú ýinislegt að at- huga. 1. í áðurnefndum greinum í ,„Verkamanninum“ var það hvergi fullyrt, að „Dagur" hefði upplýs- ingar sínar um fyrirætlanir Sovét- stjórnarinnar gagnvart íslandi og íslenskum bændum frá V. Þór, heldur aðeins bent á, að eðlilegt væri að álíta það, þar sem blaðið væri talið stuðningsblað hans, og jafnframt á það bent, að slíkar að- dróttanir væru enn alvarlegra eðlis, þegar þær kæmu fram í blaði hans, því að eigi væri <>sennilegt, að leið- togar hinna sameinuðu þjóða tækju eftir þessum áróðri, og hann hefði áhrif á sjálfstæðismál íslend- inga. y 2. í áðurnefndum greinum í „Verkamanninum" var það hvergi sagt, að ásakanir „Dags“ væru ósannindi. Það er „Dagur“ sjálfur, sem gefur þeim það nafn, og má honum vera það kunnugast. Er þetta óvenjulega hreinskilnisleg játning hjá blaðinu, og er það altaf góðs viti, þegar syndarar játa sekt sína. En því miður verður að játa, að ekki verður vart neinnar iðrunar hjá blaðinu, því að í sömti and- ránni byrjar blaðið á ný að ásaka Rússa fyrir grimmd í garð saklausra þjóða og undirokun smáríkja, Jafn- framt tekur blaðið það fram, að það sé ekkert upp á V. Þór komið í þessum efnum. Má það vera hverj- um góðum fslendingi gleðiefni, og þó enn meira ef íslenski utanríkis- ráðherrann vildi gefa gagnkvæma yfirlýsingu, þ. e. að hann sé ekkert upp á stuðning „Dags“ kominn. Kommúnisti. Stækkum „Verka- manninn(tT tin, sem skrifar jafnvel öll smáat (riði hjá sér til þess að gæta þess að alt sé eins og það á að vera. Frú Svava leikur gamla konu og er leikur hennar svo lifandi, að manni getur „orðið það á“ að gleyma því að maður er í leikhúsi. Freyja Antonsdóttir hefir eins og oft áður aðeins fengið lítið hlut- verk, en In'in gerir því eins góð skil og maður frekast getur kosið. Mætti hún gjarna þreyta fangbrögð við stærri hlutverk. Guðm. Gunnarsson er ekki í ess inu sínu að þessu sinni. Sama er að segja um Hólmgeir Pálmason, sem ennþá síður hefir „lifað sig inn í rulluna". Aftur á móti, kemur þarna fram nýliði, Björg Baldvinsdóttir, sem gerir hlutverki sínu furðu góð skil að mörgu leyti. Þórir Guðjónsson leikur af prýði — én hlutVerkið mjög veigalítið. Fyrir 25 árum SíSasti bœjarstjórnarfundur ákvað, að byrja skyldi á undirbúningi flóðgarðsins við Glerá, strax og verkamenn æsktu dýrtíðarvinnu. Þeir, sem atvinnulausir eru, ættu að gefa sig sem allra fyrst fram við dýrtíðamefndina. Áætlun yfir tekjur og gjöld Akureyr- arkaupstaðar fyrir árið 1919 er nýsamin og samþykt. Samkvæmt henni á nú í haust að jafna niður á bæjarbúa í auka- útsvörum kr. 53.915.00. Til aðgerða, snjómoksturs og þrifnaðar á vegum bæj- arins eru áætlaðar kl. 11.000.00, til dýr- tíðarráðstafana kr. 15.000.00 og til við- halds og nýrra lagninga vatnsveitunnar kr. 5000.00. Ekki eru áætlaðar nema 1500 kr. til verkfræðislegrar aðstoðar, fevo ekki býst bærinn við að hafa mikið með verkfræðing að gjöra á næsta ári. Ekki er neitt áætlað til undirbúnings rafveitu fyrir bæinn. Öll hleypur áætl- unin upp á kr. 90.015.00. („Verkamaðurinn“ 14. nóv. 1918). Skonortan ^Valkyrierf' sökk á Gríms- eyjarsundi fyrir skömmu. Var skipið fermt með síld frá Siglufirði og átti að fara til Svíþjóðar. Hrepti það ósjó og storm á Grímseyjarsundi, varð lekt, svo skipverjar sáu þann einn kost, að yfir- gefa skipið. Skutu þeir út stórbátnum og báru í hann vistir og eitthvað af far- angri. En báturinn brotnaði við skips- hliðina, og komust skipverjar við harð- an leik í léttbátinn og yfirgáfu skipið. — Hröktust þeir um stund fyrir vindi og sjó og komust í nánd við Grímsey. Af hendingu komu Grímseyingar auga á bátinn, brugðu mannlega við, mönnuðu út sexæring og héldu til móts við skip- brotsmenn. Var þetta hin mesta hættu- för, en tókst ágætlega fyrir ötula stjórn formannsins, Frímanns hreppstjóra Benediktssonar í Sandvik. Komust allir heilu og höldnu til eyjarinnar, og flutti hreppstjórinn skipshöfnina hingað til Akureyrar rétt fyrir síðustu helgi. Von- andi fá Grímseyingar vel borgað hand- arvikið. („Verkamaðurinn" 21. nóv. 1918). Byrjað er á undirbúningi fyrirhleðsl- unnar við Glerá. Vinna þar um 40 menn á degi hverjum. („Verlcamaðurinn" 5. dee.1918). r

x

Verkamaðurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Verkamaðurinn
https://timarit.is/publication/215

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.