Eimreiðin - 01.09.1900, Blaðsíða 19

179
nokkuð sé um hirt. — Annars lítur nú svo út sem latínuskólinn
eigi ekki að verða annað en »gagnfræðaskóli« eða jafnvel »bún-
aðarskóli«, því að öll »þjóðin« virðist ekki hugsa um neitt annað
en matinn, alt sem er hugsjónarlegt, er skoðað sem óþarft eða
jafnvel skaðlegt, og það standi öllum »nytsamlegum« fræðum fyrir
þrifum. Menn eru farnir að berjast fyrir »nýju málunum«, til þess
að nemendurnir geti talað við útlendinga, og svo lifa menn í þeirri
»innbyrlingu«, að þá fari allir í óða önn að lesa útlendar bækur, því
hversu mikið sem »nytsemdar«-glamrið er, þá er öll þessi skólakensla
ekkert annað en bókvísi, reynslulaus skoðun og ekki annað; lífið sjálft
og verk lífsins eru lokaður heimur eftir sem áður. Þannig eru
fjölda margar fræðigreinar einnig kendar í hinum skólunum, og í
hverjum skóla, og enginn veit neitt í neinu að nokkru gagni; en
þetta skólakák stendur nú einusinni á dagskránni og verður að
standa þar fyrst um sinn. Fyrir flestum er það nafnið tómt; það
lætur svo vel í eyrum »að vera í skóla«, en hversu mikið almenn-
ingur ber úr býtum af skólalærdóminum, það hefur reynslan sýnt
fyrir löngu.
Par sem latínuskólinn heimtar — eða hefur heimtað — undir-
búningskenslu, þá er þetta náttúrlega ekki heimtað í hinum skól-
unum, svo sem eru »kvöldskólinn«, sem er prívat-fyrirtæki;
engan undirbúning þarf heldur til »sjómannaskólans«, nem-
endurnir komast þangað alveg ókunnir allri »mentun« — ekki svo
vel, að þeir þurfi að hafa tekið í ár! En í öðrum löndum fær
enginn að taka próf á slíkum skóla, nema hann kunni ýmislegt og
hafi vanist sjómensku áður. Pá er »kvennaskólinn«: sama
hrúgaldið af ýmsum fræðigreinum, og sama má segja um barna-
skólann: þar er alt gert til að hrúga sem mestu upp á nem-
endurna, án þess þeir hafi neitt verulegt gagn af öllum þessum
ósköpum, því í rauninni er ekki mikil löngun til verulegrar þekk-
ingar, enn síður til þess að efla dáð og dug, alt er undir því
komið »að sýnast«, en ekki »að vera«. Fólkinu þykir svo mikið
í munni þetta: »að mentast«, »að vera í skóla!« Sönnunin fyrir
þessu er einmitt sú, að hér eru nú aldrei út gefnar neinar bækur
fræðandi efnis; — það, sem af þessu tægi stendur nú í blöðunum,
er lesið eins og hvert annað »newspaper trash«, sem Englending-
urinn kallar svo, það er lesið, rifið sundur, haft til umbúða, eða
gleymt. Skólabækurnar eru það einasta, sem út kemur til fræðslu,
flestar ónýtar, svo sem eru dönsku lestrarbækurnar, sem hér eru
12'