Vísir - 17.06.1961, Blaðsíða 16

Laugardaginn 17.júní1961
Lengstur og dýpstur
allra Vestfjarða, þegar
undan er skilið hið mikla
ísafjarðardjúp, er Arn-
arfjörður.
Arnarfjörður ber í ýmsu
annan svip en aðrir Vest-
firðir. Fjöllin við utanverð-
an fjörðinn standa gneyp
með svipmiklum bursta-
þiljum, hömrum girtum, er
ganga í sjó fram. Undirlendi
er þar yfirleitt lítið nema
helzt í dalskvompum sem
ganga inn á milli þessara
ferlegu hamrabursta. Kunn-
astir þeirra dala eru Ketil-
dalir við sunnanverðan
fjörðinn.
Þegar innar eftir firðinum
dregur breyta fjöllin nokkuð
um svip, þau eru ekki jafn
sæbrött, og yglibrúnir
þeirra ekki jafn stórbrotnar
og þungar. Innst inni S fjarð-
arbotninum vekur athygli
manns hvít rák sem sker
fjallsbrúnina þvera, frá'
efstu brún og niður á jafn-
sléttu. Þetta er FjaUfoss í
Dynjandi, einn hinn fuiðu-
f legasti og fríðasti foss sem
til er á öllu íslandi. Breiðir
áin sig þar yfir breitt hamra-
þilið og fellur stall af stalli
í hvítfyssandi flaum og úða
allt niður undir jafnsléttu.
Alllangt utar og norðan
fjarðarins rís fagurt og svip-
mikið fjall. Ánarmúli heitir
það. Undir því stendur reisu-
legt býli með lítilli kirkju.
Heiti þess býlis verður ó-
dauðlegt meðan íslenzk
tunga er töluð og saga lands
og þjóðar skráð, því þar er
Jón Sigurðsson fæddur. —
Þetta er Eyri við Arnarfjörð,
sem við nú köllum Rafns-
eyri.
Rafnseyri við Arnarfjörð,
fæðingarstaður Jóns Sig-
urðssonar, hét fyrst Eyri,
seinna breytist nafngiftin í
Hrafnseyri eftir Hrafni
Sveinbjarnarsyni, en síðari
kynslóðir hafa breytt því í
Rafnseyri, og undir þvi
nafni gengur jörðin almennt
nú. j
Landnáma skýrir svo frá
að Ánrauðsfeldur, sonur
Grímo loðinkinna úr Hrafn-
istu hafi vegna missætti við
Harald konung hárfagra flú-
ið land, farið fyrst í vestur-
víking, en síðan haldið' til
íslands. Kom hann að Jandi
i Arnarfirði og gerði bú að
Eyri. Þar þótti Grelöðu konu
hans hunangsilmur úr grasi.
Talið er að enn sjáist tóttir
þar sem bær þessara fyrstu á-
búenda Eyrar hafi staðið.
Þannig er fyrsti bóndinn á
Eyri höfðingjaættar og
kvæntur jarlsdóttui en
semna varð Eyri mann fram
af manni bústaður mikils-
menna, ættstóra manna og
höfðingja. — Frægust varð
Eyri í tíð Hrafns Svein-
bjarnarsonar, eins hins
mesta höfðingja á íslandi á
sinni tíð, spakviturs manns
og mikilhæfs, lögfróðs í
bezta lagi og einstaks lækn-
is. Er Hrafn talinn hafa ver-
ið mestur læknir allra ís-
lendinga á þjóðveldistímun-
um og raunar borið hæst
norrænna lækna í fornum
sið. Hann var flestum ís-
lendingum víðförulli og í
héraðsmálum var hann at-
kvæðamikill höfðingi. En
þau urðu örlög Hrafns
Sveinbjarnarsonar — svo
sem kunn eru — að Þorvald-
ur Vatnsfirðingur frændi
hans og fyrrum skjólstæð-
ingur lét vega að honum þar
sem Hrafn var varnarlaus
fyrir og þótti það níðings-
verk. Þessi atburður hafði
óspektir, illdeilur og mann-
víg í för með sér, sem varð
viðamikill þáttur í óöld
Sturlungaaldarinnar og dró
þungan dilk á eftir sér. Kom
Eyri í Arnarfirði þar oft
við sögu. Meðal annars tók
Þórður kakali þar við búi
um hríð og seinna Hrafn
Oddsson sem herraður var
af Noregskonungi og seinna
gerður að hirðstjóra yfir
öllu íslandi.
Það er ætlun manna að
kirkja hafi verið fyrst
byggð á Eyri á 11. öld og
kirkja er þar örugglega
snemma á 12. öld. Fyrsti
prestvígður maður sem sög-
ur fara af á Eyri er Markús
Sveinbjörnsson, hraustmenni
mikið og frægur fyrir krafta.
En síðan um eða jafnvel
fyrir aldamótin 1500 hefur
Eyri í Arnarfirði verið prest-
setur og svo er enn. Hafa
■búið þar ýmsir merkir prest-
ar bæði fyrr og síðar, en ekki
unnt að rekja sögu þeirra
hér. Þess skal aðeins getið
að árið 1802 varð aðstoðar-
prestur að Eyri maður sá
sem Sigurður hét Jónsson,
fæddur að Stað á Snæfjalla-
strönd. Sigurður prestur var
lærdómsmaður mikill og var
m. a. kunnur fyrir það að
halda einskonar skóla fyrir
verðandi menntamenn. —
Hann var og atorku- og
dugnaðarmaður, stundaði
sjálfur sjóróðra á vorin og
þótti sjómaður góður og
aflasæll. Hann var að heim-
an við sjóróður þegar hrað-
boði var sendur til hans
þann 17. júní. 1811 með þau
gleðitíðindi að honum væri
sonur ifæddur. Með þeirri
sonarfæðingu er blað brotið
í sögu íslendinga og frelsis-
baráttu þeirra. Sonurinn var
Jón Sigurðsson.