Vísir - 05.05.1962, Side 13

Laugardagur 5. maí 1962.
VISIR
m
og
greiðslukerfi
Nýlega var í Vélsmiðjunni Ham-
ar h.f. lokið við smíði á mjög ein-
stæðum síldarsjóðara fyrir Gísla
Halldórsson verkfræðing, en Fiski-
málasjóður hafði, að fengnum með
mælum ýmissa sérfræðinga, veitt
Gísla kr. 80.000,00 fjárveitingu til
að byggja og reyna tæki þetta og
skila um tilraunina skýrzlu í sam-
ráði við sérfræðinga Fiskifélagsins.
Hefur sjóðarinn nú fyrir skömmu
verið sendur til Síldar og Fiski-
mjölsverksmiðjunnar á Akranesi,
þar sem fyrirhugað er að reyna
hann, svo fljótt sem aðstæður leyfa
En vegna hins mikla landburðar,
sem þar hefur verið af síld, hefur
ekki enn verið unnt að koma sjóð-
aranum í samband við vinnzlukerf-
ið, vegna þess að til þess þarf að
stöðva verksmiðjuna á meðan.
Frumhugmynd að sjóðara þess-
um kveðst Gísli hafa fengið fyrir
einum 8 árum, er hann var að
reikna út og síðar reyna mjög af-
kastamikinn síldarsjóðara. Kvaðst
hann þá hafa fengið grun um að
afköst slíkra sjóðara takmörkuð-
ust ekki fyrst og fremst af stærð
og afköstum hitaflatanna, sem
leiða varmann inn f síldina, heldur
af því að suðutíminn í þessum
svokölluðu óbeinu sjóðurum væri
of skammur.
Samkvæmt tilraunum er gerðar
voru fyrir mörgum árum í Noregi
reyndist síld þurfa um 2-4 mínútur
til að hitna upp í suðuhita, þegar
bein gufa var notuð og um 10-12
mínútur til að sjóða, þar á eftir,
ef bezti árangur átti að názt þann-
ig að sem flestar fitusellur hefðu
náð að springa og skila úr sér lýs-
inu við eftirfarandi pressun, með
sem þurrastri og beztri pressuköku
og auðveldustu þurrkun. Við mjög
velkta og lina síld gat jafnvel
lengri 'suðutimi við Iægra hitastig
gefið bættan árangur.
Ef nú, að athugaður er suðutím-
inn í þeim óbeinu sjóðurum, sem
tíðkast æ meir í öllum síldar- og
feitfiskverksmiðjum, vegna þess að
þeir spara e.t.v. 15-20% af elds-
neyti því sem ella þyrfti að nota,
þegar unnin er soðkjarni, sem telja
má að nú sé óumflýjanlegt afkom-
unnar vegna, þá kemur í ljós að
hann er oft ískyggilega stuttur.
Sjóðarar þessir eru langir síval-
ingar, t.d. fyrir 20 tonn af síld á
klst. ca. 14 metrar og um - meter í
þvermál, með gufukápu og innspýt
ingsop fyrir beina gufu og með
víðum holum skrúfuöxli og holum
skrúfublöðum, sem full eru af gufu
og þannig útbúnir að þéttivatnið
tæmist út úr öxlinum við hvern
snúning. Þungi slíks sjóðara er
nær 12 tonn og verð hans nálega
800.000 til ein milljón krónur.
Því miður er lítið vitað um hvern
ig síldin og suðan hagar sér í slíku
tæki. Flestum kemur þó saman um
að slíkur skrúfusjóðari fylli sig
tæplega nema að hálfu leyti af
síld.
Nú tekur það nokkurn tíma að
hita síldina upp í suðuhita, varlá
skemmri tíma en 3 mínútur að ná
suðuhitanum. Eftir eru þá aðeins
6 mínútur fyrir suðutímann, ef síld
in er 9 mín. að fara um sjóðarann.
Hugmynd mín að hinum nýja
sfldarsjóðara skapaðist út frá þess
um grun um það að verið væri að
fela hinum óbeina síldarsjóðara
tvö hlutverk, eins og hér hefur
verið skýrt, sem sé 1) að forhita
sildina upp í suðuhita, sem oft
verður að gera með beinni gufu og
2) gefa síldinni, þará eftir, nægileg-
an tíma, eða a.m.k. lágmarks suðu-
tíma. Ef þetta skyldi reynast rétt,
eru tveir þriðju hlutar eða a.m.k.
helmingur af lengd, þyngd og hita-
fleti óbeinna sjóðara hreinn mis-
skilningur og að mestu leyti óþarfa
kostnaður, því að það er unnt að
gefa sfldinni tima til að sjóða í sín-
um jjgjn jyarma, ef hún er f vel ein
■ angruðu hylki. Og slíkt hylki get-
ur verið margfalt ódýrara en hinn
óbeini síldarsjóðari.
Niðurstaðan af athugunum nún-
um, varð því sú, segir Gísli, að taka
bæri hið síðara hlutverk, að gefa
j síldinni nægan suðutíma, frá hin-
um óbeina sjóðara og fá það eins-
konar moðsuðukatli, vel einangr-
uðum og þannig búnum, að síldin
geti fallið ofan í hann og sigið
smámsaman niður eftir honum, að
útrennsluopi á botninum.
Suðuker það sem nú hefur verið
smíðað og eftir er að reyna, er um
5 metrar á hæ og búið hitamælum
við inntak og úttak, svo að fylgst
verði með hita síldarinnar.
Þá eru og á tækinu, sem er um
2 metrar í þvermál, fimm kýraugu,
þar sem sjá má hve hátt síldin
stendur í tækinu.
Við neðsta kýrauga er innihald
suðukersins 1 tonn. Við auga nr. 2
tvö tonn o.s.frv.
Til þess að ákveða suðutímann
þarf nú ekki annað en deila með
innihaldinu í tonnum upp í hráefn-
isafköst verksmiðjunnar í tonnum
á klst. og fæst þá hve margar
slíkar fyllingar þarf á klst. Ög ef
deilt er með þeirri tölu í 60 mín-
útur, fæst suðutíminn í mín.
Þannig má sem dæmi taka, að
ef soðin eru 30 tonn á klst. og síld-
aryfirborðið er við auga nr. 5 þá j
þarf 6 fyllingar á klst. og tekur þá
hver fylling 10 mínútur. Þ.e.a.s. ,
suðutíminn er þá 10 mínútur. Ef
aðeins væri afkastað 15 tonnum á j
klst. mætti komast upp í 20 mín. |
suðutfma, með því að halda yfir- j
borðinu við auga nr. 5 En ef stytta j
ætti suðuna væri yfirborðið lækk-
að.
1 undirbúningi er hjá Raf-
magnsveitu Reykjavíkur um
þessar mundir að taka upp nýtt
og hentugt fyrirkomulag fyrir
almenning til greiðslu á reikn-
ingum frá stofnuninni.
Vísir hefur spurzt fyrir um
hið nýja fyrirkomulag hjá Hjör-
leifi Hjörleifssyni skrifstofu-
stjóra Rafveitunnar. Kvað hann
miðað við, að hið nýja fyrir-
komulag yrði komið til fram-
kvæmda í júlí og kvaðst þess
fullviss, að það myndi verða til
hægðarauka fyrir rafmagnsnot-
endur, og að þeir myndu nota
sér það eins og þeim hentar
bezt.
Rafmagnsveitan hefur frá upp
hafi vérið til húsa í slökkvistöð-
inni, en rúmleysis vegna dreifð-
ist starfsemin síðar á 3 staði
aðallega, og gátu menn greitt
þar reikninga sína.
Nú er Rafveitan að flytja
allar skrifstofur sínar á einn
stað, í vesturhluta Hafnar-
hússins. Eru allar deildir þeg-
ár fluttar þangað, nema inn-
heimtan, en mun flytja þang-
að upp úr næstu mánaðar-
mótum.
I samstarfi við Landsbankann
verður tekið upp það fyrirkomu-
lag, að menn geta greitt reikn-
inga sína í bankanum og útbú-
um hans, frá þeim tíma, sem
auglýst verður, að hafin sé fram i
kvæmd hins nýja fyrirkomulags. I
Tæki er loks útbúið áhaldi sem
getur látið það nötra þannig að
efnið renni sem auðveldlegast nið-
ur um það.
Suðuker það sem nú hefur verið
smiðað vegur nær 11/2 tonn og
kostar undir 100 þús. kr.
í verksmiðju með óbeinan sjóð-
ara, sem afkastar 7-8 tonnum á
klst. og gefur síldinni suðutíma,
ætti að mega afkasta með sama
sjóðara a.m.k. tvöfalt meira magni
með nýju aðferðinni. Þyrfti þá að-
eins við að bæta hinu nýja suðu-
kerfi, sem er þó óþarflega stórt fyr
ir þessi afköst og yrði kostnaður
e.t.v. kr. 100.000,00.
Ef hinsvegar ætti að nota þá
suðuaðferð sem nú tíðkast og bæta
við öðrum' óbeinum síldarsjóðara
myndi hann sjálfsagt vega um 9
tonn og kosta um eða yfir 600 þús.
kr. Sparnaður því með hinum nýja
sjóðara er um kr. 500 þús. — Töl-
ur þessar eru að vísu ekki nákvæm
ar, en að ég hygg nærri lagi.
Auk þess að spara geysilegar
upphæðir’í stofnkostnaði vona ég
að það komi i ljós, að unnt sé að
ná betri árangri, í gufusparnaði,
betri nýtingu í olíu og betri press-
un og þurrkun, með hinum nýja
sjóðara, segir Gísli. En úr'þessu
verður reynslan að skera.
Þess skal að lokum getið að
Gísli Halldórsson hefur sótt um
einkaleyfi á hugmynd sinni hér á
landi og í mörgum öðrum löndum
og væntir þess að framleiðsla og
sala á hinum nýja sjóðara geti haf-
ist fljótlega eftir að náðst hefur
góður árangur og reynsla á Akra-
nesi.
Eftir þann tíma geta menn greitt
reikninga sína frá Rafmagns-
veitunni í Landsbankanum, Ayst
urbæjarútibúinu, Vegamóta- og
Langholtsútibúunum, á neðstu
hæð vesturenda Hafnarhússins
hjá Rafveitunni, og í Sparisjóði
Kópavogs, — alls á 6 stöðum,
og eftir 1 til 1 y2 ár í Lands-
bankaútibúi Vesturbæjar, sem
bankinn áformar að koma upp.
Þá verða staðirnir orðnir alls 7,
þar sem menn geta greitt þessa
reikninga sína.
Reikningum verður framvísað
á heimilum eftir sem áður, en
reynslan sýnir, að um það bil
helmingur rafmagnsnotenda
greiðir reikninga við framvísun.
Hjá þeim, sem ekki greiða við
framvísun, verða reikningarnir
skildir eftir ókvittaðir, og geta
menn svo farið með þá á ein-
hvern ofannefndra 6 staði til
greiðlu. Mönnum verður áfram
í sjálfsvald sett að greiða tví-
vegis fyrirfram ársfjórðungs-
lega eða ársfjórðungslega. Helzt
óbreytt fyrirkomulag í þessu
efni.
► Macmillan er kominn heim
úr ferðir.ni til Kanada og Banda-
ríkjanna. Hann fer til Parísar í
byrjun júní til viðræðna við De
Gaulle Frakklandsforseta.
► Geimfararnir Titov hinn
sovézki og Glenn hinn banda-
ríski ganga á fund Kennedys
forseta í dag í Hvíta húsinu.,
looo ára
ís
Óvenjulegt hlass lcom með
járnbrautarbagni til Narvíkur í
Noregi í sl. viku. Var þetta smá
Iest af ís, sem tekinn hafði ver-
ið í Tarfalajökli í Svíþjóð, og er
talinn hvorki meira né minna
en 1000 ár~ gamall. Flutningur
þessi fór fram á vegum norsks
vísindamanns, sem Iangar til að
efnagreina ísinn til að fræðast
um loftslag fyrir 1000 árum.
Þjálfun —
Framh. af 7. síðu.
sem við manninn mælt að þjálfar-
in. var tekinn til starfa af kappi
og farinn að leiðbeina piltunum,
en æfingin í gær var aðeins létt
æfing í ýmsum grundvallaratriðun-
um.
John iVood mun einnig kenna pilt
;um 16 ára* og-ygri 4 -Valshúsinu, -en
góðkunni þjálfari ÍR, kenna. Fara
tímar þessir fram kl. 6 — 8 á mánu-
dögum — föstudags og hefjast á
mánudaginn n.k. Innritun á nám-
skeiðin fer fram sem hér segir:
í dag í Langholtsskóla kl. 5 — 6,
á morgun i KR-heimilinu kl. 2 — 3,
Valsheimilinu ki. 2 — 3, Vfkings-
heimilinu kl. 2 — 3 og ÍR-húsinu kl.
2 — 3. Þátttökugjaldið, sem er að-
eins 15 krónur á viku óskast greitt
fyrirfram.
Björgvin —
Framh: af 7. síðu.
an var einfaldlega sú að leiknum
var sjónvarpað.
Einnig var fjailað um leiktíma
í unglingaflokkunum, en hann er
mjög misjafn eftir löndum. Þannig
er leiktímim. 2x45 mín. í Dan-
mörku, 2x40 í Finnlandi og Noregi,
en Svfar hafa 2x30 mínútur. Hér
á landi leikur 2. flokkur 2x35 mfn.
I veizlu er haldin var á Grand
Hotel í tilefni 60 ára afmælisins af-
hentu íslenzkv fulltrúarnir norska
sambandinu fagran Jceramikvasa að
'gjöf eri hann 'yar*'kkfeyttur mjög
smekklega knattspyrnumyndum af
leirbrennslunni Fúna.
íslendingar 1 leika landsleik við
-NoFðmenn tíiRaýicjavík i sumar þ.