Vísir - 14.08.1963, Blaðsíða 7

'VISIR . Miðvikudagur 14. ágúst 1963.
7
Sigvaldi Hjálmarsson segir
frá Guðspekifélaginu og
kenningakerfi guðspekinnar
„Frelsi, frelsi og aftur
frelsi. Ég get ekki end-
urtekið of oft, að frjálst
viðhorf er alger nauðsyn
í andlegum málum. All-
ar kreddur hljóta að vera
til hindrunar, fólk þarf
að læra að hugsa sjálf-
stætt, og hver maður á
að vera húsbóndi á sínu
eigin andlega heimili.
Hugsanafrelsi, skoðana-
frelsi, engar kennisetn-
ingar til að fylgja í
blindni, ekkert kenni-
vald. Sannur þroski er
kannske í því fólginn að
k u n n a að vera frjáls“.
Sigvaldi Hjálmarsson hallar
sér fram í sætinu og augun
ljóma, þegar hann talar um
hugsjón stn a og hugðarefni,
guðspekina. Hann er forseti Is-
landsdeildar Guðspekifélagsins
og er nú á förum austur til Ind-
lands og ætlar að kynna sér
starfsemina í höfuðstöðvum fé-
lagsins í Adyar.
„Hvernig myndirðu skilgreina
guðspekina í stuttu máli, Sig-
valdi? Hvað er markmið féíags-
ins, og að hverju starfar það?“
„I stuttu máli? Það er nú
hægara sagt en gert. Og eftir
16 ár í blaðamennskunni er ég
vanari að spyrja en svara í við-
tölum — það er hálfruglings-
legt að vera alit í einu sá, sem
yfirheyrður er!“
um. Þetta er stefnuskrá félags-
ins orðrétt. Það er algjörlega
kredduiaust félag sannleiks-
ieitenda án kennivalds af
nokkru tagi“.
„Einkunnarorð þess eru:
,Engin trúarbrögð eru sannleik-
anum æðri'. Teljið þið ykkur
hafa höndlað sannleikann?"
„Nei, hamingjan góða, langt
frá því! En við gerum ráð fyrir
þeim möguleika, að til séu al-
gild sannindi, sem hægt sé að
nálgast eftir ýmsum leiðum,
þótt enginn sannur guðspeki-
nemi ímyndi sér, að hann hafi
þegar tileinkað sér þau. Orðið
guðspeki er þýðing á gríska
hugtakinu ,Theosop4iia‘, sem
táknar hin hinztu sannindi
um eðli tilverunnar, þ. e.
a. s. að til séu algild og ó-
umbreytanleg sannindi en ekki
er þar með sagt, að nokk-
ur maður geti skilið nema ör-
lítið brot af þeim. Ég verð að
játa, að mér finnst .guðspeki'
ekki mjög heppilegt orð, þvf að
það felur í sér svo stóran hlut,
að það getur verkað fráhrind-
andi á fólk. Sérstakiega tekur
maður eftir þvf í fslenzkunni;
í öðrum málum hefur það ann-
an blæ“.
„En hefur ekki öll þessi sann-
leiksleit leitt ykkur að neinum
niðurstöðum?"
„Ja, ég vildi heldur nefna þær
leiðsögutilgátur, því að við
reynum að forðast staðhæfíng-
ar, sem ekki er hægt að sanna.
Það er til nokkuð, sem kallað
hefur verið guðspekilegt kenn-
ingakerfi, og það hefur orðið
tii með árunum sem ávöxtur af
tilfaunum manna til að skilja
lífið og tilveruna, en öllum fé-
iagsmönnum er í sjálfsvald
sett, hvort þeir aðhyllast ein-
hverjar eða engar þessara kenn-
inga — þeir eru hvorki álitnir
verri né betri félagsmenn, hvort
sem þeir álíta þær réttar eða
rangar. Aðeins eins er krafizt
af þeim, er þeir ganga í félagið:
úr steinarfkinu, o. s. frv. Að
mannkynið sé ekki síðasta stigið
í þessari þróun, heldur séu 6-
endanlegir þroskamöguleikar
fram undan og fyrir ofan mann-
kynið sé yfirmannlegt stig full-
numa eða meistara".
„Og maðurinn þá ekki kóróna
sköpunarverksins?"
„Nei, en heldur ekki botninn.
Þvf er haldið fram í þessu
kenningakerfi, að maðurinn sé
ódauðlegur í eðli sínu og andi
hans eða vitund fari ekki for-
görðum við líkamsdauðann,
heldur birtist aftur og aftur í
jarðneska heiminum við þau
skilyrði, sem bezt fái stuðlað að
þroska hans hverju sinni. Hver
maður sé fyllilega ábyrgur
gerða sinna, skapi sér örlög og
ytri skilyrði með framkomu
sinni, hugsunum, tilfinningum
og athöfnum og skammti sér
sjálfur sælu eða þjáningu. Þar
kemur til greina hið svokallaða
karma eða lögmál orsaka og af-
leiðinga. Karma er ekki refsari,
heldur kennari. Það, sem van-
rækt er í einu lifi, verður að
bæta í hinu næsta. Sár, sem
veitt eru, verður að græða.
Maðurinn verður smám saman
göfugri vera og fjarlægist æ
meira þroskastig dýrsins. Með-
an hann hefur litla sem enga
tilfinningu fyrir þroska og
Kjarni allra trúarbragða
hinn sami.
„Hver er afstaða ykkar til
trúarbragðanna?"
„Guðspekiféiagið er hlutlaust
gagnvart öllum stefnum og
straumum f andlegum málum og
jafnvinsamlegt allri viðleitni
mannanna til andlegs lífs, þar
af leiðandi öllum trúarbrögðum.
Það er almennt álitið, að heil-
brigt og vakandi trúarlíf sé
hverjum manni eðlislæg nauð-
syn, og ég held, að flestir þeir,
sem leggja stund á samanburð
trúarbragða með algerlega opn-
um huga, sannfærist um, að
kjarninn í þeim öllum sé sá
sami“.
„Þú vilt ekki segja, að Guð-
spekifélagið boði Hindúisma eða
Búddhadóm hér á landi?“
„Nei, þá mætti með sama
rétti halda fram, að það stund-
aði kristniboð f Austurlöndum.
Það ýtir undir menn að stunda
samanburð trúarbragða, og það
hefur leitazt við að kynna
kristindóminn í Austurlöndum
og austræn trúarbrögð" á Vest-
urlöndum, en ekki með það fyr-
ir augum að taka eina trú fram
yfir aðra, heldur reyna að finna
hinn sameiginlega grundvöll
allra trúarbragða".
„Þegar þið talið um endur-
fyrir þeim möguleika, að til séu
aigild sannindi, er og gert ráð
fyrir, að einhver fótur kunni
að vera fyrir þvf, að innra með
manninum leynist öfl, sem enn
hafi ekki verið könnuð nema
að litlu leyti. Innan félagsins
starfar hópur vísindamanna að
rannsóknum á öllu þvf, sem
nefnt hefur verið ,dulskynjun‘
— skyggni, dulheym, forspár,
draumar, huglækningar og aðrir
dulrænir hæfileikar. Undir
þetta atriði heyra lika tilraunir
til að rannsaka og ávinna sér
æðra vitundarástand, sem um
er rætt í mystískum bókmennt-
um trúarbragðanna og víðar. Þá
er mikill áhugi á nýjustu upp-
götvunum sálfræðinnar, djúp-
sálarfræðinni og ESP rannsókn-
unum. í flestum heimsálfum
eru komnir upp eins konar vfs-
ar að guðspekilegum rannsókna-
stöðvum, þar sem lærðir efnis-
vísindamenn vinna að hlið-
stæðum rannsóknum á raun-
vfsindum og svonefndum dul-
vísindum og reyna að finna það,
sem sameiginlegt er með báðum
tegundum".
Vettvangur
frjálsrar hugsunar.
,Tívað um hugleiðingu og
aðrar hugrænar æfingar? Eru

Frelsið er hans trúarjátning
„Þú hefur gott af því að
vera einu sinni fórnarlambið".
Sigvaldi er fréttastjóri Al-
þýðublaðsins, var um tíma rit-
stjóri Úrvals og hefur fengizt
við flestar ef ekki allar tegundir
blaðamennsku á sínum starfs-
ferli.
Tilgangur félagsins.
„Jæja, við skulum sjá“, segir
hann og hugsar sig um. „Það
er kannske bezt að byrja á til-
gangi félagsins. Hann er þre-'
faldur — 1. að móta kjama úr
allsherjar bræðralagi mann-
kynsins, án tillits til kynstofna,
trúarskoðana, kynferðis, stétta
eða hörundslitar. 2. að hvetja
menn til að leggja stund á sam-
anburð trúarbragða, heimspeki
og náttúruvfsindi. 3. að rann-
saka óskilin náttúrulögmál og
öfl þau, er leynast með mönn-
að þeir viðurkenni bræðralag
allra manna og séu fúsir að
veita öðrum sama frelsi og þeir
áskilja sjálfum sér“.
Óendanlegir
þroskamöguleikar.
„Og hver er kjarninn í þessu
kenningakerfi?"
„1 fáum orðum sagt, að allt
líf sé f innsta eðli sfnu eitt og
ósundurgreinanlegt; vitund og
ytri heimur, efni og andi, Iff og
form séu ekki ósættanlegar
andstæður, heldur mismunandi
hliðar hins sama veruleika. Að
samhliða hinni efnislegu þróun
fari fram andleg þróun, sem eigi
sér engin takmörk. Að mann-
kynið hafi einhvern tíma þróazt
upp úr þroskastigi dýranna og
dýrin sömuleiðis upp úr þroska-
stigi jurtanna og jurtirnar upp
göfgi, knýja alheimslögmálin
þann áfram, hvort sem honum
Ifkar betur eða verr, en þegar
hann fer að vitkast, opnast
honum möguleikar til að
vinna með alheimsviljanum og
hraða þannig þroska sínum og
auðvelda hann til mikilla muna.
Tilraunir hans í þá átt kallast
þroskaviðleitni, og það eru til
allgreinileg fyrirmæli og reglur
um meginatriði skipulagðrar
þroskaviðleitni ... Auðvitað eru
þessar kenningar ekki álitnar
nein endanleg skýring á vanda-
málum\tilverunnar og þeim ekki
haldið að félagsmönnum, en
margir hafa komizt að þeirri
niðurstöðu, að í þeim felist a.
m. k. nokkur sannleikur, er
orðið geti að gagni sem leið-
sögutilgáta og skýringatilraun
— leið til sanninda, ef ekki
sannindin sjálf“.
holdgun, þá eigið þið ekki við,
að menn geti fæðzt aftur sem
dýr, ef þeir hafa hagað sér
mjög illa í jarðlífi sfnu?“
„Nei, nei, þar er ruglað sam-
an tveimur gagnólíkum kenning-
um, þ. e. endurholdgun og
sálnaflakki. Kenningin um
sálnaflakk gerir ráð fyrir, að
menn geti fæðzt aftur í dýra-
líkömum, en endurholdgunar-
kenningin heldur fram, að þró-
unin geti aldrei farið aftur á
bak, m. ö. o. að vera, sem eitt
sinn hefur náð þroskastigi
mannsins, geti aldrei aftur
fæðzt í líkama dýrs“.
„Það er á stefnuskrá félags-
ins að .rannsaka óskilin nátt-
úrulögmál og öfl þau, er leyn-
ast með mönnum'. Að hve miklu
leyti eru þessar rannsóknir
stundaðar?"
„Á sama hátt og gert er ráð
þær ekkj iðkaðar mikið í fé-
laginu?“
„Jú, hugleiðing eftir ýmsum
kerfum er talsvert mikið iðkuð,
einkum í þeim tilgangi að kynn-
ast betur möguleikum manns-
hugans, bæta skapgerðina og
framkalla æðra vitundarístand,
ef unnt er, en það eins og ann-
að er félagsmönnum algerlega 8
í sjálfsvald sett. Þroskaviðleitni I
hlýtur alltaf að vera einstak- |
lingsbundin að miklu leyti, þótt §
margt sé hægt að gera í félagi |
við aðra, en samstarf í bróður- |
legum anda hlýtur ævinlega að |
vera jákvætt. Við leggjum á- |
herzlu á, að Guðspekifélagið sé 8
vettvangur fyrir frjálsa hugsun |
I andlegum málum, og tvennt
teljum við þýðingarmikið: að
þar ríki algert skoðanafrelsi, og
að menn geti unnið saman þrátt
Framh. á bls. 8.
D