Vísir - 27.09.1967, Blaðsíða 9

V í S IR . Miðvikudagur 27. september 1967.
O
I
!
)
!
.
%
|
!
i
!
\
\
\
l
s
i
1
\
\
\
!
!
í
\
*
\
\
\
\
\
\
VIÐTAL
DAGSINS
ER VIÐ SÉRA ÞORSTERN
BJÖRNSSON FRÍKIRKJUPREST
□ í sögu hverrar þjóðar skiptast á skin og skúrir, ljós og
skuggar. Styrkleiki þeirra blæbrigða gefur söguheild-
inni nafn og setur á hana svip. í þúsund ára sögu íslands
hefur skugginn oftast verið yfirþyrmandi, en birtan aðeins
Ijósrák frá fjarlægum heimi, þeim heimi, sem fólkið í landinu
kynslóð fram af kynslóð þráði, en hafði ekki á valdi sínu.
í rökkri miöaldanna var mörg
um íslendingi dimmt fyrir aug-
um. Hallæri til lands og sjávar,
samfara fáfræði almennings,
gerði lífshætti alla erfiða. Fólk-
ið stóð vamarlaust gegn öllum
meiriháttar áföllum og hafði ekki
víða skjóls að leita. — Ýmiskon
ar hjátrú og hindurvitni þróað-
ist með þjóðinni vegna fávizk-
unnar, og þótt margir þræðir
þjóðtrúar og þjóðsagna séu
dregnir úr hugarheimi kynslóð-
anna og séu úrval þeirrar lífs-
sögu, sem lesin er í dag, þá virð-
ist sem tröllskapur vanþekking-
arinnar hafi oft ráðið mestu um
framrás lífsins.
Erfiöasta viöfangsefni fólksins
á þessum tíma, var öflun nauð-
synja. Möguleikar til aö búa i
haginn fyrir komandi tíma voru
takmarkaðir hjá flestum, sum-
um engir. Þrautaráðið, og það,
sem bezt þótti gefast, var því
að varpa áhyggjum sínum á guð
lega forsjón og leita þar trausts.
— Leiðandi menn þjóðfélagsins
urðu þvi prestamir — og þótt
sumum þeirra væri í ýmsu áfátt
höfðu margir þeirra til að bera
þekkingu og eðliseigindir, sem
var fólkinu styrkur og hóf það
á hærra stig. — Þeir voru boð-
berar guöstrúarinnar — tengi-
liðir milli tveggja heima — hins
skynjanlega —og þess er vænta
mátti að leiðarlokum. — Það
má því með fullum rökum segja,
að á miööldunum hafi andlegur
styrkleiki þjóðarinnar risið og
fallið með reisn prestanna, og
þeir hafi markað svipmót þess
umhverfis sem þeir störfuðu i.
Þetta átti ekki sízt við um ein
angraðar byggöir, þar sem áhrifa
umheimsins gætti minnst - það
má því segja að þáttur sálu-
sorgarans væri samofinn lífs-
sögu hvers einstaklings á slíkum
stöðum.
Og þegar rakin er saga ald-
anna þá hlýtur hverjum sem það
gerir að verða ljóst, að þrátt
fyrir ýmsar misfellur, þá má
þakka prestum eða prestlærðum
mönnum sterkasta ívafið í menn
ingarsögu þjóðarinnar, og mætti
trúarinnar þolgæði fólksins i
þrengingum þrautaára, sem oft
var skammt á milli.
Þótt nú séu breyttir tímar, þá
er það skoöun mín, að ennþá
standi þaö hlutverk prestsins að
leiða kynslóð fram af kynslóð
óbrotna gegnum lífssögu ald-
anna óhaggað. Trúlaus þjóð er
rótlaus, og hefur hvergi fótfestu.
Það hlýtur því að vera boöberi
trúarinnar, presturinn, sem fyrst
og fremst verður leiötoginn, sem
beinir inn á þær brautir að fólk-
ið hafi land undir fótum.
Nú hef ég gengið á vit eins
ar biónandi prestum borgarinn-
ar, séra Þorsteins Björnssonar,
fríkirkjuprests, og beðið hann
að rabba við mig eina kvöld-
stund — það er aö vísu ekki
sú eina, sem viö höfum átt sam-
an, því á hans fyrstu prests-
skaparárum lágu leiðir okkar
saman í einu afskekktasta hér-
aði þessa lands, og þau fimm ár
var sjaldan vik milli vina.
Þorsteinn Bjömsson er fædd-
ur 1. júlí 1909 í miðhúsum í
Garði. — Foreldrar hans voru
Pálina Þórðardóttir, Ölvusingur
að ætt, og Bjöm Þorsteinsson,
húnvetnskrar ættar. Kona séra
Þorsteins er Sigurrós Torfadótt-
ir frá Ófeigsfirði og eiga þau
8 börn.
— Faðir minn var útvegs-
bóndi i Görðunum þar til ég
var 7 ára að aldri, en fluttist
síðan til Ólafsvikur og var þar
2 ár — en fór svo til Hafnar-
fjarðar og þar var mitt heimili
þar til ég fór út á land.
— Nú gæti margur látið sér
detta í hug, að þar sem þú varst
einbirni og faðir þinn var alla
tið háður sjó eða sjóverkum, að
sú yrði líka þín leið.
— Það stóð nú líka til, en ég
missti snemma sjón, annars
hefði ég trúlega fariö i sjó-
mannaskólann.
— Svo liggur leið þín gegn
•um menntaskólann.
— Já, og þaðan lauk ég prófi
1931.
— Nú hef ég heyrt marga
unga menn hafa orö á £ví, að
þegar stúdentsprófi væri lokiö
þá stæðu þeir ef til vill á ein-
hverjum erfiðustu krossgötum
ævi sinnar vegna þess um hve
margt væri að velja. Þeir hefðu
á vissan hátt fengið lykil að
lífsbrautinni.
— Hvaö segir þú um þetta?
— Það olli mér nú ekki veru-
legum öröugleikum, að vísu var
ég fyrsa skólaárið í læknadeild
fram yfir nýár, en skipti svo
yfir í guðfræði.
— Hver var svo þinn fyrsti
ferill eftir að þú hafðir náð þeim
áfanga og hlotið rétt til prests-
þjónustu?
— Það var skömmu seinna
að ég fékk tilboð frá séra Sveini
Guðmundssyni í Ámesi að ger-
ast aðstoöarprestur hans og
þangað vígöist ég 16. ágúst 1936
og settur sóknarprestur 5. maí
1937 og frá 8. júní 1938 var
mér svo veitt Ámesið.
— Já, og síðan hafa mörg
vötn til sjávar fallið og margt
breytzt. Hveraig hugsar þú til
þess tíma, þegar þú sem ungur
prestur kemur í eitt afskekkt-
asta hérað landsins, en haföir
áður lengst af átt heima í fjöl-
býli Suöurnesja?
— Nú orðið lít ég svo á að
dvöl mín í Árnesi hafi verið
mjög elskulegur tími. En þekk-
ing mín og þjálfun til starfsins
var takmörkuð, og mun minni
en menn nú fá, áður en þeir
leggja út í þessa stöðu. En sem
betur fór var séra Sveinn ekki
farinn suöur þegar ég kom og
gat því stutt mig og leitt í byrj-
unarþjónustunni, sem mér var
skylt að inna af höndum.
— Hvernig tók svo fólkið þér,
þeta sem ég vildi kalla afstæða
fólk og staðið hafði að
mestu „tan við umheiminn.
Hvemig virtist þér það líta á
prestinn — sem sálusorgara
eða veraldlegan forystumann?
— Fólkið tók mér vel, en ég
gegndi nú aldrei neinu forystu-
starfi þarna. En ég fann það
nú fljótt á fólkinu, að því fannst
ég ungur, því yfirleitt hafði
fólk I Ámeshreppi varla séð
ungan prest, því svo langt sem
menn mundu höfðu prestamir
þama verið eldri menn þjálfaðir
og reyndir í sínu starfi.
— Virtist þér þá ekki fólkið
hafa litiö á þessa gömlu sálu-
sorgara sína, sem nokkurs kon-
ar leiðarljós, og krefðust þess
sama af þér?
— Ég gat nú ekki fundið að
fólk gerði til mín aðrar kröfur
en þær að ég ynni mín prest-
verk i kirkju og utan sóma-
samlega. Nú um ræðutækni
presta má sjálfsagt lengi deila.
— Telur þú ekki að þessi ár
þín i Árnesi hafi oröið þér ávinn
ingur upp á framtíðina?
— Jú, ég er viss um þaö —-
og mér fannst fólk yfirleitt
taka þvi vel að presturinn væri
mannlegur í háttum sínum og
umgengni.
— Er ekki nauösynlegt aö
presturinn, ef hann vill komast
í náið samband við fólkið sé
fyrst og fremst maður meðal
manna?
— Það hygg ég nú að mastti
segja.
Séra Þorsteinn Bjömsson.
— Er það ákjósanlegt að
söfnuöurinn líti á prestinn í allt
ööru ljósi en aðra menn, sem
hann umgengst daglega?
— Ég hygg nú, að þaö sé ekki
orðið algengt nú á dögum að
líta á prestinn öðruvísi en
venjulegan embættismann eða
starfsmann kirkjunnar.
— Ég minnist þess að þegar
ég kom fyrst í Ámeshrepp var
þar einn gamall maður, sem
endilega vildi þéra prestinn,
annað fannst honum óviröing.
— Já, séra Þorsteinn, senni-
lega veröa samvistarárin í Ár-
nesi sterkur þáttur I lífi okkar
beggja.
— Svo lá leið þín vestur til
Dýrafjaröar — og að síðustu
hingað til Rvíkur, sem prestur
stórs safnaðar. Þess vegna
hlýt. þú að þekkja vel hin ó-
líku lífsviðhorf fjölbýlis og
strjálbýlis.
— Já, og því veröur ekki
neitað að preststarf í sveita-
héraði er mun umfangsminna
en hér í Reykjavík — samband-
ið við söfnuöinn verður miklu
nánara, og þekk; g á lifi hvers
einstaklings miklu meiri. —
— Hér er það nánast hið ytra
form prestsskaparins, sem tek-
ur mestan tíma — söfnuðurinn
er ^að stór, að varla eru tök
á að komast yfir meira. Og satt
sagt var það nú í raun og veru
aldrei áform mitt að verða
prestur í Reykjavík enda þótt
svo færi.------Ræðugjörð fyrir
hvern sunnudag tekur talsverð-
an tíma og þegar þar við bætast
öll aukaverk, sem em skyldu-
ströf prestsins verður því nær
ókleift að hafa persónulegt
samband við fólkið, nema sér-
stakt tilefni gefist, og eftir þvi
sé leitað.
— Nú hefði ég talið að ræðu-
gjörð væri auöveldasti þáttur-
inn i starfi prestsins. Hins vegar
sálusorg — syrgjandi ekkjur —
mæður — hálfvaxin böm eöa
aðrir ástvinir sem þurfa stuðn-
ing prestsins.
— Já. þér finnst það og vist
er svo margt sem til greina
kemur í þessu starfi að því verö-
ur ekki lýst í fáum orðum eða
stuttu blaðaviðtali.
— Lítur fólkið í dag á prest-
inn sem mann, sem það getur
leitað til þegar það á bágt.
þegar það er í sálarlegum nauð-
um?
— Sannast að segja hef ég
tiltölulega sjaldan kynnzt því.
Sálusorgun, sem kölluö er, er
mjög fágæt samkvæmt minni
reynslu — önnur en sú sem
túlkuö er á helgidögum gegnum
boöun orðsins.
— Er ekki hlutverk prestsins
fyrst og fremst sálusorg —
gegnum hinn trúarlega boðskap.
og að vera styrkur þeirra, sem
finnst þeir hafa brotnaö í lifinu.
— Liggur ekki starf prestins
í uppbyggingu hrelldrar sálar?
— Jú, víst reynir maður það
í þeim tilfellum, sem til manns
er leitað, en annars hygg ég að
sálfræðingar og taugalæknar
hafi hér að nokkru tekið þetta
hlutverk í sínar hendur.
— Er það þá þannig, að
stærsti báttur i verkahring
prestsins i kirkjulífinu sé að
stíga i stólinn á sunnudögum
og halda ræðu — gefa börnum
nafn — ferma unglinga — pússa
saman fólk, sem þess óskar og
koma í gröfina þeim sem
hrökkva upp af?
— Já, það er nú aöalverk-
sviðið í dag, því verður tæplega
neitað, þegar miðað er við hina
stóru söfnuði. Þá er hér svo
umfangsmikið verkefni að erfitt
er að sinna öllu meim. Hitt játa
ég fúslega að æskflegast væri
aö presturinn gæfi staðið í
persónulegu sambahdi við sem
flest sóknarböm sín og eflaust
reyna þeir það, en þegar litið er
til Fríkirkjusafnaðarins þá er
það á margan hátt erfiðara, þar
sem meðlimir hans eru dreifðir
um allan bæinn og auk þess
KóDavoai
Aftur á móti ef viö iítum á
verksvið sveitaprestsins, sepj I
Framh. ð bls. 5
„Brennið þið yitar44
)
\
\
\
\
\
\
\
\
t
\
\
\
\
\
\
\
\
S
\
\
\
\
{
*
i
|
*
*
*
*
*
*
í
•i
*
\