Dagur - 28.03.1998, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 28.MARS 1998 - 11
ERLENDAR FRÉTTIR
L
Bandaríldn með
stomriim í fangið
Þegar um 1990 voru einhverjir
fræðimenn farnir að ympra á því
að ekki myndi líða á Iöngu áður
en mannkynið færi að sakna
kalda stríðsins. Tveggja póla
kerfið, sem tvö risaveldi með
bandalagsríkjum sínum báru
uppi, hefði tryggt frið og stöðug-
leika með meira móti.
Nú væri líklegast að við tæki
margra póla heimur. Það myndi
hafa í för með sér miklu meiri
ókyrrð og óstöðugleika en áður,
jafnvel stríð allra gegn öllum,
eins og bandarískur hugmynda-
smiður, John Mearsheimer, orð-
aði það.
Baksvið
Bandaríkin virdast
eiga sífellt erfiöara
með að afla sér braut-
argengis í heimsmál-
um. Ýmsir þykjast
jafnvel sjá þess vott
að Frakkland, Rúss-
land og Kína þoki sér
saman gegn þeim.
írák, Indónesía, Kosovo
Aðrir töldu að nú tæki við eins
póls heimur, þar sem Bandaríkin
hlytu að ráða mestu. Og í eins
póls heimi mætti vænta enn
meiri friðar og stöðugleika en í
tveggja póla heimi.
Frá lokum kalda stríðsins hafa
Bandaríkin talist eina risaveldið
og vissulega gnæft yfir öll ríki
önnur hvað viðvíkur völdum og
áhrifum. En fræðimenn ýmsir og
fréttaskýrendur þykjast sjá þess
merki að áhrif og völd Bandaríkj-
anna í samanburði við önnur ríki
heims fari minnkandi. Því er t.d.
haldið fram að í Balkanmálum
séu Bandaríkin orðin ívið deigari
en þau voru fyrir fáeinum árum.
Þetta hafi sýnt sig er samráðs-
hópur sex ríkja (Bandaríkjanna,
Bretlands, Þýskalands, Frakk-
lands, Italíu, Rússlands) ræddi
ískyggilegt ástand í Kosovo und-
anfarið. Þá kom í ljós að ekki
einungis Rússland, heldur og
Frakkland og Ítalía vildu ekki
snúast jafn eindregið gegn
Serbum í því máli og Bandaríkin
vildu, og Bandaríkin sóttu ekki
ýkja fast að fá sitt fram í málinu.
Þegar sama mál var tekið fyrir á
ambassadoraráðstefnu NATO-
ríkja komu Bandaríkin engu til
Ieiðar í því nema óljóst orðaðri
yfirlýsingu.
Fleiri dæmi sem nefnd eru til
stuðnings kenningunni um
minnkandi áhrif Bandaríkjanna:
Þau hafi staðið næstum ein að
því að reyna að koma í veg fyrir
að Suharto forseti Indónesíu
Eldflaug skotiö af bandarísku herskipi
á írak: Ciinton fékk minni stuðning
gegn Saddam en Bush fékk.
dragi land sitt, það fjórða fjöl-
mennasta í heimi, niður í algera
upplausn í efnahagsmálum. Þeg-
ar fyrir skemmstu virtist liggja
við stríði milli Bandaríkjanna og
Iraks, brugðust aðeins nokkur
bandalagsríki Bandaríkjanna við
til stuðnings þeim, en urðu sein
til þess og sá stuðningur virtist
mörgum fyrst og fremst vera
táknrænn. Arabaríki þau, sem
barist höfðu með Bush i Flóa-
bardaga, afsögðu að taka þátt í
öðrum slíkum slag með Clinton.
„Evrópskt blokk“ í NATO?
„Drottinvald“ Bandaríkjanna er
hugtak, sem alloft kemur fyrir í
umræðunni um þessar mundir.
Þetta hugtak taka sér ekki ein-
ungis í munn þau ríki, sem
Bandaríkin o.fl. kalla „þorpara-
ríki“ (Júgóslavía, Irak, Iran, Lí-
býa, Kúba o.fl.), heldur og t.d.
Chirac Frakklandsforseti. Ymsir
sérfræðingar um alþjóðamál
segja að merkja megi að Frakk-
land, Rússland og Kína þoki sér
að vissu marki saman til andófs
við áhrif Bandaríkjanna og jafn-
framt gæti þess að Frakkland
reyni að mynda „evrópska blokk"
innan NATO. Sumra mál hefur
lengi verið að Bandaríkin reyni
að auka áhrif sín í bandalagi
þessu og einhverjir herfræðingar
hafa haldið því fram að eins og
sakir standi sé það fyrst og
fremst verkfæri í höndum
Bandaríkjanna til þess að vernda
hagsmuni þeirra á evrasíska
meginlandinu.
Chirac sagði nýlega að mann-
kynið væri á leið inn í margra
póla heim, „og er það okkur öll-
um fyrir bestu.“ „Raunsæis-
menn“ svokallaðir meðal fræði-
manna og sérfræðinga ýmiskon-
ar í Bandaríkjunum og víðar
halda því fram, efalítið með hlið-
sjón af sögunni, að átök hljóti
alltaf að vera milli ríkja og ef eitt
ríki gerist öllum öðrum voldugra
megi við því búast að færri eða
fleiri ríki taki höndum saman
gegn því. Þetta sé nánast nátt-
úrulögmál. Aðrir andmæla
„raunsæismönnunum" og segja
efnahagslíf heimsins orðið svo
hnattrænt, svo mjög ofið saman í
eina heild, að ríki heims hallist
sífellt meira að því að hagsmun-
um þeirra sé best borgið með því
að þau forðist átök sín á milli.
HEIMURINN
46 manns myrtir í Alsír
ALSÍR - I fyrrinótt létust 46 manns í fjöldamorðum íAlsfr, að því er
opinberir Ijölmiðlar þar í landi skýrðu frá. Segja stjórnvöld alsírska
herinn hafa sett í gang viðamikla Ieit að morðingjunum.
Mandela ósáttur við ný viðskiptalög
SUÐUR-AFRÍKA - Nelson Mandela, forseti Suður-Afi'íku, sagoi að
loknum fundi sínum með Bill Clinton Bandaríkjaforseta í gær, að ný
viðskiptalög í Bandaríkjunum, sem sem eiga að auðvelda viðskipti
milli Bandaríkjanna ogAfríku, væru ekki ásættanleg. Samkvæmt lög-
unum á að veita þeim Afríkuríkjum, sem styðja íýðræði og mark-
aðsumbætur, forgang framyfir önnur ríki. Lögin hafa verið gagnrýn á
þeim forsendum að Bandaríkin hafi meiri hag af þeim en flest Afr-
íkuríld.
Jeltsín veðjjar á Kiríjenkó
RUSSLAND - Boris Jeltsín, forseti Rússlands, lagði formlega til í
gær að Sergei Kiríjenkó verði næsti forsætisráðherra landsins. Dúm-
an, neðri deild rússneska þingsins, þarf að veita samþykki sitt, en fá-
ist það ekki getur Jeltsín engu að síður skipað hann í embætti og þarf
þá að leysa upp þing og boða til þingkosninga.
Svissneskir bankar vilja greiða
skaðabætur
SVISS - Þrír bankar í Sviss eru reiðubúnir til þess að greiða fórnar-
Iömbum helfararinnar skaðabætur, og eiga samninga\iðræður um
greiðslur til afkomenda þeirra að heíjast strax í næsta mánuði. Mörg
ríki í Bandaríkjunum höfðu hótað svissneskum bönkum refsiaðgerð-
um ef þeir hefðu neitað þ\a að draga fram í dagsljósið upplýsingar um
það sem varð um auðævi sem voru í eigu fórnarlamba nasista.
Hestamenn athugið
Hestamannafélögin Léttir, Funi og Akureyrardeild
hrossaræktarsambandsins halda almennan fræðslufund
um hitasóttina sem nú geysar þriðjudaginn 31. mars á
Fosshóteli KEA kl. 20.30.
Sigurður Sigurðarson dýralæknir á Keldum
heldur framsöguerindi og sýnir myndir sem
tengjast sjúkdómnum.
Félagar, þetta varðar alla hestamenn. Fjölmennið.
Stjórnirnar.

att
von á
góðum
Degi
1
RAÐSTEFNA
UM VARNIR GEGN
GRÓÐURHÚSAÁHRIFUM
á vegum Framtíöarstofnunar og Landverndar
Þriöjudaginn 31.mars n.k. kl. 13.00-18.00
i ráöstefnusal Feröafélags íslands, Mörkinni 6, Reykjavík
□AGSKRÁ
Setning.
Jón Helgason,
formaður Landvemdar.
Avarp.
Guðmundur Bjamason,
umhverfisráðhenra.
AÐDRAGANDI OG NIÐURSTÖÐUR
KY0T0-FUN0ARINS
Dr. Amý Sveinbjömsdóttir, jarðfr.
Raunvísindastofnun HÍ.
Tómas Jóhannesson, jarðeðlisfr.
Veðurstofu íslands.
Tryggvi Felixson, deildarstj. alþjóðad.
umhverfisráðun.
HVAÐ GETUM VIÐ GERT?
Dr. Kristján Þórarinsson,
stofnvistfræðingur LÍÚ.
Jón Ingimarsson, skrifstofustj.
Iðnaðarráðuneytisins
Jón Rögnvaldsson
aðstoðar vegamálastjóri
Kristín Einarsdóttir,
lífeðlisfræðingur og f.v.alþ.m.
HORFT TIL FRAMTlÐAR
Dr. Vilhjálmur Lúðvflcsson,
framkv.stj. Rannsóknarráðs íslands
Dr. Halldór Þorgeirsson,
plöntulífeðlisfræðingur RALA
Hjálmar Ámason, alþingismaður
Próf.Sigmundur Guðbjamason.
Fundarstjórar.
Rannveig Rist, forstjóri ISAL og
Grétar Þorsteinsson, forseti ASI
Aögangur er ókeypis og eru allir velkomnir