Dagur - 08.04.2000, Blaðsíða 4

MENNINGARLÍFD
, 20 - LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2000

Ll
Iij

ÍiiMl.iHtiilLli-1
EEjaEljEnll
BJoRoftu^Bof
LEIKFÉLA6 AKUREYRAR
Miðasalan opin alla virka daga
frá kl. 13:00-17:00 og fram að
sýninqu, sýningardaga.
Sími 462 1400.
www.leikfelag.is
Oates og Marilyn
Norma Jean
Baker, öðru nafni
Marilyn Monroe,
er enn góð mark-
aðsvara. Þannig
virðist ekkert lát
á nýjum bókum
um þessa þokka-
dís sem lést að-
eins 36 ára að
aldri. Skrifaðar
hafa verið nánast
óteljandi bækur
um hana vestan-
hafs, stundum af kunnum rithöf-
undum eins og Norman Mailer og
Gloriu Steinem. Það mætti því
halda að nú væri Iöngu komið nóg
af slíkri firamleiðslu.
En bandaríska skáldkonan
Joyce Carol Oates er á öðru máli,
því hún er að senda frá sér nýja
bók sem heitir einfaldlega
„Blonde" (Ljóska) og sker sig frá
flestum þeim ritum sem áður hafa
birst um ævi kvikmyndastjömunn-
ar. Hér er nefnilega um skáldsögu
að ræða.
Afkastamikil
Joyce Carol Oates er í hópi kunn-
ustu sagnaskálda Bandankjanna
um þessar mundir. Hún hefur á
löngum ferli sent írá sér um hálft
hundrað bóka, einkum skáldsögur
og smásagnasöfn en einnig rit-
gerðasöfn.
Hún fæddist 16. júní 1938 í
Lockport, New York, og fékk strax
á unga aldri mikinn áhuga á að
segja sögur. Hún fékk ritvél að gjöf
fjórtán ára gömul og hamaðist
næstu árin við að skrifa margar
skáldsögur sem aldrei hafa birst.
Hún gekk menntaveginn og lauk
meistaragráðu í ensku við háskól-
ann í Wisconsin. Þar hitti hún og
giftist Raymond J. Smith. Arið
1962 settust þau að í Detroit -
Skáldsagan um Marílyn.
bílaborginni sem hafði fljótt mikil
áhrif á viðfangsefni hennar sem
höfundar.
Fyrsta smásagnasafnið, By the
North Gate, kom út þegar hún var
25 ára. Síðan hafa bækurnar kom-
ið í stríðum straumi; sum árin
skrifaði hún tvær eða jafnvel þrjár
skáldsögur meðfram kennslu sem
hún hefur stundað áratugum sam-
an, en frá árinu 1978 í Princeton.
Þar gefa þau hjónin Iíka út tímarit,
The Ontario Review.
Oates hefur skrifað svo ólíkar
sögur að vonlítið er fyrir gagn-
rýnendur að skipa verkum hennar
á þröngan bás. Hún hefur líka lagt
í það áður að semja skáldsögur um
raunverulegt fólk. Þar má nefha
tvær nýlegar bækur; Black Water
(1992) sem segir söguna af bílslys-
inu á Chappaquiddick eyju frá
sjónarhóli Mary Jo Kopechne sem
lést í bifreiðinni sem Edward
Kennedy ók, og Zombie (1995)
sem byggir á Ijöldamorðingjanum
og mannætunni Jeffrey Dahmer.
Hvernig Norma Jean varð Marilyn
Monroe.
Hún hefur fengið margvíslega við-
urkenningu og verðlaun fyrir rit-
störf sín.
Misjafnir dómar
Skemmst er frá því að segja að
bókin um Marilyn hefur fengið
afar misjafna dóma. Sumir gagn-
rýnendur eiga vart orð til að lýsa
aðdáun sinni og kalla söguna
meistaraverk. Aðrir sjá henni flest
til foráttu og segja hana fyrir neð-
an virðingu höfundar á borð við
Joyce Carol Oates.
Handritið var upphaflega 1400
blaðsíður, en Oates stytti það um
helming eða svo; nýja bókin er ríf-
lega 700 síður. Hluti þess sem
skorinn var burtu mun birtast í
sérstakri bók síðar. Allt þetta skrif-
aði hún og endurskoðaði á aðeins
einu ári, og er það í samræmi við
ótrúleg afköst hennar fyrr og síðar.
Sumir halda því fram að þeir
sem skrifi bækur um þokkadísina
frægu séu fýrst og fremst að hugsa
um að græða á því, enda eru þeir
Mariiyn Monroe i einni frægustu
kvikmynd sinni. Hún er enn tilefni
nýrra bóka.
ófáir sem enn hagnaðst vel á nafni
Marilyn Monroe. Oates kveðst
hafa allt annað í huga og rekur
upphafið til þess að hún sá fyrir
nokkrum árum ljósmynd af
Normu Jean Baker 17 ára gamalli.
Myndin minnti hana mjög á ung-
ar stúlkur frá sundruðum heimil-
um sem hún hafði kynnst á æsku-
árunum. Henni fannst það spenn-
andi tilhugsun að reyna að gefa
þessari stúlku nýtt líf í heimi
skáldskaparins. Fyrst hafði hún í
huga Ianga smásögu í stíl ævin-
týra, en niðurstaðan varð firna-
löng og opinská raunsæisskáld-
saga sem fjallar ítarlega um upp-
vaxtarár Normu Jean en Iýsir því
einnig hvernig hún breyttist í
Marilyn Monroe.
Eins og gefur að skilja er Mari-
lyn ekki eina raunverulega persón-
an sem breytist í skáldsagnaper-
sónu í bókinni. Hér koma við sögu
margir þeir sem tengdust
þokkadísinni á Iífsleiðinni, þar á
meðal Arthur Miller og John F.
Kennedy Bandaríkjaforseti.
BÓKA-
HILLAN
kvj^jnynd
KVIK-
IVSYNDIR
Síðasta öskrið
(Scream 3)
Leikstjóri:
Wes Craven
Handrit: Ehren
Kruger, byggt á
persónum Kevin
Williamsons
Aðalhlutverk:
David Arquette,
Neve Campbell,
Courteney Cox,
Patrick
Dempsey, Scott Foley
Pjetur St.
Arason
skrifar
Hvað eiga Skyttur Friðriks Þórs
og Scream 3 sameiginlegt. Jú, í
báðum myndunum er tónlist
ástralska rokkarans Nicks Cave
notuð til þess að skapa stcmmn-
ingu. Rödd hans í sjálfu sér næg-
ir til þess að skapa óhugnað og
þegar hann syngur um morð og
óhugnað fara hárin að rísa.
Scream 3 er sjálfhverf bíó-
mynd. Fyrsta myndin í öskur
bálknum var ágætis kennslu-
stund í kvikmyndafræðum. Þar
var sett fram greining á hryll-
ingsmyndum. Hún gekk meira
útá að segja frá formi hryllings-
mynda en að vera hryllingur í
sjálfu sér. Vitnaði í þær fjöl-
margar og formúlurnar af-
hjúpaðar. I þriðju myndinni er
gengið skrefi lengra. Þetta er
bíómynd um bíómynd sem fjall-
aði um bíómyndir.
Hjónakornin David Arquette og Courtney Cox eru feikigóð i hlutverkum sínum.
Sturíunin heldur áfram i Scream þrjú sem fjallar um morðin í fyrstu myndinni.
Blóðið flýtur
Scream 3 gerist að stórum hluta í
kvikmyndaveri þar sem verið er að
gera mynd um morðin sem áttu
sér stað í fýrstu Scream-myndinni.
Kvikmyndin í kvikmyndinni heitir
því frumlega nafni Stunga 3,
kannski má merkja svolitla sjálfs-
hæðni í titlinum því leikstjórinn
Wes Craven veit fátt betra til þess
að vekja hrylling en að sjá persón-
ur sínar stungnar í bakið með
veiðihníf þannig að blóðið flýtur
um allt.
Brjálæðingurin í Halloween-
gallanum með veiðihnífinn skýtur
upp kollinum þegar síst skyldi.
Hann hefur ákveðið að drepa leik-
arana f þeirri röð sem þeir eru
drepnir í handritinu. Þegar mynd-
in er komin í gang kemur í ljós að
útgáfumar eru þrjár, því veit í
rauninni enginn hver verður drep-
inn næst. Unga stúlkan Sidney
Prescott (Neve Campbell) sem
allt snerist um í fýrstu myndunum
er í upphafi fjarri góðu gamni.
Hún lifir verndaðri veröld og vinn-
ur sem ráðgjafi. Þegar hún fer að
finna fýrir heiftarlegum ofskynj-
unum, heyrir raddir og sér móður
sína ganga aftur, ákveður hún að
fara á vettvang.
Lögregluforinginn Mark
Kincaid (Patrick Dempsey) ranna-
sakar morðin og nýtur til þess
dyggrar aðstoðar fréttakonunar
Gale Weathers (Courtney Cox).
Sem kennir ijölmiðlanemum það
að ekkert þýði að virða siðareglur
þegar kemur að öflun frétta. Held-
ur sé persónulegur metnaður ofar
öllu. Þegar svo lögreglumaðurinn
sem rannsakaði morðin í smá-
bænum Wodsboro þar sem
Scream 1 gerðist, Dwight „Dewy“
Riley (David Arquette) birtist sem
tæknilegur ráðunautur kvik-
myndagerðarfólksins þá er rann-
sóknarliðið komið. Þau Courtney
Cox og David Arquette eru feiki-
góð í hlutverkum sínum og eiga
þau ekki í neinum vandræðum
með að túlka ástar-haturssamband
fréttakonunar og lögreglumannsins
enda hjón í veruleikanum.
Hver er morðinginn?
Fléttan gengur útá að upplýsa
hver sé stungumaður, og hvort
einhver ástæða sé fýrir gjörðum
hans, önnur en sturlun. Þegar það
upplýsist efitir miklar flækjur, þá
er það einn sá ólíklegasti og þannig
minnir endirinn mjög mikið á
Agöthu Christy þar sem alveg ný
saga verður til í lokin til þess að
útskýra gerðir morðingjans.
Scream 3 er formúlumynd fyrir
þá sem hafa gaman af að láta
hrista upp í sér samkvæmt formúl-
um hryllingsmyndanna. Flott
mynd fyrir unnendur slíkra
mynda. Það er sama hvað segir á
veggspjöldum og auglýsingum
kvikmyndahúsanna. Fyrsta mynd-
in var best, en Scream 3 er flott
framhald. Hún er auglýst eins og
að um síðustu myndina sé að
ræða en endirinn skilur eftir
möguleikann á að kannski sé
bálknum ekki Iokið.