Dagur - Tíminn - 14.09.1996, Blaðsíða 8

Laugardagur 14. september 1996 - VIII

MINNINGARGREINAR
Björn Pálsson
/
g var 13 ára gamall og var
að raka í súrhey þennan
mánudag, þegar enn var
ekki útséð um hverjir yrðu
kjörnir i síðasta skipti, sem ein-
menningskjördæmi voru á ís-
landi og í stað þeirra tekin upp
stöðluð sósíaldemókratísk kjör-
dæmi með samábyrgð allra
þingmanna og pólitískri ævi-
ráðningu. Það var enn verið að
telja í Austur-Húnavatnssýslu og
þetta er ein af fyrstu pólitísku
minningum mínum, að Björn
Pálsson, sem ég vissi ekkert um,
var að fella Jón á Akri, sem ég
vissi töluvert um. Og þarna sat
ég á rakstrarvélinni, gott ef það
var ekki suddi, hottaði á
Krumma gamla og skildi ekkert
í Húnvetningum.
Löngu síðar var ég ráðinn
þingfréttaritari Morgunblaðsins
og þá kynntist ég Birni Pálssyni.
Þá var hann þjóðkimnur maður
og hafði vakið sérstaka athygli
fyrir það, að hann átti hvað eftir
annað meiri samleið með við-
reisnarstjórninni en flokks-
bræðrum sínum, ekki síst í stór-
málum eins og aðild að EFTA og
samningunum um álverið.
Uppruni Björns Pálssonar var
ekki í Framsóknarflokknum.
Hann kynntist ungur Jóni í
Stóradal, sem var rekinn úr
Framsóknarflokknum í kjölfar
Kleppsmálsins ásamt Hannesi
Jónssyni fyrir það að efast um
algóða visku Jónasar frá Hriflu.
Hannes og Jón stóðu að stofnun
Bændaflokksins. Hannes var
þingmaður Vestur-Húnvetninga
og mágur Hannesar á Undirfelli,
bróður Björns. Jón var þing-
maður Austur-Húnvetninga og
fyrir hans atbeina fór Björn til
Nýja-Sjálands að kynna sér
sauðijárrækt. Hugmyndir Björns
um búskap á íslandi mótuðust á
þessum árum. Björn var stór-
bóndi í gömlum stíl, rak stórt
bú, en taldi það ekki eftir sér að
vera kaupfélagsstjóri á Skaga-
strönd samhhða, svona til þess
að rétta hag þess af. Þá kynntist
hann útgerð og átti æ síðan hlut
í útgerðarfélögum. Hann rak um
tíma stórútgerð og hafði gaman
af því að leggja fé í fyrirtæki í
kjördæmi sínu.
Hannes á Undirfelli, bróðir
Björns, hafði hvað eftir annað
boðið sig fram gegn Jóni á Akri,
en ekki haft erindi sem erfiði,
enda var hann að sínu feytinu til
eins rammur framsóknarmaður
og dóttursonur hans, Hannes
Hólmsteinn frjálshyggjumaður.
Bændaflokksfylgi Jóns í Stóradal
fylgdi því Jóni á Akri, eftir að sá
fýrrnefndi andaðist 1937.-Björn
Pálsson átti sér hins vegar rætur
í Bændaflokknum og það, ásamt
kjördæmabreytingunni, dugði til
þess að fella gamla Jón.
Björn náði alltaf kosningu
meðan hann bauð sig fram.
Annars vegar átti hann sér fylgi
meðal bændanna, þ.m.t. gömlu
Bændaflokksmannanna, en þeir
voru margir í Húnavatnssýslum,
og hins vegar stóð fjárafli hans
víða fótum. Löngu síðar, þegar
ég var að flytja mál fyrir hann,
komst ég að því að Björn hafði
iðulega lagt fram fé í fyrirtæki
kjósenda sinna. Hann var afdrei
stór hluthafi, en með þessu var
hann að lýsa yfir trú sinni á
störfum þeirra, taka þátt í basl-
inu og þar með var hann aðili
að atvinnumálunum í pfássun-
um. Þess vegna hafði hann fylgi
um allt kjördæmið og úr öllum
stéttum.
Bjöm sótti oft mál sín fyrir
dómstólum. Hann hafði gaman
af lagaþrætum, var glöggur á lög
og oftar en ekki hafði hann þar
sigur. Þau eru nokkur málin
sem hann rak, og eru til for-
dæmis um lagatúlkun: Silfur-
refsmálið, Skjónumáhð, nokkur
víxlamál sem hann vann, og
telja má þau fleiri. Þetta vom
allt mál sem höfðu ahnenna
lagaþýðingu, og er oft vitnað til
þeirra um fordæmisgildi, m.a. í
lagakennslu. Atvik réðu því að
ég fór með máf fyrir hann, er
snerti það að maður ætlaði með
rangsleitni að hafa af honum
hlutabréf. Þá sá ég hversu at-
huguh Björn var um atvik og
lög. Bjöm vann máhð.
Um svipað leyti var Lands-
virkjun að semja við bændur og
sveitarfélög um Blönduvirkjun.
Landsvirkjun bauð að lög-
mannsþóknun viðmælenda yrði
greidd af henni. Björn tók þessu
tilboði með tortryggni og réði
því að Svínavatnshreppur réði
sér lögmann á eigin kostnað til
að gæta hagsmuna bændanna í
hreppnum gegn Landsvirkjun.
„Sá á hund sem elur,“ voru rök
Björns Pálssonar.
Björn kom búi sínu á Ytri-
Löngumýri í hendur sona sinna
og flutti þá til Reykjavíkur. Kom-
inn hátt á níræðisaldur sneri
hann við blaðinu, fór aftur heim
í Svínavatnshrepp og hóf bú-
skap í Litladal. Náðu þá samtök
bænda því eftir langa ghmu að
koma hælkrók á gamlan mann.
Með ósvífnum lagakrókum voru
tekin af honum búréttindi, en
hin raunverulega ástæða var að
bændaforkólfar, svokallaðir
stéttarbræður hans, töldu að
þeir ættu sök um það hvort svo
gamah maður færi að búa. Er
þetta svartur blettur á bænda-
samtökunum.
Björn var hreinskiptinn mað-
ur; lítih flokksmaður; vinur
höfðingja og smárra, en lét sig
ekki fyrir stórmenni; góður
maður og vinafastur.
Blessuð sé minning Björns
Pálssonar.
Haraldur Blöndal
Katrín Ólafía Oddsdóttir
Fuhorðið fólk hefur misjöfn
áhrif á ung börn. Þessu
kynntust bekkjarfélagar í
Kópavoginum þegar litið var í
heimsókn hver til annars. Þann-
ig stóð okkur hálfgildings stugg-
ur af sumum mæðrum bekkjar-
félaganna fyrir strangleika
þeirra og ákveðni, efiaust fyrir
ýmsar uppátektir, svo sem ung-
um mönnum hættir til. Katrín,
móðir Odds, var tvímælalaust í
hópi þeirra mæðra sem þægilegt
var að hitta. Hún tók ávallt
þannig á móti okkur að öhum
leið vel. Og hún virtist ekkert
hafa fyrir því. Sýndi öllum skiln-
ing og vafði okkur hlýju og
þægilegu viðmóti. Kankvísi
hennar og glaðlegt bros lýsti
upp tilveruna og varð ungum
sveinum hvatning til dáða í
leikjum dagsins.
Arin Uðu og þegar ungur
maður stóð frammi fyrir þeirri
ákvörðun að hefja störf á vett-
vangi stjórnmála, var við hæfi
að leita ráða hjá Katrínu, enda
virt sem dugmikil og kraftmikil
manneskja á því sviði. Ekki stóð
á viðbrögðum frekar en nokkr-
um áratugum áður. Hlýleikinn
og kankvísin voru til staðar, en
nú bættist við hugsjónamann-
eskjan. Katrín starfaði drjúgan
hluta ævi sinnar í þágu Fram-
sóknarflokksins og var iðulega
valin til trúnaðarstarfa. Fuhyrða
má að kraftur hennar og hug-
sjónir hafi verið mörgum hvatn-
ing til starfa í þágu góðra mál-
efna og hugsjóna.
Mér er minnisstætt síðasta
samtal okkar. Þar lýsti Katrín
áhyggjum sínum yfir vaxandi
eigingirni í samfélaginu þar sem
forgengilegir hlutir væru að ná
tökum á manneskjunni sjálfri.
Hvað er orðið um allan áhuga
fólks á fifandi stjórnmálaum-
ræðu? Þannig spurði fársjúk
manneskjan og lýsti með því
eldmóði sínum og samfélagsleg-
um þroska. Manneskjan var
henni nefnilega mikils virði og
ófáum stundum varði Katrín til
starfa með manngildið að leið-
arljósi. Vissulega má taka undir
ugg Katrínar og ábendingar
hennar mættu verða öllum
stjórnmálamönnum til alvar-
legrar umhugsunar.
Þrátt fyrir erfiða sjúkdóms-
baráttu reyndi Katrín hvað hún
gat til að koma á fundi sem fyrr.
Aldrei vildi hún ræða persónu-
lega baráttu sína, heldur nýtti
krafta sína til hins ýtrasta í þágu
málefna og hugmynda.
Framsóknarflokkurinn stend-
ur í mikilli þakkarskuld við
Katrínu Oddsdóttur. Störf henn-
ar verða seint metin, enda ætl-
aðist hún sjálf aldrei til þess.
Minningu hennar heiðrum við
best með því að halda á lofti
þeim merkjum sem hún trúði á
og barðist fyrir og með þeim
hætti sem Katrín sýndi — af ein-
lægni og heiðarleika, laus við
síngirni. Þannig mun minning
Katrínar Oddsdóttur verða varð-
veitt með þeim hætti sem gleddi
hana.
Sjálfur vil ég þakka Katrínu
fyrir ómetanlega hvatningu og
hollráð, hvort heldur var til
ungs manns á Álfhólsveginum
eða nýliða í heimi stjórnmála.
Oddi, syni Katrínar, tengdadótt-
ur og barnabörnum sendi ég
dýpstu hluttekningu. Megi bless-
un hvíla yfir minningu Katrínar
Oddsdóttur.
Hjálmar Árnason
Hver minning dýrmœt perla á
liðnum lífsins degi,
hin Ijúfu og góðu kynni af alhug
þakka þér.
Þinn kærleikur í verki var gjöf
sem gleymist eigi,
og gœfa var það öllum er fengu
að kynnast þér.
Þessar ljóðlínur Ingibjargar
Sigurðardóttur komu upp í hug-
ann þegar mér var tilkynnt lát
athafnakonunnar Katrínar
Oddsdóttur. Mig setti eitt andar-
tak hljóða, þrátt fyrir að ég vissi
að „svefninn eilífi“ væri eina
lausnin á þeirri hetjulegu bar-
áttu sem háð hafði verið.
„Ég er þakklát fyrir þessa
þriggja ára framlengingu á líf
mitt, en nú verður líklega ekki
lengur streist á móti, góða mín.“
Þannig mælti Katrín að því er
virtist æðrulaus og fullkomlega
meðvituð um það sem í vændum
var, þegar hún kvaddi mig og
gaf mér síðustu heilræðin.
Þannig var Katrín, einlæg,
raunsæ og gefandi persónuleiki.
Katrín var glæsileg kona, kvik
í hreyfingum og mikill unnandi
lista. Snyrtimennska var henni í
blóð borin og ég sá hana aldrei
öðruvísi en vel til hafða.
Hún var náttúrubarn og
ræktaði sinn garð í orðsins
fyllstu merkingu. Hún var höfð-
ingi heim að sækja og hápunkt-
ur heimsóknanna var þegar
Katrín leiddi gesti sína s.tolt í
gróðurhúsið. Sérhvert barn
mætti vera þakklátt ef það fengi
slíka umhyggju og athygli sem
plönturnar hennar Katrínar
fengu.
Katrín hafði heilsteypta skap-
gerð og fór ekki dult með skoð-
anir sínar. Hún var framsóknar-
kona og vann í anda samvinnu-
hugsjónarinnar af miklum eld-
móði og óeigingirni.
Án efa hefði hinn pólitíski
eldhugi, Katrín Oddsdóttir, getað
komist lengra á vettvangi stjórn-
málanna ef hún hefði viljað, en
hún sagði mér á góðri stundu að
það hefði aldrei verið hennar
draumur að gera pólitík að at-
vinnu, þótt hún viðurkenndi að
sér hefði gefist tækifæri til þess.
Katrín er eina konan sem átt
hefur sæti í stjórn Framsóknar-
félags Kópavogs og þegar
Freyja, félag framsóknarkvenna
í Kópavogi, var stofnað tók hún
við formennskunni.
Katrín hefur frá stofnun
Freyju, árið 1963, verið einn af
burðarásum félagsins og gegnt
ýmsum trúnaðarstörfum bæði á
pólitískum vettvangi og á sviði
líknar- og menningarmála. Sem
dæmi um dugnað og ósérhh'fni
hennar má nefna að hún hefur
setið sem fulltrúi Freyju í öllum
fastanefndum Kvenfélagasam-
bands Kópavogs um lengri eða
skemmri tíma.
Katrín bar hag þeirra, sem
minna máttu sín, fyrir brjósti.
Um það vitna glöggt störf henn-
ar í Mæðrastyrksnefnd Kópa-
vogs um árabil.
Katrín var velviljuð og úr-
ræðagóð og því var það mér, ný-
liðanum, dýrmætt að geta leitað
til hennar ef í nauðir rak í fé-
lagsmálastarfinu. Katrín gat alla
jafna geflð holl ráð, ráð sem
hægt var að treysta að væru gef-
in eftir bestu sannfæringu. Þar
fór kona sem kunni að starfa að
félagsmálum. Þegar ég tók sæti
Katrínar í Orlofsnefnd hús-
mæðra í Kópavogi gat ég því
óhikað leitað til hennar, ef eitt-
hvað gat orkað tvímælis.
Mér var það einnig ómetan-
legt, er ég tók við formennsku í
Freyju, að flnna mig alltaf vel-
komna í smiðju hennar.
Ég met það sem forréttindi
að hafa fengið tækifæri til að
fræðast hjá svo velviljaðri og
lífsreyndri konu sem Katrín var
og hef fyrir löngu gert mér grein
fyrir því að alltaf lauk samtölum
okkar Katrínar á þann veg að
minn reynsluheimur hafði víkk-
að.
Það þarf því engan að undra
þótt við, sem störfuðum mest
með Katrínu og nutum hennar
handleiðslu, finnum fyrir tóm-
leika og trega.
Um leið og ég, fyrir hönd
Freyju, félags framsóknar-
kvenna í Kópavogi, þakka Katr-
ínu Oddsdóttur hennar braut-
ryðjendastarf í þágu félagsins,
vil ég þakka henni gefandi sam-
fylgd.
Megi minning um heiðarlega,
göfuga og hjálpsama konu verða
ljós á vegi þeirra sem nutu ná-
vistar hennar.
Einkasyninum Oddi, Herdísi
og börnunum, svo og öðrum
sem nú sakna vinar í stað, bið
ég Guðs blessunar.
Mig langar að kveðja þessa
einstöku samferðakonu með
ljóðlínum Jóhannesar úr Kötl-
um:
Ég kvaddi ‘ana í síðasta sinni,
er sólin skein fegurst á vori.
Þá blasti við sumar og sœla,
en samt var mér þungt í spori.
í rekkjunni hóglát hún hvíldi
og horfði út ífjarskann með ró.
Ég vissi 'ún var þreytt og
þjáðist
— en þó var hún glöð og hló.
Guð blessi minningu Katrínar
Oddsdóttur.
Sigurbjörg Björgvinsdóttir