Dagblaðið Vísir - DV - 14.08.1982, Qupperneq 10
10
DV. LAUGARDAGUR14. ÁGUST1982.
I Hallbjarnarstaðakambi er að finna:
iÆtfar sjúnardýra
uppi í miðjum hlíðum!
Tjörneslögin hafa
verið lærðum sem leik-
um umhugsunarefni
um margar aldir. Þau
er einkum að finna á
strandlengjunni norð-
ur af Húsavík, allt frá
Héðinshöfða í suðri til
V aladalstor fu, ness
austur af Breiðavík á
Tjörnesi.
Jarðlagaskipun þess-
arar spildu er fyrir
margt merkileg og
þó ekki enn til fulln-
ustu könnuð. Ganga
þar víðast háir bakkar
í sjó fram. Þeir eru að
mestu leyti úr mola-
bergi er í öndverðu
hefur myndazt undir
sjávarborðinu eða á
ströndinni. Það sýna
steingerðar og hálf-
steingerðar sæskeljar
er í jarðlögunum
liggja. Þetta eru elztu
sjávarjarðlög sem
þekkjast úr jarðlaga-
.
skipun landsins. Sums
staðar er þó gosgrjót í
bökkunum, og enn
fleiri jarðlög er hægt
að greina þar, ólík að
uppruna og að
myndunarhætti, eins
og til dæmis surtar-
brand og aðrar gróður-
leifar.
I grein þeirri sem
hér fer á eftir, verður
lítillega tæpt á jarð-
sögu og sérkennum
þessara sæskelja sem
nú finnast uppi í miðj-
um hlíðum Tjörness og
er þá að mestu stuðzt
við heimildir fræði-
manna sem um þessi
mál hafa fjallað. Er
þeirra getið aftast.
-SER.
Bakkarnir umhverfis Barminn (sem
er allstórt vik inn i vestanvert
Tjörnes) eru viðast um sjötiu til
áttatiu metra háir og snarbrattir.
Meginhluti þeirra er úr hörðnuðu,
lagskiptu molabergi. Molabergið
sjðlft skiptist svo i sandsteinslög.
— hln sérstæðn jar ðlög á vesturbökkum TJÖRNESS skoðuö
'0%
Nyrzti hluti Barmsins eða viksins sem hafaldan hefur sorfið inn i Tjörnes á milli harðra basattnesanna.
Handan rafíinustauranna á myndinni er Hallbjarnarstaðakamb að finna, en um þá spildu og þau merki-
legu jarðlög sem þar er að finna fjallar greinin hérá siðunum.
Þegar litiö er á kortið hér á síöunni,
sést að stórt vik er að sverfast inn í
Tjörnes. Þetta vik nefnist Barmur og
markast af Stökkum í norðri og
Héöinshöföa í suðri. Milli þessara nesa
er að finna mjög miklar sjávarmynd-
anir og verður einkum haldið sig við
þetta svæði hér á eftir, þó vitanlega sé
að finna leifar sjávardýra og -gróð-
urs víðar um Tjörnes.
Inn undir Skjálfandafljót
Bakkamir umhverfis Barminn eru
víðast um sjötiu til áttatíu metra háir
Yfirlitskort yfir það svæði þar sem
skeljalög er að finna á Tjörnesi.
Hallbjarnarstaðakambur er fyrír
miðri mynd.
og snarbrattir. Meginhluti þeirra er úr
hörðnuðu, lagskiptu molabergi.
: Meginefni molabergsins er lag-
skiptur sandsteinn. Honum hallar til
noröurs og norðvesturs inn undir
Skjálfandaflóa. Af þessum halla jarð-
laganna leiðir að lag sem skoðaö er
einhvers staðar ofan til í bökkunum er
nokkru norðar horfið niður í fjöru og
allt undir sjávarborð.
Ströndin milli Stakka og Héðins-
höfða sýnir á skemmtilegan máta hið
ólíka viönám bergtegundanna gegn
ágangi úthafsins. Andnesin og oddarn-
ir eru alls staðar úr hörðu basalti, er
býður briminu birginn, en milli þess-
ara nesa er svo að finna molabergið
sem í eðli sínu er mýkra og linara og
lætur því fyrr undan haföldunni. Af
þessum orsökum hefur vikiö myndazt,
sem eins og áður segir heitir Barmur.
Gn nóg um það.
Jurta-og sædýraleifar
Víkjum að sjálfum sjávarlögunum
og þeim jurta- og sædýraleifum sem
þau geyma og ætla má helzta náttúru-
undrið á Tjörnesi í jarðsögulegum
skilningi. Á þessum leifum byggist
dómur okkar um aldur jarðlaganna og
um lífsskilyrðin í hafinu við strendur
landsins á þeim tíma er lögin mynduð-
ust.
Til þess að skoða þessar dýra- og
jurtaleifar skulum við koma okkur
fyrir í Hallbjamarstaöakambi, sem er
að finna nokkuð norðarlega í Barmin-
um. Þessa kambs mun nefnilega oftast