Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.1983, Blaðsíða 39

DV. FIMMTUDAGUR 3. MARS1983.
39
DÆGRADVÖL c<-- DÆGRADVÖL DÆGRADVÖL
Konur fúsari
til hjálpar-
starfa
— segir Helga Ólafsdóttir á útlánsdeild
Blindrabókasafns íslands
„Við lánum út svona 20.000 bækur á
ári og þeir sem njóta þessarar þjón-
ustu eru um 700 talsins. Eg hef ekki
töluna alveg nákvæma, því að við
lánum til ýmissa stofnana, svo sem
bókasafna sem lána svo áfram sínum
mönnum; svo lánum við elliheimilum
og sjúkrastofnunum úti á landi sem
koma hljóðbókunum áleiðis inn á her-
bergin. En ég hef góða ástæðu til þess
að álíta að lánþegamir séu alls um
700,” sagði Helga Ölafsdóttir á útláns-
deild Blindrabókasafns Islands.
— Hverjir eru það nú helst sem
bjóðast til þess að lesa fyrir ykkur?
„Það eru konur í alveg yfirgnæfandi
meirihluta. Þær eru oft lausar frá
störfum á almennum vinnumarkaöi og
eru meira heima við eða í hlutastörfum
og hafa því kannski rýmri tíma aflögu
til þess aö liðsinna okkur. En svo finnst
mér einhvern veginn eins og það liggi
beinna við hjá konum að leggja af
mörkum hjálparstörf eins og þetta.
Innlesturinn er ólaunað verk, en fólk á
vinnumarkaðinum er orðið svo vant að
hreyfa sig ekki nema fyrir þóknun. En
konur sem standa í barnauppeldi og
eru á kafi í störfum án þess að sjá
nokkurn tíma beinan skilding fyrir líta
frekar á það sem eðlilegan hlut að
hjálpa til þegar þörfin krefur. Þær
hugsa kannski sem svo: þarna vantar
lesara, ég er alvön að lesa sögur fyrir
börnin min og nú fer ég og les fyrir
þetta fólk. Ég gæti trúaö því að til væri
einhver skýring í þessa vem.”
— En nú er það staðreynd að
mörgum finnst þægilegra að hlusta á
karlmenn lesa upp í útvarpi en konur
— em þá engin brögö að því að lán-
þegar Blindrabókasafnsins vilji ein-
mitt frekar karllesara en hitt?
„Nei, lánþegar sjá fljótt að það þýöir
ekki aö gera þá kröfu, því yfirgnæfandi
meirihluti iesaranna eru konur og með
því að koma fram með slíkar óskir
væru þeir aö neita sér um alltof stóran
hluta af bókakostinum. Viö verðum
hins vegar oft vör við að sumum likar
betur viö einn lesara en annan og biðja
þá kannski um fleiri bækur sem hann
hefur lesið inn fyrir okkur. En það er
óskaplega misjafnt hvaö hverjum
finnst áheyrilegast.”
— Hvemig skiptast lánþegamir
eftir aldri?
„Það er nú langmest eldra fólk sem
eðlilegt er, því aö ótrúlega margir sem
komnir eru yfir sjötugt eiga meö
einhverju móti erfitt með aö lesa. Og
eftir því sem fleiri frétta af þessari
þjónustu eykst eftirspumin. Frá ára-
mótum hafa bæst við 32 lánþegar, en
þaö er staöreynd að útlán frá safni sem
þessu útheimtir miklu meiri vinnu en
störf á venjulegu bókasafni og ég sé
fram á að einhver liðsauki verður senn
að berast ef við eigum aö geta haldið
uppi þeirri þjónustu sem til er ætlast af
okkur.”
— Hvaðeruðþiðmeðmargarbækur
til útláns?
„Rúmlega 1100 titla í þrem eintökum
Það er imörgu að snúast hjá Helgu Ólafsdóttur, þviað Blindrabókasafnið lánar út 20. OOO hljóðbækur á ári.
V .
1 l : \ > ^ ItfSmBSmm. kM'
hvern.”
— Og hvers konar bækur em það nú
helst, sem menn vilja heyra?
„Þaö er langmest afþreying, bæði
innlendar skáldsögur og þýddar. Svo
er dulrænt efni alltaf í miklum metum
og biblíuefni. Nýja testamentiö er til
allt. Svo erum við meö dálitið af sál-
fræöilegum, félagsfræöilegum og land-
fræðilegum bókum, en þó eru endur-
minningarnar efstar á blaði fyrir utan
skáldritin.”
— Eruð þið búin að láta lesa inn eitt-
hvað af jólabókaflóðinu síðasta ?
„Það er nú markmiðið hjá okkur að
gefa út það vinsælasta á hljóðbók sem
birtist á prenti á ári hverju. Viö
reynum að fleyta rjómann af jólabók-
unum en það tekur okkur alveg árið að
koma því inn á bönd. En við erum
komin með nokkrar jólabækur, já. Við
tökum líka fyrir sígildar bækur eftir
því sem við getum; við erum til dæmis
vel á veg komin meö ritverk Jóns
Trausta, enda kann gamla fólkið vel að
meta sveitasögurnar. ”
— Hvað þarf margar spólur, svona
hér um bil, undir eina skáldsögu, miðl-
ungslanga?
„Við tókum það nú einhvem tíma
saman, og það reyndust vera 6 spólur,
90 mínútur hver, svo það gerir samtals
9 klukkustunda lestur.”
— Eru nokkur brögð aö því aö vel
sjáandi menn misnoti þessa þjónustu?
„Nei, ég held að allir skilji að það
myndi bitna harkalega á hinum sem
raunverulega þurfa þess með. Urvalið
er enn af skomum skammti, starfsliðið
er hart keyrt og ég held ekki að nokkur
maöur með sjálfsvirðingu leggist svo
lágt að misnota þessa aðstöðu,” sagði
Helga Olafsdóttir á útlánsdeild
Blindrabókasafnsins.
Ágæt þjónusta og ómetanleg
—- segir Eiríkur
Stefánsson sem
mantímamót
tvenn
„Þetta er nú allt frekar einfalt mál,”
segir Eiríkur Stefánsson, „ég geri
bara minn óskalista og læt þá vita á
hljóöbókasafninu og svo kemur hingað
maður með þaö sem ég baö um og er
fyrir hendi, svo sem 3—4 bækur hverju
sinni. Þegar ég er búinn með skammt-
inn hringi ég til þeirra og þá kemur
maöur með nýjar birgðir og tekur
aftur það sem ég hafði. Þetta er ágæt
þjónusta og alveg ómetanleg — þegar
maður getur ekki lesið, þá er að
hlusta”.
Um Eirik Stefánsson mætti vel segja
að hann muni tímamót tvenn, en sú
lýsing nær í rauninni alltof skammt,
því að Eiríkur og margir aörir hans
jafnaldrar sjá yfir tímamót þrenn og
fern að minnsta kosti. Fæddur er hann
fyrir 82 árum austur á Laugavöllum á
Jökuldal, býli sem löngu er liöiö undir
lok. Þaðan lá leiöin að Grund, sem
einnig er á Jökuldal og áfram austur í
Hallfreðarstaði í Tungu. Á þeim árum
voru kvöldvökur á bæjum á Austur-
landi og var þá gjaman lesiö eitt og
annaö forvitnilegt auk guðrækilegs
efnis. Það er vert að gefa því gaum, að
kvöldvökumenningin, sem svo hug-
stæð er mörgum Islendingum, laut
í lægra haldi fyrir Útvarpinu, þegar
það hélt sína innreið á íslensk heimili
árið 1930. Þetta er gangur lífsins —
tækninýjungar koma, sjá og sigra og
gerbreyta grónum lífsháttum og við
því er í rauninni ekkert að segja.
Það er vissara að missa ekki at neinu pegar gamaikunnug rödd meistara
Þórbergs ymur i lofti. Eirikur Stefánsson man timamót tvenn, þvi að hann
ólst upp á þeim timum er kvöldvökur tiðkuðust á sveitabæjum. Útvarpið
Það má nærri geta að ólæs böm og
sjónskertir menn nutu góðs af
upplestri bóka í baöstofunum í gamla
daga. Eiríki Stefánssyni er sérlega
minnisstætt hve ákaflega menn héldu
upp á Kapítólu og það svo mjög, að
þegar folald fæddist á bænum var því
gefið nafnið Gíó, eftir hesti Kapítólu.
Síöan hefur mikið vatn til sjávar
runnið. Kvöldvökumar eru úr sögunni,
Island hefur tekið þvílíkum ham-
reið kvöldvökunum að fullu en veitti i staðinn nýjum straumum inn íþjóð-
lifið. Þannig er um alla tækni og má það vera mörgum nokkurt
umhugsunarefni. Mynd BH.
skiptum að í rauninni sætir furðu að
uppi skuli vera meöal vor fólk sem
hvort tveggja hefur séð og reynt: hið
fornlega þjóðfélag aldamótanna og
tæknisamfélag nútímans. Fyrir
tveimur árum missti Eiríkur sjónina
af völdum gláku og nú kemur hljóð-
bandatæknin honum að góðum notum
sem eins konar endurómun af kvöld-
vökunum gömlu, mætti kannski segja.
— Hvers konar bókum sækistu helst
eftir,Eiríkur?
, Eyrst og fremst góðum íslenskum
höfundum. Það gerir ekkert til þó að ég
hafi lesið þá áður, því það er gott aö
rifja þá upp aftur: Kiljan og Þórberg
og þessa gömlu höfðingja. Ég hef
gaman af ýmiskonar þjóðlegum fróð-
leik og svo fylgist ég auövitað með því
sem kemur nýtt og ég álít að sé
forvitnilegt.”
— Finnst þér verra að hlusta á
sögurnar en aö lesa þær sjálfur?
„Nei, mér finnst það eiginlega að
sumu leyti þægilegra. En allt er þetta
spurning um skapstyrk hvemig menn
taka því að glata sjóninni. Ég hef alltaf
gaman af tilsvari vinar míns sem
komst svo að orði: ég er nú búinn að
vera blindur í 19 ár; ég var búinn að
sjá nóg af veröldinni og kæri mig
ekkert um að sjá meira og ég er ekkert
að vorkenna þeim sem missa sjónina.”