Dagblaðið Vísir - DV - 18.09.1989, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 18. SEPTEMBER 1989.
Frjálst.óháö dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (1 )27022 - FAX: (1 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerö:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Nýir íslandsmeistarar
Æsispennandi íslandsmóti í knattspyrnu er lokið.
Úrslit réðust ekki fyrr en á síðustu mínútu og nýir ís-
landsmeistarar voru krýndir á laugardaginn eftir harða
baráttu margra liða út allt keppnistímabilið. Þegar flaut-
að var til leiks í síðustu umferð, gátu fiögur bð hreppt
íslandsbikarinn. Hafnfirðingar og Akureyringar stóðu
best að vígi og þeir síðarnefndu reyndust sterkari á
endasprettinum. Knattspyrnufélag Akureyrar varð ís-
landsmeistari í knattspymu í fyrsta sinn í sögu félags-
ins og raunar er þetta í fyrsta skipti sem íslandsbikar-
nin fer norður yfir heiðar. Það er engin furða þótt hmurn
nýkrýndu meisturum hafi verið tekið með kostum og
kynjum við heimkomuna og mikið sé um dýrðir á Akur-
eyri.
í íþróttum ráðast hvorki hagsmunir né stjómmál.
Keppnin snýst ekki um völd eða áhrif. Fyrir þá sem
utan íþróttanna standa skiptir það btlu hvorum megin
sigur eða ósigur lendir. En þeir em næsta fáir og áhrif
íþróttasigra og keppnisþátttöku em meiri en margan
grnnar.
Áhugi á íþróttum, og þá sér í lagi á knattspyrnu, er
með óbkindum mikih hér á landi sem best sést á því
að vart er fmnanlegt það byggðarlag í landinu sem ekki
teflir fram kappbði og leggur metnað sinn í sem bestan
árangur. Afrek hafa verið unnin af bðum frá hinum
smæstu stöðum. Má þar nefna Ólafsfjörð, Garðinn og
þá ekki síst Akranes, þar sem glæsbeg frammistaða
knattspyrnumannanna hefur lyft nöfnum þessara staða
og hrifið langflesta bæjarbúa til fylgis og þátttöku.
Stjaman, bð Garðbæinga, hefur unnið sér rétt tb
þátttöku í fyrstu debd á ótrúlega stuttum tíma. Vest-
mannaeyingar em aftur á meðal hinna bestu, én þar á
knattspyman sterkar rætur. Siglfirðingar og Grindvík-
ingar hafa sigrað í þriðju debd og svona mætti áfram
telja. Hvarvetna um landsbyggðina er knattspymuá-
huginn að skba sér í betri bðum og bættum árangri.
Og knattspyman skbar sér ekki síst í skemmtbegra
mannlífi og miklu félagsstarfi í nafni bæjarfélagsins. Á
bak við hvert bð standa hundmð ósérhlífinna félags-
manna sem aldrei telja eftir sér að leggja af mörkum
endurgjaldslaust sjálfboðastarf. Bæjarbúar taka þátt af
lífi og sál í velgengni og mótlæti síns bðs og þannig
verður knattspyman snar þáttur í bfi og starfi þúsunda
manna og þarf þó ekki abtaf sigra eða afreksmenn tb.
Uppeldis- og æskulýðsþáttur þessa starfs verður aldrei
metinn sem skyldi. Hvað þá hin beinu áhrifi Eða skyldi
ekki upphtið á þeim norðanmönnum verða djarfara og
stoltara þegar strákamir þeirra bera bikarinn með sér
heim í hlað?
Debdarkeppnin í ár hefur sjaldan verið jafnspenn-
andi. Reykjavíkurismium fataðist flugið og FH var kom-
ið með aðra hönd á íslandsbikarinn þótt þeir í Firðinum
hafi hingað tb verið frægari fyrir framgöngu sína í hand-
knattleik en fótbolta. KA varð hins vegar það félag sem
kom, sá og sigraði og er vel að þeim sigri komið. Sigur
þess verður mikb hvatning fyrir íþróttalífið fyrir norðan
og raunar má ætla að sú athygb og spenna sem fylgt
hefur íslandsmótinu, að ekki sé talað um óvænt úrsbt,
muni verða lyftistöng fyrir íþróttina þegar tb lengri tíma
er btið.
Knattspymufélagi Akureyrar em fluttar sérstakar
hamingjuóskir með ffækbegan sigur. Það hefur unnið
tb hans. Biðin hefur verið löng en sigurinn er því sæt-
ari þá loks hann er í höfn.
Ehert B. Schram
Adolf Hitler hylltur á fjöldafundi í Þriðja ríkinu. - „Hann valdi sömu vinnubrögð og marxistar, þótt hann hafn-
aði ýmsum viðhorfum þeirra," segir m.a. í greininni.
íslenskir
nasistar
Helstu talsmenn íslenskra
kommúnista á kreppuárunum,
þeir Brynjólfur Bjamason og
Halldór Laxness, héldu því óspart
fram, að nasismi væri skiigetið af-
kvæmi kapítalismans, örþrifaráð
borgarastéttarinnar, þegar fokið
væri í flest skjól. í hinni frægu bók
Friðriks Ágústs von Hayeks, Leið-
inni til ánauðar, er gagnstæð kenn-
ing reifuð - að nasismi sé ein teg-
uhd sósíalisma.
Sá sannleikskjami er að minnsta
kosti í kenningu Hayeks, að nas-
istar töldu sig sósíahsta: Nasista-
flokkurinn er sem kunnugt er ekk-
ert annað en stytting á nafninu
Hinn nasjónal-sósíalíski verka-
mannaflokkur Þýskalands. Margt
var vissuiega likt með nasistum og
kommúnistum: Þetta vom flokkar
valdbeitingar og allsherjarskipu-
lagningar atvinnulífs, fjandsamleg-
ir frjálsum viðskiptum og þvi, sem
þeir kölluðu „alþjóðlegt auðvaid".
En því rifja ég þetta upp, að mér
barst á dögunum fróðleg bók frá
síðustu jólum, íslenskir nasistar
eftir bræðuma Hrafn og Dluga Jök-
ulssyni.
Barist við kapítalisma
Bók þeirra bræðra er skemmtileg
aflestrar, þótt hún sé heldur laus í
reipunum. M[jög er þó villandi að
mínum dómi að kalla alla þá, sem
tóku þátt í þjóðemissinnuðum
samtökum á þessum árum, nasista.
Andúð á kommúnisma og stæk
þjóðemisstefna virðist hafa sam-
einað þá, ekki sjúklegt gyðingahat-
ur í anda Adolfs Hitlers. Á þessum
árum vissu menn ekki af gasklef-
unum.
Langflestir þjóðemissinnar sáu
síðar að sér og gerðust lýðræðis-
sinnar ólíkt kommúnistum, sem
enn ganga hnakkakertir um götur
borgarinnar og segja hver um ann-
an: „Hann bilaði ekki í Ungó.“
Hvaö sem þvi líður, birtast í bók-
inni ýmis fróðleg skjöl, sem virðast
renna sterkari stoðum undir sögu-
skoðun von Hayeks en þeirra
Brynjólfs Bjamasonar og Háfldórs
Laxness.
Er fyrst til að taka bréf, sem ung-
iiðar í Flokki þjóðemissinna sendu
skrifstofum sambærilegra flokka í
Þýskalandi og Hollandi veturinn
1933-1934 og Helgi S. Jónsson und-
irritaði (en þeir Jökulssynir sækja
helstu heimildir greinilega til
hans). Texti bréfanna tveggja er
KjáUariim
Dr. Hannes Hólmsteinn
Gissurarson,
lektor í stjórnmálafræði
þýskri mynt „Gemeinung geht vor
Eigennulz" (Þjóðarheill framar eig-
inhagsmunum).“ í sama bréfi seg-
ist Birgir vera andvígur gyðingaof-
sóknum og hinum landlæga hem-
aöaranda Þjóðveria.
í öðm bréfi, dags. 20. mars 1936,
skrifar Birgir, að hinn nýi þýski
fyrirmyndarmaður líkist að sumu
leyti hinum dæmigerða Prússa, „en
hefur kosti fram yfir hann í félags-
anda og socialistískum hugsunar-
hætti“. Birgir hefur greinilega litið
svo á, að nasismi væri ein tegund
sósíahsma og einmitt hrifist af hon-
um vegna þess. Hann hefur eins
og svo margir æskumenn á kreppu-
ámnum tahð, að kapítalismi væri
kominn að fótum fram, en ekki
getað hugsað sér að gerast sam-
eignarmáður. Seinna hefur hann
hins vegar öðlast trú á kapítalisma
„Hitler taldi kenningu sína 1 rökréttu
framhaldi af marxismanum.“
míög svipaöur, og er þar ehnnitt
skýrt tekið fram, að íslenskir þjóð-
emissinnar berjist við tvo óvini,
„marxismann og kapítalismann".
Þá má nefna, að í skrifum séra
Knúts Amgrímssonar, sem í er
vitnað í bókinni, er kapítalisma
hafnað ekki síður en kommúnisma,
en Knútur virðist hafa lagt kapítal-
isma að jöfnu við mammonsdýrk-
un og skefjalausa efnishyggju.
Hann hefur ekki skilið, að kapítal-
ismi er aðeins annað nafn á sjálf-
stýringu við fijáls samskipti ein-
staklinga.
Bréf Birgis Kjarans
Þá er að nefna bréf, sem Birgir
Kjaran, þá námsmaður í Þýska-
landi, en síðar hagfræðingur og
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
sendi Helga S. Jónssyni á ámnum
1935 og 1936. í einu þeirra, dags. 12.
desember 1935, dáist Birgir mjög
að uppganginum í Þýskalandi: at-
vinnuleysi hafi horfið, ríkið ráðist
í ótal tilkomumiklar framkvæmd-
ir. Síðan segir hann: „En það em
ekki framkvæmdir og þrotlaust
starf, sem em einkennandi fyrir
ástandið hér, heldur hinn nýji sóc-
ialistíski andi. Hann er saman
þrengdur í þessi orð, sem standa á
eins og stjómmálaferill hans eftir
stríð ber vitni um.
Fleiri gögn
Fleiri gögn má nefna, sem styðja
söguskoðun von Hayeks. Hér í
blaðinu hef ég áður bent á nýja bók
eftir bandarískan sagnfræðing,
Henry Tumer, German Big Busi-
ness and the Rise of Hitler, þar sem
þeirri gömlu goðsögn er hrundið,
að þýskir stórkapítalistar hafi ráð-
ið úrslitum um, að Hitler komst til
valda í Þýskalandi. En einnig rak
nýlega á fjörur mínar bókina Hitler
talar, sem Menningar- og fræðslu-
samband alþýðu gaf út árið 1940 í
íslenskun Magnúsar Ásgeirssonar.
Þetta er stórmerkileg heimild um
hugarheim Hitlers, sem ég ráðlegg
öllum áhugamönnum um sögu
tuttugustu aldar að lesa, og kemur
þar glöggt fram, að Hitler taldi
kenningu sína í rökréttu framhaldi
af marxismanum. Hann valdi sömu
vinnubrögö og marxistar, þótt
hann hafnaði ýmsum viðhorfum
þeirra. Og stendur okkur hinum
ekki á sama, hvort yfir fangabúð-
unum, sem við verðum aö gista í
ríki sósíalista, er letrað Belsen-
Belsen eða Kolyma?
Hannes Hólmsteinn Gissurarson