Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1990, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 23. JÚLÍ 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SÍMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Milli steins og sleggju
Vestræn ríki hafa verið milli steins og sleggju í af-
stöðu sinni til deilandi aðila i Kampútseu eða Kambód-
íu. Forystumaður þriggja skæruliðahópa, Sihanouk
prins, kom hingað til lands fyrir nokkrum árum. Honum
var þá fagnað sem þjóðhetju af ráðamönnum hér. Si-
hanouk hefur að mörgu leyti verið þokkalegur. En það
breytir því ekki, að hann er í bandalagi við glæpamenn.
Rauðu kmerarnir, sem vinna með Sihanouk, myrtu eina
milljón landsmanna sinna, þegar þeir voru við völd.
Við íslendingar þurfum einnig að taka afstöðu í þessu
máh, til dæmis hjá Sameinuðu þjóðunum. Hver á að
fara með atkvæði Kampútseu? Bandaríkin studdu
Rauðu kmerana og Sihanouk, þar til í síðustu viku. Þá
breyttist þessi afstaða. Bandaríkjamenn stefna nú að
því, að allir aðilar semji, ríkisstjórnin og skæruhðar.
Síðan verði frjálsar kosningar. Þetta verður seint. Si-
hanouk og Rauðu kmerarnir ætla nú einmitt að herða
baráttu sína. Þau eru svör þeirra við stefnubreytingu
Bandaríkj amanna.
En úr vöndu hefur verið að ráða fyrir vestræn lýð-
ræðisríki. Víetnamar höfðu lagt undir sig meginhluta
Kampútseu og komið á leppstjórn, sem enn situr. Þetta
gerðist árið 1979. Hinir illræmdu Rauðu kmerar hrökt-
ust frá, enda var þar um ihþýði að ræða. En eins og
mál stóðu _í þá daga, var skiljanlegt, að vestræn ríki
gætu ekki stutt leppstjórn Víetnama. Því kusu ýmsir
að styðja þá hreyfingu þriggja skæruliðaílokka, sem síð-
ar komst á laggirnar. Þar voru Rauðu kmerarnir aðalaf-
hð. En þeir kusu að hafa prinsinn sem forystumann,
þar sem það leit mun betur út út í frá.
Því fögnuðu íslenzkir landsfeður Sihanouk fyrir
nokkrum árum. Þá virtust menn í bili hafa gleymt, að
hann starfaði með hði, sem hafði líf mihjón landsmanna
sinna á samvizkunni. Sjálfsagt er að benda ítarlega á
þetta. Við eigum ekki að veita þessum mönnum stuðn-
ing okkar. Við eigum ekki heldur að styðja leppstjórn
Víetnama. En nokkur von er th, að aðstæður breytist
enn.
Kínverska harðlínustjórnin styður Rauðu kmerana.
Kínverjar hafa einnig reynt styrjaldir gagnvart Víet-
nömum, þótt lítið hafi gengið.
Rauðu kmerarnir hafa fengið fjárstuðning frá Kín-
veijum og að vestan.
Sovétmenn styðja aftur á móti Víetnama og lepp-
stjórn þeirra. Það sem nú er að gerast, er að Sovétmenn
milda afstöðu sína í flestum efnum. Leiðtogar Sovétríkj-
anna virðast reiðubúnir til að veita aukið lýðfrelsi.
í höfuðborg Kampútseu eigast við harðhnukommar
og þeir, sem vhja meira lýðfrelsi.
Látum okkur bíða og sjá, hvernig þau mál fara. Eltum
Bandaríkin ekki í blindni, eins og við höfum svo oft gert
í utanríkismálum. Fari svo, að lýðréttindi nái fram að
ganga og Víetnamar láti Kampútseumenn ráða sínum
málum, eigum við fremur að styðja shka stjórn en Si-
hanouk prins, sem er bandingi gamahar glæpaklíku.
Þetta eru mál, sem við íslendingar þurfum skjótt að
gera upp við okkur.
Fari svo hins vegar, að harða hnan ráði stefnu vald-
hafa í höfuðborg Kampútseu, Phnom Pehn, skulum við
láta þessi mál hið mesta afskiptalaus.
Þetta verða þá tvær glæpakhkur, sem eigast við.
Fyrir aha muni: látum Bandaríkin ekki segja okkur
fyrir verkum.
Haukur Helgason
Olafur Ragnar Grimsson fjármálaráðherra. -.....þegar fjármálaráðherrann hefur löggjafarvaldið í sínum
höndum „ber brýna nauðsyn til“ að setja bráðabirgðalög um málið. - Ástæðan er ekki umhyggja fyrir náms-
mönnum ... heldur vísitöluleikur til að koma í veg fyrir launahækkanir," segir greinarhöf. m.a.
Vísitöluleikur
og virðisauka-
skattur á bækur
Ríkisstjórnin hefur sett bráða-
birgðalög til að koma í veg fyrir
launahækkanir í haust. Eitt aðal-
bjargráð ríkisstjórnarinnar nú er
að flýta niðurfellingu virðisauka-
skatts á íslenskar hækur og láta
hana taka gildi 1. september í stað
16. nóvember nk.
Tillögur um þetta efni voru þrí-
vegis felldar af stjórnarmeirihlut-
anum á Alþingi. Frumvarp um að
fella virðisaukaskattinn á íslensk-
ar bækur niður 1. september til
hagsbóta fyrir námsmenn fékkst
ekki afgreidd úr nefnd að undirlagi
fjármálaráðherra sem nú „telur
brýna nauðsyn til“ að setja bráða-
birgðalög um þetta efni til að halda
launum niðri.
Ráðherrann veit reyndar að þessi
flýting kostar ríkissjóð nánast ekki
neitt þar sem menn hefðu frestað
bókakaupunum þar til skatturinn
yrði afnuminn.
Lagabreytingar fyrir
síðustu jól
Þegar breytingar voru gerðar á
lögum um virðisaukaskatt
skömmu fyrir síðustu áramót vakti
tvennt fyrir ríkisstjórninni. Ann-
ars vegar taldi ríkisstjómin að
hækka þyrfti skatthlutfallið til að
afla nýrra tekna í ríkissjóð og hins
vegar voru staðfestar ýmsar und-
anþágur frá skattinum.
Ein þeirra undanþága, sem Al-
þingi samþykkti, var niðurfelhng á
virðisaukaskatti á íslenskar bæk-
ur. Þannig var þó gengið frá hnút-
unum að niðurfeUingin átti ekki
að taka gildi fyrr en 16. nóvember
tíl að ríkissjóður missti einskis af
tekjum sínum á yfirstandandi ári.
Virðisaukaskattur, sem feUur til
eftir 15. nóvember á þessu ári, er
nefnUega ekki gjaldkræfur fyrr en
á því næsta.
Stjómarandstaðan á Alþingi
flutti ýmsar breytingartUlögur við
stjómarfrumvarpið um virðis-
aukaskattinn. Þar á meðal vom tU-
lögur um breyttan gUdistökutíma
niðurfelUngar virðisaukaskatts á
íslenskar bækur. í efri deUd komu
fram tvær tillögur um að breyta
dagsetningunni í 1. september 1990,
önnur frá sjálfstæöismönnum, hin
frá KvennaUstanum. Þær vom
báðar felldar. í neðri deUd endur-
fluttu sjálfstæöismenn sína tiUögu
en KvennaUstinn lagði fram tUlögu
um 16. september. Þær vom báðar
studdar af stjómarandstöðuflokk-
unum þremur en feUdar með at-
kvæöum stjómarliösins.
Meðrök og mótbárur
í framsöguræðu með stjómar-
frumvarpinu um breytingu á virð-
isaukaskattslögunum sagöi fjár-
Kjallannn
Friðrik Sophusson
alþingismaður
málaráðherra að ekki væri talið
rétt að láta niðurfelUngu bóka-
skattsins hafa áhrif á tekjuforsend-
ur fjárlaga á yfirstandandi ári.
Talsmenn stjómarandstöðunnar
bentu hins vegar á að bókakaup
skólafólks ættu sér fyrst og fremst
stað í byrjun september. Hætta
væri á því að nemendur drægju
bókakaup fram yfir 15. nóvember
til að njóta niðurfellingarinnar.
Slíkt gæti haft slæm áhrif á námið
og ríkissjóður yrði af skattinum
hvort eð væri.
Þær fréttir bámst strax í vor úr
framhaldsskólum landsins að
reynt yrði að taka tiUit til niðurfell-
ingarinnar með því að fresta eins
og hægt væri kennslu bóka sem
áttu ekki að lækka í verði fyrr en
16. nóvember. Ljóst var að efna-
minni nemendur myndu fresta
bókakaupum þar til niðurfelUngin
tæki gildi. Hvort tveggja gat haft
slæmar afleiðingar í för með sér
fyrir námið.
Sala á íslenskum bókum, öðrum
en námsbókum, á sér einkum stað
rétt fyrir jólin. Bækur, sem fólk
kaupir til jólagjafa á næstu jólum,
veröa án virðisaukaskatts. Tekju-
tap ríkissjóðs vegna breytingar á
gildistímanum er miklu minna en
ætla mætti. Flestir hefðu frestað
kaupunum á bókum, sem þeir gátu
án verið, þar 111 bókaverð lækkaði.
Frumvarp sjálfstæðismanna
Þrír þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins fluttu á síðasta þingi sérstakt
frumvarp um að feUa niður virðis-
aukaskatt af íslenskum bókum 1.
september. Meginrök voru þau að
flýting gUdistökunnar kæmi náms-
mönnum vel og heföi lítil sem eng-
in áhrif á tekjur ríkissjóðs.
Undir þessi sjónarmið tóku
nokkrir þingmenn stjórnarUðsins
sem samifærst höfðu um þessi rök
- ekki síst vegna upplýsinga frá
fiUltrúum námsmanna. Þegar mál-
ið kom tíl afgreiðslu í fjárhags- og
viðskiptanefnd neöri deUdar komu
hins vegar skýr skilaboö frá Ólafi
Ragnari Grímssyni fjármálaráð-
herra um að stjórnarliðar mættu
ekki samþykkja frumvarpið.
Ódýr vísitöluleikur
Nú - tæpum þremur mánuðum
síðar - þegar íjármálaráðherrann
hefur löggjafarvaldið í sínum
höndum „ber brýna nauðsyn tU“
að setja bráðabirgðalög um máhð.
Ástæöan er ekki umhyggja fyrir
námsmönnum, sem hefðu orðið að
fresta bókakaupum, heldur vísi-
töluleikur tU að koma í veg fyrir
launahækkanir. Ráðherra veit að
þetta er ódýrasta leiðin fyrir ríkis-
sjóð sem hefði orðið af þessum tekj-
um hvort sem var.
Það hlýtur að vera athygUsvert
fyrir námsmenn að sjá á hvaða for-
sendum ríkisstjórnin kemur til
móts við þeirra sjónarmið. Það
hlýtur einnig að vera umhugsunar-
vert fyrir launamenn hvemig fjár-
málaráðherra ætlar að halda
launahækkunum niðri án þess að
það bitni á ríkissjóði. Og síðast en
ekki síst ætti þessi ákvöröun ráð-
herrans að vera lærdómsrík fyrir
stjómarþingmennina sem komu
fjórum sinnum á sl. þingi í veg fyr-
ir að máhö næði fram að ganga að
tilhlutan fjármálaráðherra.
Friðrik Sophusson
„Það hlýtur að vera athyglisvert fyrir
námsmenn að sjá á hvaða forsendum
ríkisstjórnin kemur til móts við þeirra
sjónarmið. Það hlýtur einnig að vera
umhugsunarvert fyrir launamenn
hvernig fjármálaráðherra ætlar að
halda launahækkunum niðri án þess
að það bitni á ríkissjóði.“