Alþýðublaðið - 20.05.1967, Blaðsíða 9

JÓN ÁRMANN HÉÐINSSON:
1 ■'
Við lok vetrarvertíðar
ÞAÐ er ómaksins vert að hug-
leiða efni í ræðum alþingismanna
við 6Íðustu eldhúsdagsumræður.
Hjá stjórnarandstöðunni gætti að
vanda svartsýni og úrræðin voru
slagorð án greinarigerðar um
'hvernig bregðast skyldi við ýms-
um vandamálum, sem blasa við
á líðandi stundu.
Það ætti að vera öllum ljóst,
sem um efnahagsmál hugsa, að
hér !á landi mun gangur hagsæld-
ar vera misjafn og hreyfast upp
og niður eftir því sem verðlag á
útflutningsafurðum okkar breyt-
ist. Við höfum mjög litla mögu-
leika til þess að ákvarða verð á
erlendum markaði og í langflest-
um tilfellum er ekkert annað að
Igera en að sæta almennu mark-
aðsverði.
Svo vel hefur tekizt til mörg
undanfarin ár, að markaðsverð
hefur verið hagstætt og farið
hækkandi, sérstaklega á saltfiski
skreið og freðfiski, þar til á s.l.
hausti. Verðlag á mjöli og lýsi hef
ur alla tíð frá stríðslokum verið
háð miklum sveiflum og það þarf
ekki að koma neinum á óvart þótt
mikil lækkun eigi sér stað á mjöli
og lýsi á erlendum markaði. Þar,
sem sjávarafurðir eru um 92-95%
af útfluttum vörum okkar, koma
eðlileg áhrif frá verðbreytingum
mjög fljótt fram til hækkunar eða
lækkunar á efnahagslegri afkomu
útflutningsatvinnuveganna.
Lönig reynsla er fyrir því, að
í velgengni verða menn oft bjart-
sýnir um of og gleyma undarlega
igfræðikenning
fyrirbæri. Formaður Framsókn- =
arflokksins, Eysteinn Jónsson, \
hefur verið fjármálaráðherra =
lengst allra íslendinga. Er hann \
kannski höfundur þessarar =
kenningar, að gjaldeyrisvara- \
sjóðurinn skijM ekki máli af =
. því að hægt sé að eyða honum \
eins og öðrum peningum? Er =
sagan um „hina leiðina” og =
fleiri slíkar hugdettur Eystei-ns i
Jónssonar að endurtaka sig? =
Framsóknarflokkurinn kunni \
hins vegar ráðið, þegar Ey- =
steinn Jónsson var fjármálaráð- \
herra. Þá þurfti ekki að óttast 5
nein vonbrigði vegna gjaldeyr- =
isvarasjóðs. Þá var ekki hlutazt |
til um að safna neinum slíkum ' =
peningum, hvorki til að spara \
né eyða.
Og Tíminn vill auðvitað, að \
sú saga endurtaki sig. É
fljótt erfiðu árunum. Þetta á við
framleiðendur bæði á landi og sjó.
Það var löngum talið til dyggðar
hér á landi að fara að öllu með
gát og fyrirhyggju, en glundroði
stríðsáranna virðist hafa eytt
þeirri dyggð að mestu.
Á árunum eftir stríð var stjórn
að hér með meiri og minni höft-
um og ýmiss konar ráðum, sem
oftast voru skipuð mönnum eftir
Jón Ármann Héðinsson
„lit“ en ekki getu eða hæfni. Á
þessu hafta tímabili hafa allir
flokkarnir verið í stjórn um
lengri eða skemmri tíma. Þó hef-
ur Framsókn og ihald verið lengst
af undir höftunum og kunnað vel
við sig.
Allir muna eftir „helminga-
skipta“ árunum hjá þeim frá 1949
-1956. Síðan tók við vinstri stjórn
in, sem hélt að mestu óbreyttu
viðskiptaformi. Frá árinu 1960
var gerð gerbreyting á öllum verzl
unarháttum og aukið frelsi veitt
flestum greinum viðskiptalífsins.
Eðlilega tóku margir mikinn fjör-
kipp og hófust handa af mikilli
bjartsýni með ýmisskonar rekstur.
Þetta jók eftirspurn eftir vinnu-
afli meira en góðu hófi gegndi og
vinnutími lengdist um of.
Afleiðingarnar sögðu greini-
lega til sín. Vinnuafköst urðu of
lítil og nætur- og helgidagavinna
mjög stór hluti í tekjuöflun laun-
þegans. Heildartekjur urðu meiri
en mörg undanfarin ár, en árang-
ur þeirra varð minni en verið
hefði, ef jafnvægi hefði verið í
launa- og verðlagsmálunum. Þrátt
fyrir aðvaranir margra ábypgra
aðila, einkum þeirra er við út-
flutningsframleiðslu starfa, náð-
ist ekki samstaða um að hefta
þessa spennu, sem er aðalorsök
verðbólgunnar hér á landi.
Vegna liækkandi verðlags á .er-
lendum markaði á fiskafurðum
okkar kom ekki til alvarlegra
"rekstrarörðugleika fyrr en á
seinni hluta 'ársins 1966, en þá
var verðfall á sumum tegundum
fiskafurða orðið svo mikið, að
ekki var lengur mögulegt að
halda óbreyttu verði úr sjó til
útgerðar- og sjómanna. Verðlækk
un var orðin staðreynd. Og enn
stendur þetta verðlækkunartíma-
ibil.
Samfara verðlækkuninni hefur
gætt verulegrar sölutregðu á sum
um tegundum fisks og er sala á
amerískum markaði mjög erfið
hina seinustu mánuði. Útflytjend-
ur á freðfiski hafa lent í afar
miklum greiðsluerfiðleikum og
það aftur bitnað beint á greiðslu
hráefnis til bátanna sem svo síðan
geta ekki greitt þeim er laun
taka af afla og þjónustu hjá þeim.
Þegar svo kemur vertíð eins og
nú er að ljúka, koma mjög fljótt
fram risavaxnir erfiðleikar við
bátana og greiðslugeta þeirra verð
ur fljótt mjög lítil. Það er ekki
aðeins, að afli á þessari vertíð sé
mjög lítill víðast hvar, heldur er
þessi vertíð með meiri eyðslu á
veitt kíló af þorski en dæmi eru
til áður í sögu okkar. Það hefur
alltaf verið talið sem lágmark að
fá 1,7 tonn af þorski í notaða
þorskanetaslöngu, en nú er það
almennt svo, að aðeins koma
600—800 kíló ,á slöngu hjá vel-
flestum bátum. Þetta þýðir því
bókstaflega, að gefa verður tugi
aura með hverju veiddu kílói á
þessari vertíð. Það eru ekki ýkjur,
að enginn þorskveiðibátur getur
mætt þessu oig mun því bresta
getu til þess að gera upp við á-
höfn sína, nema til komi sérstakar
ráðstafanir umfram það, er áður
var gert ráð fyrir.
Við þessum vanda verður að
bregðast mjög fljótt og vel svo
að ekki komi til stöðvunar fyrir
vor- og sumarvertíð. Vegna vel-
gengni undanfarinna ára hjá þjóð
arbúinu, má ekki koma til stöðv-
unar í fiskveiðum vegna náttúru-
hamfara. Þetta verður þjóðin að
skilja. Þessi óhemjulega ótíð í
vetur hjá bátaflotanum er alveg
hliðstæð og hinar miklu kal
skemmdir túna sem herjuðu á
bændur fyrir tveimur árum. Þá
þótti það, sem rétt var, fullkom-
lega eðlilegt, að sérstakar ráðstaf
anir væru gerðar til þess að að-
stoða þá, sem fyrir óhappinu
urðu. Við slíkum óhöppum má
alltaf búast hjá framleiðslunni
til lands og sjávar og þeir, sem
njóta afrakstrar af henni á einn
eða annann hátt hljóta að vera
því samþykkir, að traustur grund-
völlur verði jafnan fyrir hendi,
svo að tekjur manna geti verið
viðunandi við undirstöðufram-
leiðsluna ekki síður en í þjónustu
greinunum. Traustur atvinnu-
rekstur er hornsteinn hagsældar
í íslenzku þjóðlífi. .
.....‘
ARÐUR TIL HLUTHAFA
Á Aðalfundi Hf. Eimskipafélags ísfands, 12.
maí 1967 v'ar samþykkt að greiða 10% — tíu
af hundraði — í arð til hluthafa, fyrir árið
1966. Arðmiðar verða innleystir í aðalskrif
stofu félagsins í Reykjavík og hjá afgreiðslu
mönnum félagsins um allt land.
HF. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS.
SÖLUSÝNING
á ■ handavinnumunum vistfólks að Elli- og
hjúkrunarheimilinu Sólvangi, Hafnarfirði, '
verður sunnudaginn 21. maí kl. 3—4,30 síð-
degis á 4. hæð, stofu no. 1.
Forstjórinn.
Þvottapottar
r r —> ~T?
Kolakyntir, nokkur stykki til sölu ódýrt.
SIGHVATUR EINARSSON & CO. H
Skipholti 15, sími 24137.
GJALDENDUR UTSVARA OG
FASTEIGNAGJALDA í KÓPAVOGI
Lögtök eru hafin hjá þeim gjaldendum sem
eiga ógreidd eftirtalin gjöld til Bæjarsjóðs
Kópavogs:
1. Fyrirframgreiðsla útsvara 1967.
2. Fasteignagjöld 1967.
Bæjarritarinn í Kópavogi.
ERUM FLUTTIR
frá Frakkastíg 9 1
að SuSsirEandsbraut 10.
Ath.: Sími okkar er nú 35277.
Georg
Ámundason & Co.
Er traustasta merkið í sjónvarpstækjum.
20. maí 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 9