Alþýðublaðið - 03.08.1967, Blaðsíða 5

„SU RÖDD
VÁR SVO FÖGUR
og þykir jafnan gott á að
hlýða. Annar mesti söngfugl
inn í Þórsmörk er þrösturinn.
Einkum lætur hann mikið að
sér kveða í skóginum á haust
in, jafnvel fram á vetur. En
þarna sést líka stundum veiði
bjalla á ferð, þótt maður
freistist til að álykta, að það
hljóti að vera fyrir einhvern
misskilning, að hún er komin
svo langt inn í land, fjarri
allri veiðivon og æti. ÞaS
skyldi þó aldrei vera, að hún
hafi komizt í GunnarsHolma
Jónasar Hallgrímssonar, þar
sem hann talar um, að fiskar
vaki þar í öllum ám, og tekið
þetta sem eins konar hand-
bókarfræðslu fyrir svartbak,
sem það átti þó aldrei að vera.
Enda eru hvorki Krossá né
Markarfljót fiskisæl vötn.
Hins vegar þurfti Jónas á sil
ungsbröndum að halda, til þess
að hinir klógulu ernir hans
ættu eitthvert erindi i kvæðið.
En; lífsskilningur veiðibjöllunn
ar mun vera meira í ætt við
garpskap en kveðskap og við
urkenningu fyrir tónlistaraf-
rek mun hún aldrei hafa lilot
ið.
í Þórsmörk er fjöldi ann-
arra fugla, t. d. rjúpan, sem
flykkist í skóginn á veturna,
og bróðir hennar valurinn, sem
lætur hana þó litið njóta
frændseminnar. Við þann tígu
lega fugl er bæjarfjallið í
Þórsmörk, Valahnúkur, reynd-
ar kennt, sömuleiðis Fálkhöf-
uð, sem færri þekkjá, en tvö
Rjúpnafell eru á þessum slóð-
um.
Ekki get ég skilið svo við
Ffamhald á 14. síðu.
ÞÓRSMÖRK heyrist oft
nefnd þessa dagana. Eins og
endranær um verzlunarmanna
helgina mun verða þar margt
um manni-nn að þessu sinni.
Þetta er ekkert skrýtið. Þórs
mörk er einn ákjósanlegasti
útivistarstaður landsins, sakir
veðúrsældar og fjölbreyttrar
náttúrufegurðar, eins og allir
þekkja, sem þangað hafa kom
ið.
í tilefni af þessari Þórsmerk
urhelgi væri ekki úr vegi að
minnast eitthvað á staðinn.
Ég ætla þó ekki að ræða um
skemmtanahaldið þar eða ung
lingana og ekki heldur lands
lagið, það hefur verið gert
oft og mörgum sinnum. Aftur
á móti langar mig til að víkja
lítillega að búskap og dýra-
'lífi, svo og gróðri og upp-
blæstri í Þórsmörk, sem oft
verður frekar út undan, þegar
minnzt er á Mörkina.
Búskapur hefur gengið held
ur slitrótt í Þórsmörk og verr
en á mörgum afdalakotum,
sem upp á minna hafa að
bjóða. Eða kannski væri rétt
ara að segja, að það hafi orð
ið stutt í honum, þótt heim-
ildir um það séu að vísu af
skornum skammti. Veldur þar
kannski mestu um léleg að-
staða til fóðuröflunar og rækt
unar, því að erfitt kann að
reynast að lifa til lengdar á
náttúrufegurðinni einni sam-
an, þótt mikil sé, og fjalla-
sýnin og skógarilmurinn verða
létt í maga á beljum og öðr
um búfénaði.
Okkur er tjáð. að bræður
tveir hafi fyrstir manna num
ið land og setzt að fyrir ofan
Krossá og austan Fljót, þeir
Ásbjörn og Steinfinnur Reyr-
ketilssynir. Stemfinnur á að
hafa búið á Steinfinnsstöðum
á Almenningum, rétt innan
við Þröngá, og sést þar raunar
enn fyrir mannvirkjagerð
fornri. Þar hefur líka fund-
izt kumbl með manni og hesti
og er margt ólíklegra en þar
hafi einmitt verið heygður
fyrsti Steinfinnsstaðabóndinn.
Kannski hefur hann Hka riðið
þar síðastur í hlað, a. m. k. er
ekki vitað um annan ábúanda
á þeim bæ síðan.
Aftur á móti helgaði Ás-
björn landnám sitt Þór og kall
aði Þórsmörk. Ef til vill hefur
orðið eitthvað lengra í bú-
skapnum þar, en þó er ekki
heldur vitað um aðra ábúend
ur í Þórsmörk á landnámsöld
eða síðan, ef undan er skilin
dvöl Sæmundar ríka frá Ey-
vindarholti í Húsadal kring
um aldamótin 1800, hvort sem
boð hefur nú verið raunveru-
leg búseta eða hann einungis
haft þar í seli, sem víða var
tíðkanlegt um það leyti.
Á síðastliðnu vori settust
revndar að hiónakorn í Þórs-
mörk, vafalaust með búskap
fyrir augum. enda fyrir ómegð
að siá, krakkanórurnar fjórar,
en það fór eins og f.vrri dag-
inn. að stutt varð í búskanar-
baslinu þarna og allt fór öðny
vísi en til var stofnað. Þetta
voru reyndar refahjón, sem
tóku sér bóifestu í grent
skammt. frá Sóttarhelli utan
við Húsadnlinn. og hugðu
sjáifsagt gott til framtíðarinn-
ar á svn bxísældarlegum st.að.
Því að þótt fátt sé um veiði-
Fjallasýn í Þórsmörk. — (Ljósmynd: Pálína Guðfinnsdóttir.)
í Langadal í Þórsmörk. — (Ljósmynd: Pá.lína Guðfinnsdóttir).
föng í Þórsmörk fyrir mann-
fólkið, þá gildir ekki hið sama
um tófuna. Fuglalíf er þar
mikið og ef heppnin er með
kann líka að vera hægt að
krækja sér í lambakettling a.
m. k. í helgarmatinn til há-
tíðabrigða. En eins og ég
sagði, varð þetta stutt gaman
og stóð ekki lengi, þeir, sem
þarna hafa hagsmuna að gæta,
komust fljótlega á snoðir um,
tiltækið og gerðu upp sakirn
ar við landræningjaná, enda
varð lítið um varnir af hálfu
Þórsmerkurbúa. Þannig lauk
þessari búskapaisögu og held
ur illa. Hins vegar enda flest
ar sögur vel í Þórsmörk og er
óþarft að fjölyrða um það.
Eins og ég minntist á, er
talsvert um fuglalíf í Þórs-
mörk. Allir kannast við sól-
skríkjukvæði Þorsteins Erlings
sonar, sem í eru m. a. þessi
erindi:
Sú rödd var svo fögur,
svo hugljúf og hrein,
sem hljómaði til ínín
úr dálitlum runni-
hún sat þar um nætur
og söng þar á grein
svo sólfögur ljóð
um svo margt, sem ég unni,
og kvöld eftir kvöld
hóf hún ástarljóð ein —
ó, ef að þú vissir,
hvað mikið hún kunni.
En fjarri er nú söngur þinn,
sólskríkjan mín,
ofe sumur þíns vinar
hin fegurstu liðin;
hann langar svo oft
heim á Þórsmörk til þín,
hann þráir svo ljóðin
og vornætur friðinn —
hann harmar í skógunum
hrjósturlönd sín,
hann hlustar sem gestur
á náttgalakliðinn.
Þorsteinn fæddist í Stóru-
■Möi'k og ólst upp í Hlíðar-
endakoti í Fljótshlíð, næsta ná
grenni Þórsmerkur. Sólskríkj
unni og skáldinu hefur því ef
laust snemma oi'ðið vel til
vina, og sú vinátta hefur hald
izt eftir að hann fluttist burtu,
eins og fram kemur í þessu
kvæði. Sólskríkjuna er enn að
finna í Þórsmörk og tjaldbúar
í Húsadal og Langadal sofna
xSt frá söng hennar á kvöldin
og vakna til hans á morgnana
$
3. ágúst 1967
ALÞTÐUBLAÐIÐ