Alþýðublaðið - 31.05.1968, Blaðsíða 8

It
LANDSLAGIÐ sem sést á þess
um myndum er ekki hugmynd
ir listamanna Um hvernig um-
horfs sé á fjarlægum plánet-
um heldur frá afskekktum stað
á okkar gömlu jörð, Suður-
skautslandi. Par hafa vísinda-
menn komið sér fyrir hugvit-
samlega og kanna nú þær slóð
ir sem engin þekkti nein deili
auðn í 2000-3000 metra hæð yf
ir sjó. Það er ekki rétt að kalla
þetta allt fjöll, þetta er í raun
inni jökull, allt upp í 2500 m.
á þykkt, og talið er að landið
undir jökulhettunni sé skipt
niður í nokkrar eyjar. Þarna
er saman komin 90% af öllum
snjó og klaka sem til er á jarð
arkringlunni, og ef þetta gíf
urlega magn þiðnaði allt án
þess að annars staðar hlæðist
upp jökull í staðinn mundi
yfirborð sjávar hækka um 60-
70 metra og jörðin því skipta
algerlega um svip.
Suðurskautsland er stórkost-
legt yfir að líta, hrikalegt og
allt að því skelfilegt í sinni ó-
skaplegu tign og auðn. En
meira að segja á hinum þykka
jökulskildi hefur maðurinn
komið sér fyrir. Á sjálfum póln
um er vísindastöð, og alls
starfa tólf þjóðir að rannsókn
um víðs vegar um landið. Hí-
A strondum landsins og í höfunum í kringum það er all-f jöl
breytt dýraitf, allt frá svifinu í hafinu upp t'il stærstu sela og
hvala. Sumir fugiar svífa á milli íshafssvæðanna þannig að
þeir eru við Suðurskautsland á suðlægu sumri og v5ð Norð-
uríshaf á norðiægu sumri. En þekktasti fugl suðurhjarans cr
Mörgæsin. Vísindamenn rannsaka líf hennar og útbrciðslu,
m.a. blóðrás og hjartastarfsemi, og í því augnamið'i eru sett
senditæki á srnna fuglana er senda stöðugt upplýsingar um
blóðið og hjartastarfsemina og líkamshitann.
Útjaðrana á híinni miklu ísauðn marka berir hnjúkar, shrið-
jöklar og eldspúandi gígar. En sjálf auðnin er alltaf eins og
breytist ekki að talizt getur þótt timar líði. Þó var hér ekki
alitaf jökulauðn. E’inu sinni var hér hlýtt loftslag — það má
sjá af áteingerðum leyfum jurta og dýra — þó að í dag geti
frostið farið niður í — 80 gráður á C.
Vísindamenn í tjöldum á Ross-
ísnum, sem er fljótandi íshella
á stærð við Spán.
á fyrir nokkrum tugum ára.
Eins og menn vita varð hinn
norski heimskautakönnuður, Ro
ald Ámundsen, fyrstur til að
komast á suðurpólinn í desem
ber 1911, aðeins mánuði
seinna komst Scott hinn brezki
þangað með sinn leiðangur, en
hann og hans menn fórust á
heimleiðinni. Sá er varðað
hafði veginn fyrir þessa tvo
könnuði var E. Shackleton sem
tveimur árum áður hafði sett
algert heimsmet í því að fara
lengri leið um algerlega ó-
kannað land en nokkrum hefur i
tekizt hvorki fyrr né síðar.
Suðurskautsland er mestmegn
is hálendi. Háir fjallgarðar
liggja meðfram ströndum og
handan þeirra er gífurleg snæ
Le'iðangursmenn á Suðurskautslandi og vísindam ann sem dveljast um kyrrt í vísindastöðvum
verða að lifa lífi sem á hvergi sinn líka á jarðs.rkr'inglunni. Sólin hverfur um miðjan apríl og
kemur ekki aftur upp fyrr en í ágúst. Þann tíma allan er órofa nótt. En samt er mikill munur á
aðstöðu þeirra nú og fyrrum. Skálarnir sem vísindamennirn'ir og aðstoðarmenn þeirra búa í eru
geysilega vel einangraðir, og sumir grafnir á kaf í ísinn. Þegar maður þarf út annað hvort til
vís'indastarfa eða til að sækja klaka til að bræða í matinn út í svarta nóttina verður hann að
klæðast sérstökum hita-einangrandi nærfötum og sex laga utanyfirfötum til þess eins að stand
ast kuldann litla stund. En fyrir utan baráttuna við kulda og myrkur þjakar einmanaleikinn og
lciðindin þessa fámennu hópa í auðninní. Bækur kvikmyndir, aðstaða til leikja og dægrastytting
ar eru því e'ins nauðsynleg og matur og drykkur, og svo er líka hægt að tala heim til sín gegn
um stuttbylgjustöðvar.
g 31, maí 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ