Dagur - 14.11.1983, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 130 Á MÁNUÐI - LAUSASÖLUVERÐ 18 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN: EIRlKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Fjölskyldupólitík
Á landsfundi framsóknarkvenna sem haldinn
var á Húsavík 28.—30. október sl. var sam-
þykkt ítarleg ályktun um fjölskyldupólitík, en
Framsóknarflokkurinn hefur látið sig þessi
mál mikið varða. Hann var fyrstur flokka til að
flytja þingsályktunartillögu um fjölskyldu-
vemd og þingmenn flokksins hafa lagt fram á
Alþingi fmmvarp til breytinga á lögum um
fæðingarorlof, sem er mikið réttlætismál og
felur í sér að öllum foreldrum verði tryggðar
sömu greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins,
án tillits til atvinnuþátttöku. Landsþing fram-
sóknarkvenna lagði ríka áherslu á að af-
greiðslu frumvarpsins yrði hraðað, en einnig
var þeim tilmælum beint til félagsmálaráð-
herra að hann skipi hið fyrsta nefnd sem
undirbúi löggjöf um samræmda stefnu í mál-
um er varða eflingu og vernd fjölskyldunnar
með tilliti til mikilvægis hennar í þjóðfélaginu.
í ályktun landsfundarins um fjölskyldu-
pólitík var einnig fjallað um dagvistarmál og
uppeldismál almennt: „Vinnumarkaðurinn
viðurkenni foreldrahlutverkið. Vinnutími
verði sveigjanlegri, eftir því sem við verður
komið, til þess að samræma þarfir vinnumark-
aðarins einkahögum fólks. Dregið verði úr
vinnuálagi með því að bæta dagvinnukjör, en
minnka eftirvinnu og stefna þannig að því að
stytta vinnutíma foreldra barna utan heim-
ila, “ segir í ályktuninni. Einnig að unnið verði
markvisst gegn hefðbundinni verkaskiptingu
kynjanna á vinnumarkaðinum og endurmeta
til launa hefðbundin kvennastörf. Húsmóður-
starfið verði metið að verðleikum til jafns við
aðra starfsreynslu í atvinnulífinu.
Einnig ályktaði landsfundur framsóknar-
kvenna um skólamál. Skólar verði einsetnir
og skólatími barna samfelldur, helst á þeim
tíma sem foreldrar eru við vinnu. Með því að
samræma vinnutíma allrar fjölskyldunnar sé
kominn grundvöllur fyrir því að foreldrar geti
átt fleiri samverustundir með börnum sínum.
Tengsl skóla og heimilis þurfi að auka til
muna og leggja áherslu á hinn mikilvæga þátt
foreldris í öllu fræðslu-, uppeldis- og hand-
leiðslustarfi.
Um málefni aldraðra sagði svo í ályktun
landsfundar framsóknarkvenna á Húsavík:
„Framkvæmdasjóður aldraðra verði efldur og
sérstök áhersla lögð á uppbyggingu lang-
legudeilda fyrir öldrunarsjúklinga og dag-
vista fyrir þá sem þær geta nýtt sér. Lögð
verði áhersla á að dreifa fjármagni Fram-
kvæmdasjóðs aldraðra um landið.
Afnema ber þá ósvinnu að skerða lífeyri og
tekjutryggingu aldraðra vegna þess að þeir
eru í hjúskap. Þá ber einnig að hafa að leiðar-
ljósi grundvallarmannréttindi aldraðra, sem
og annarra einstaklinga í lýðræðisþjóðfélagi,
réttinn til sjálfsákvörðunar, áhrifa og þátt-
töku. “
„Utlendur magi
í íslenskum búk“
- Kristján Jónsson skrifar um skólakerfið
Á síðustu árum hefur gengið yfir
hinn vestræna heim, holskefla
upplausnar- og eyðileggingarafla,
fólgin í taumlausri nýjungagirni
og sýndarmennsku og vegið að
rótum lista og mennta með
furðulegri lágkúru.
í París sprautaði api málningu
á léreft. Það var sett á málverka-
sýningu og hlaut verðlaun. Ekki
vissu dómendur fyrr en eftir á, að
api hefði hlotið listverðlaunin.
Á nýlistasafni í Reykjavík var
haldin listsýning, sem m.a. var
fólgin í því, að aflífa dýr. Hænur
voru snúnar úr hálsliði, en síðan
átti að slátra svíni á hryllilegan
hátt. Sem betur fór tókst lögreglu
að stöðva listsýninguna áður en
slátrun hófst.
Petta eru dæmi um það, hvern-
ig list getur snúist upp í and-
hverfu sína - listaandhverfu.
Til er einnig önnur andhverfa,
af allt öðrum toga sprottin, -
skólaandhverfa. Þessu tvennu er
ekki hægt að líkja saman að öðru
leyti en því, að hvort tveggja hef-
ur orðið að gjalda lágkúrulegra
hugmynda og öfuguggaháttar.
Menntastefna vesturlanda hef-
ur snúist hálfan snúning upp í
andhverfu sína, menntun hnignar
og þynnist út og skólabáknið
belgist út eftir lögmáli Parkin-
sons. Þetta hefur gerst bæði í
Evrópu og Bandaríkjunum. Ég
ætla hvorki að lofa né lasta
Reagan Bandaríkjaforseta, en
minni á þá staðreynd, að nýlega
lét forsetinn mjög til sín taka lág-
kúru og meðalmennsku, sem
hann kvað ríkja í skólum þar í
landi.
Getur það verið, að fleiri og
fleiri starfi í skólakerfinu við
minna og minna og verði jafnvel
að búa sér til störf við ekkert?
Kennslubækur verða sífellt
glæsilegri útlits, með fleiri og
stærri myndum auk litaðra flata
og skreytinga. Oftar en ekki
verður þessi ytri glæsileiki á
kostnað innihaldsins, textans,
sem verður að sama skapi rýrari.
Stundum eru textar illskilj anlegir
eða það er hlaupið úr einu í ann-
að og engu gerð ítarleg skil.
Stundum er innihaldið lítið ann-
að en krossgátur og dægradvöl.
Ekki aðeins í kennslubókargerð
heldur í öllu starfi skóla virðist að
því keppt, að hefja ytri glæsileik
og skrum til skýjanna, á kostnað
sí minnkandi menntunar. Jafnvel
skólahúsin sjálf eru ekki undan-
skilin. Með auglýsingum í sjón-
varpi var reynt að telja fólki trú
um, að fínir skólar, teppalagðir
og innréttaðir með harðviði,
væru betri en íburðarlausir
skólar. En fínu skólarnir hafa
ekki neina kosti umfram aðra,
nema að geta veitt fólki meira
makræði í skólunum.
Eftir próf frá kennarasháskóla
er kennarinn nánast talinn óhæf-
ur til kennslu, nema fara fyrst á
námskeið, því að örar eru breyt-
ingarnar og úrelt það, sem kennt
var í skólanum. Brátt verður úr-
elt allt, sem kennt var á nám-
. skeiðinu og þarf þá annað nám-
skeið. En hvað um þá, sem halda
námskeiðið, þurftu þeir ekkert
námskeið að sækja?
Skyldi nú einhver ætla, að
kennarinn væri hæfur til að
kenna þó ekki væri nema ein-
hverja kennslubók. Nei, aldeilis
ekki. Kennarinn á eftir að kynna
sér kennsluleiðbeiningarnar, sem
bókinni fylgja. Stundum eru þær
sérstakt bindi og öllu viðameiri
en kennslubókin og textinn svo
smásmugulegur að hann virðist
ætlaður dárum. Hér sem annars
staðar er það hin ytri gerð og
þensla, sem er aðalatriðið.
Skyldu kennarasamtökin hafa
ætlað að láta prenta límmiða fyrir
félagsmenn sína, til að líma á
með þessari áietrun: Elskaðu
mig?
Hvort sem það er rétt eða
ekki, liggur það fyrir, að prentað-
ar voru stórar límbornar bréf-
flygsur, til að líma utan á nem-
endur, með þessari áletrun: „Ég
elska kennarann minn“.
Hvort hinn almenni kennari er
of sljór, til að mótmæla því, að
vera hæddur á þennan hátt, af
þeim sem síst skyldi, eða hvort
hér er um hæversku og lítillæti að
ræða, veit ég ekki.
Þar sem þessi skólastefna hefur
náð lengst erlendis, hafa skólar
snúist upp í afmenntandi skóla-
andhverfur - sbr. orð Banda-
ríkjaforseta hér að framan. í
þeim skólum eru nemendur sjálf-
ráða um það, hvort þeir læra eitt-
hvað eða ekkert. Þeir ráða því
jafnframt hvort þeir mæta yfir-
leitt nokkuð í skólann. Þeir koma
og fara, þegar þeim hentar og
taka sér það eitt fyrir hendur,
sem hugur stendur til hverju
sinni.
Mestan þátt í þessu vandamáli
eiga vandamálafræðingar ýmsir,
sem með mærðarlegri orðfjölda-
speki hafa flatt út öll skólakerfi
vesturlanda og stefnt beint að
því, að draga úr öllu námi. Nú
kann einhverjum að þykja þetta
öfugmæli, þegar haft er í huga,
að skólaganga barna hefur verið
lengd verulega. Þannig er þetta
ekki, því að léleg menntun getur
tekið langan tíma. Hér sem ann-
ars staðar sitja umbúðirnar og
þenslan í fyrirrúmi.
Vandamálafræðingar taka sér
stundum átrúnaðargoð, hug-
myndafræðing, sem gefið hefur
út einhver rit. Þeir reyna svo að
útbreiða hugmyndakerfi goðsins.
Slíkir hugmyndafræðingar geta
verið t.d. Rousseau, Piaget eða
einhver viðlíka vangaveltuspek-
ingur.
Ef svo fer sem horfir, munu
skólar framtíðarinnar verða vél-
væddar skólaandhverfur, lausar
við allt sem kallast getur
mennskt. Hinn mannlegi þáttur
skólastarfsins, samskipti nem-
enda og kennara, sem er hvað
mestur í hefðbundinni kennslu,
víkur fyrir örtölvum, vídeotækj-
um, segulböndum, heyrnartólum
og hátölurum og hvers konar raf-
eindatækjum og mekanískum
kennsluvélum. Samskipti nem-
enda verða aðallega við vél-
menni, kennararóbotta. í fróð-
legu erindi var tekið fram, að
organískur kennari yrði alltaf í
kallfæri ef nemandann gripi löng-
un til að ræða við skyni gædda
veru. Róbottarnir eiga að geta
talað og sungið og skemmt nem-
andanum á alla lund og eru svo
fróðir að búa yfir allri heimsins
visku, t.d. getur hvert barna-
skólabarn fengið að vita allar for-
múlur fyrir fúkkalyfjum og bólu-
efnum, ef það aðeins kann það
mál, sem róbottinn skilur.
Líf nemandans verður vissu-
lega harður heimur og ómennsk-
ur. Stundvísi verður óþekkt, því
að nemandinn hefur enga mæt-
ingaskyldu, hefur yfirleitt engar
skyldur, hvorki við guð né menn.
Skyldurækni verður því óskiljan-
legt hugtak og sama er að segja
um aðra mannlega eiginleika svo
sem samúð og hjálpfýsi til handa
samferðamönnum. Nemandinn
þarf ekkert á sig að leggja, ekkert
að segja og ekkert að vita. Tölv-
an er í sambandi við upplýsinga-
banka í Lincolnschear eða
Texas og veit allt, nema það sem
guð einn veit.
Verði nú nemandinn eitthvað
skrítinn f kollinum, má alltaf
bæta úr því, með því að sálfræð-
ingur og félagsráðgjafi þjónusti
hann, ef þeir þá hafa tíma aflögu
frá eigin vandamálum eða gagn-
kvæmri þjónustu hvor við annan.
Kristján Jónsson.
4 - DAGUR - 14. nóvember 1983