Dagur - 11.01.1984, Blaðsíða 7
6 - DAGUR -11. janúar 1984
11. janúar 1984 - DAGUR - 7
„Stundum verður lítið
fræ að stóru tré“
sem lengst. Þá hefur Mammon og
sest í það hásæti til að vernda
þegna vínsins, meðan þeir una
þar í vímu sinni...“
- Síðar segir, er vitnað er tii
starfsemi ísafoldar á árunum
1963-1973: „ísafold hefur verið
mjög starfsöm þennan áratug og
margir gengið í stúkuna bæði
fullorðnir og unglingar. En stúk-
urnar, sem eru björgunarsveitir,
verða að horfast í augu við þá
staðreynd, að ekki bjargast allir
við fyrstu tilraun. Þó mun það
ekki láta neinn ósnortinn, sem í
fullri alvöru hefur reynt þessa
leið...“
„...En félagsstarf gengur í
bylgjum. Menn koma þar og fara
og oft eru það aðeins fáir sem þar
festa rætur. Þessa sögu hafa stúk-
urnar reynt eins og önnur félög.
Sumum þykir það of bindandi að
starfa í undirstúkum og rækja
það félagsstarf sem því fylgir.
Aðrir verja tíma sínum fúslega
fyrir þetta starf, einkum ef von er
um að geta hjálpað einhverjum,
sem erfitt á í lífinu . . .“
„...Leggur stúkan nú upp í
næsta áratug og lætur hvergi
haggast, þó að glasaglaumur nú-
tímans glymji í kringum hana.
Því meiri þörf er á þróttmiklu
starfi hennar, því fleiri sem leið-
ast afvega." *k
Þegar stúkan ísafold varð 90
ára þann 10. janúar 1974 var
gefið út veglegt afmælisrit af
því tilefni. Er í ritinu fjallað
um starf Regiunnar á Akureyri
og við grípum niður í afmælis-
ritið:
„Stundum verður lítið fræ að
stóru tré, sem breiðir lim sitt
víða. Lítið félag getur orðið að
hreyfingu sem breiðist um land
allt.
Fáa mun hafa grunað, að stúk-
an ísafold, sem stofnuð var með
12 félögum fyrir 90 árum, mundi
verða að þjóðarhreyfingu og
kjarni að bindindisstarfsemi í
landinu um áratugi. En þessi
hreyfing festi rætur í flestum
kauptúnum og kaupstöðum
landsins og kom þar upp fyrstu
fundarhúsunum. Hún varð fljótt
svo máttug hér í bænum, að
henni auðnaðist að hrífa marga
heimilisfeður frá brennivínskrön-
um í verslunum bæjarins. Erfið-
ara virðist nú að fá menn út úr
hinum gylltu vfnbörum veitinga-
húsa, sem hafa verið gerðir sem
girnilegastir, svo menn uni þar
Friðbjarnarhús. Þar var stúkan ísafold stofnuð fyrir 100 árum. Húsið er í eigu I.O.G.T. á Akureyri.
reynum að senda frá okkur sam-
þykktir og ályktanir varðandi
ýmis mál sem tengjast þessum
vandamálum."
- Farið þið í skólana og komið
ykkar sjónarmiðum á framfæri
þar?
„Við gerum það. Á Bindindis-
daginn sendum við t.d. fulltrúa í
alla skóla í umdæminu. Þá höfum
við staðið að því að fá menn frá
AA-samtökunum til þess að
koma hingað og koma fram í
skólum sem var mjög áhrifaríkt.
En okkur finnst koma allt of
lítið um þetta starf okkar í fjöl-
miðlum. Hugsanlega er það
vegna þess að við erum ekki nógu
duglegir að vekja athygli á þessu
en okkur virðist sem blaðamenn
sækist miklu meira eftir öðru
heldur en svona efni.“
- Hvað eru margar stúkur á
Akureyri?
„Þær eru 6 talsins, þrjár barna-
stúkur og þrjár stúkur fullorð-
inna og í þeim eru alls um 550
manns.“
- Það er greinilegt að stúku-
fólki hefur farið fækkandi á sama
tíma og AA-félögum fjölgar.
Getur a.m.k. hluti þeirrar skýr-
ingar legið í þessu heiti sem
menn þurfa að vinna við inn-
göngu, menn séu hreinlega
hræddir við að brjóta það heit og
verða að þola einhverja niður-
lægingu þess vegna?
„Við höfum heyrt þetta, og
það er staðreynd að ef þú lofar
einhverju og svíkur það þá finnst
þér það leiðinlegt. Reglan er hins
vegar byggð svona upp og þessu
verður ekki breytt. Það fundar-
form sem við höfum og sá trún-
aður og það traust sem er á milli
félaganna verður ekki breytt.
Siðirnir sem við notum hafa
verið óbreyttir frá öndverðu og ef
við þeim verður hróflað þá trúum
við því að það boði endalok
þessa félagsskapar.“
- Hvaða siðir eru þetta?
„Það er t.d. fundarformið sem
við höfum sem er sérstakt. Við
getum ekki upplýst hvaða siðir
þetta eru því þetta eru lokaðir
fundir. En þetta er enginn leyni-
félagsskapur því það er öllum
frjálst að koma inn í hreyfinguna
sem það vilja. Þeir sem eru í Regl-
unni mega hins vegar ekki segja
frá þessum siðum út á við. Við
höfum líka tekið eftir því að þó
að maður hætti í Reglunni þá segir
hann ekki frá þessu."
- En hvað getur svona félags-
skapur verið með á fundum sem
ekki má spyrjast út?
„Það er ekkert svoleiðis, held-
ur hitt að við viljum halda okkar
fundarformi leyndu og slíkt er
ekkert einsdæmi þegar um lokað-
an félagsskap er að ræða því við
höldum fundi fyrir luktum dyrum.
En við ítrekum það að það geta
allir gengið í Regluna sem þess
óska. Þú getur gengið í Regluna
um kvöld, gengið síðan inn í
Sjallann á heimleið af fundinum og
dottið í það. En ég held ekki að
þú myndir fara að segja frá því
sem þú hafir séð á fundinum, það
er ekki okkar reynsla. En hér er
einungis um fundarform að ræða
sem við viljum fá að hafa út af
fyrir okkur."
allt fyrirkomulag á sama hátt og
var í húsinu á stofnfundinum
fyrir 100 árum.
Þetta verður sérstakur afmælis-
hátíðarfundur og á þessum fundi
fá allir sérstakt merki um þátt-
töku sína í fundinum. Þetta
merki fær enginn nema sá sem
sækir þennan fund því upplagið
verður gert ónýtt strax að fundin-
um loknum.
Frá afmælisfundinum í Friðbjarnarhúsi í gærkvðld.
- Getið þið upplýst mig um
uppbyggingu Reglunnar?
„Já, þú gengur inn í Regluna og
að 6 mánuðum liðnum getur þú
gengið inn á hin æðri stig þar sem
heitir trúnaðarstig. Á því stigi
vinnur þú ævilangt bindindisheit.
Að 6 mánuðum liðnum getur þú
tekið umdæmisstúkustig, að ári
liðnu stórstúkustig og að enn
einu ári liðnu hástúkustig."
- Og nú fagnið þið 100 ára af-
mæli ísafoldar og um leið aldar-
afmæli IOGT hérlendis. Hvernig
ætlið þið að minnast þessara
tímamóta?
„Við gerum það að okkar dómi
nokkuð myndarlega. Við höldum
fund á afmælisdaginn (í gær) í
Friðbjarnarhúsi þar sem Isafold
var stofnuð, meira að segja í
sama herbergi. Við eigum Frið-
bjarnarhús sem byggt var um
miðja síðustu öld og getum haft
Mynd: KGA.
Þá verður hátíðarfundur á
Varðborg á föstudagskvöld og af-
mælishóf á laugardagskvöldið.
Þá má ekki gleyma barna-
skemmtun sem við höldum í
Borgarbíói á sunnudag fyrir
barnastúkurnar í umdæminu, þar
sem m.a. skemmta Jón B. Gunn-
laugsson og Ómar Ragnarsson.
Við viljum svo að lokum hvetja
alla Reglufélaga til að sækja þessa
fundi og hátíðarsamkomuna." gk
„Ár 1884 10. dag janúarmánaðar var í húsi bóksala
Friðbjarnar Steinssonar á Akureyri stofnuð deild
bindindisfélagsins „Good templars“ af br. Ole
Lied samkvæmt fullmakt frá hinni heiðruðu stór-
deild „Good Templars“ í Noregi...“
- Þannig hefst fundargerð ykkur, nú eru bæði barnastúkur
hefst
stofnfundar stúkunnar ísafoldar
sem stofnuð var í Friðbjarnarhúsi
á Akureyri og samkvæmt fund-
argerðinni varð stúkan 100 ára í
gær. ísafold var og er stúka nr. 1
hér á landi og er því stofndagur
hennar jafnframt talinn vera
stofndagur hinnar alþjóðlegu
hreyfingar IOGT hér á landi. Af
þessu tilefni ræddi Dagur við þá
Svein Kristjánsson og Guðmund
Magnússon sem eru æðstutempl-
arar ísafoldar og Fjallkonunnar
en það heitir stúkan eftir að stúk-
urnar Fjallkonan og ísafold
höfðu verið sameinaðar.
„Fyrstu 6 mánuðirnir eftir að
nýr félagi hefur gengið til liðs við
stúkuna er tími sem kalla má
reynslutímabil. Ef þú vilt halda
áfram eftir að því tímabili er lok-
ið þá er unnið heit og síðan getur
viðkomandi farið að ganga inn á
hin æðri stig. Á fyrsta stiginu er
engu lofað en eftir það er unnið
ævilangt bindindisheit en það
heit felur í sér að sá sem það
vinnur má ekki veita eða neyta
áfengis."
- Er eitthvað um það aö fólk
hellist úr lcstinni eftir að það er
komið af stað í stúkunni og hefur
unnið þetta heit?
„Jú það hefur komið fyrir og
þá koma til sögunnar þessar
endurreisnir sem mikið hefur
verið talað um og við templarar
höfum oft verið gagnrýndir fyrir,
að endurreisa menn þegar þeir
falla. Þetta er þó ekki annað en
að viðkomandi játar að hafa
brotið heitið og gert sjálfum sér
þetta og hann er tekinn inn í
stúkuna aftur og byrjar upp á
nýtt. Annars er orðið lítið um
þetta og einnig er lítið um það
núorðið að drykkjumenn komi til
okkar.“
- Hefur orðið breyting þar á?
„Já, AA-samtökin hafa tekið
við mestum hluta af þessu fólki.“
- Hvernig er upbyggingin hjá
og einnig stúkur fullorðinna?
„Mesta starfið hjá okkur
templurum núna er hið svokall-
aða fyrirbyggjandi starf eða
barnastúkustarfið og það eru
starfandi hérna í bænum þrjár
barnastúkur sem heita Sakleysi,
Samúð og Von. Það eru einnig
þrjár stúkur í bænum fyrir full-
orðið fólk og hver þeirra sér um
eina barnastúku. Þessar stúkur
eru ísafold sem nú er 100 ára,
Brynja og Akurliljan."
- Hvernig gengur að fá börn
til starfa í stúkunum, er það erf-
iðara en áður var?
„Nei það hefur ekki breyst.
Þau eru 7-8 ára þau yngstu en
því miður missum við þau oft frá
okkur þegar þau verða 13-14 ára.
En sum halda áfram, sérstaklega
ef um er að ræða hópa af krökk-
um sem eru samrýmd á annað
borð.
En því miður er mikið um það
að þau vilja hverfá á þessum aldri
og þau komaiítið inn í fullorðins-
stúkurnar."
- Fækkar þá ekki fólki í eldri
stúkunum að sama skapi?
„Jú því fækkar frekar þótt allt-
af komi inn svolítið af fólki. Það
verður að segjast eins og er að
þetta er orðið mest fullorðið fólk
sem er í stúkunum. Nú eru rétt
um 70 manns í ísafold en voru
t.d. um 300 árið 1970.“
- Og hvað getið þiðgert til þess
að snúa þessari þróun við?
„Það er nú vandamálið sem við
stöndum frammi fyrir, það þykir
nefnilega ekki móðins í dag að
vera í stúku, því miður og það er
ekki hægt að snúa þessari þróun
við án þess að almenningsálitið til
vínmálanna breytist."
- En hvað gerir stúkan í því
máli að vinna þetta fyrirbyggj-
andi starf út á við?
„Við gerum nú ekki mikið af
því, við auglýsum t.d. ekki eftir
Góðtemplarar
■ ■■
vilja:
1. Byggja upp félagshreyfíngu um allan heim fyrir konur og
karla, án tillits til kynþátta, þjóðernis, trúarbragða, stétta-
skiptingar eða stjórnmálaskoðana.
2. Gera gott fordæmi með algjöru bindindi einstaklingsins á
áfenga drykki og fíknilyf, skapa heilbrigðar lífsvenjur og
undirbúa jarðveginn fyrir áfengislausa menningu.
3. Fá áfengisneytendur til að hætta neyslu áfengis og veita þeim
styrk í baráttu þeirra með því að taka þá inn í bræðrafélag
félagsskaparins.
4. Útbreiða þekkingu um afleiðingar áfengisnautnar og fikni-
efnaneyslu með gagnsamlegri fræðslu, sérsfaklega í skólum.
5. Vinna að og styðja setningu laga, er dragi úr áfengis- og
fíkniefnaneyslu, og styðja framkvæmd stíkra laga.
6. Vinna að mannlegu samfélagi, þar sem jafíirétti og bræðra-
lag sé takmarkið.
7. Rækta andlegt frelsi og aukið umburðartyndi og samvinnu á
öllum sviðum mannlegs lífs.
8. Vinna að varanlegum friði meðal allra þjóða heims.
félögum. Það fólk sem kemur í
Regluna kemur af sjálfsdáðun,“
segir Sveinn og Guðmundur bæt-
ir við:
„Eitthvert mesta glapræði sem
maður gerir, sem ætlar að boða
bindindi er t.d. að taka mark á
manni undir áhrifum sem segist
ætla að ganga í stúku. Það er allt
í lagi að ræða við manninn, en
það rennur af honum og þá er
hann oft ekki til viðræðu um að
koma í félagsskap okkar.“
- Þið sögðuð áðan að börn
hætti oft í stúku þegar þau kom-
ast á unglingsárin, en standa
um. Við unnum í 10 ár að bind-
indismótum sem haldin voru í
Vaglaskógi. Þar var stúkan aðal-
driffjöðrin og þangað komu um
10 þúsund manns þegar fiest var.
- Hvað eruð þið búnir að vera
lengi stúkumenn?
Guðmundur: „Þann 24. febrú-
ar á þessu ári er ég búinn að vera
42 ár í stúku.“ - Sveinn: „Ég er
ekki búinn að vera nema rúmlega
20 ár ég drakk mikið, en stúkan
hjálpaði mér að hætta."
- Hvernig atvikaðist það
Guðmundur að þú gekkst ungur
í stúku?
í stúkunni ísafold, en við því
hlutverki tók hann fljótlega eftir
að hann gekk í Regluna.
- Víkjum að öðru. Hvernig
fer starfið í barnastúkunum
fram?
„Þar læra krakkarnir að koma
fram og tjá sig, stjórna fundum
og skrifa fundargerðir. Á fund-
um eru tekin fyrir ýmis mál eins
og skaðsemi áfengis og tóbaks
sem er rætt á hverjum einasta
fundi. En það eru eins og ég
sagði ýmis mál sem eru rædd og
menn sem koma í fyrsta skipti
.... ....
'.-V' M's >í*
«
Sveinn Krístjánsson og Guðmundur Magnússon, æðstu templarar stúkunnar Ísafold-Fjallkonan nr
þessir krakkar sig betur í áfengis-
málum þegar fram líða stundir en
hinir?
„Ef maður talar við fullorðið
fólk sem hefur verið í barnastúku
og hætt síðan þá man þetta fólk
mjög vel þessi ár sín í barnastúk-
unni. Það má heldur ekki gleyma
því að það eru til hópar sem hafa
verið í barnastúku og færst síðan
upp í fullorðinsstúku og þetta
fólk er bindindisfólk alla sína
ævi. En okkur finnst því miður
að þessir hópar séu allt of fáir og
einnig of smáir.
- Þú sagðir áðan Sveinn að
það væri ekki móðins í dag að
vera í stúku. Hver er ástæðan á
sama tíma og fólk veigrar sér
ekki við að sækja til AA-samtak-
anna?
„Það er því miður ekki nógu
mikið í tísku heldur að leita til
AA-samtakanna og ég vildi að
fleiri leituðu þangað en það gera.
Samstarf okkar við AA er mjög
gott og við styðjum þau samtök
eins og við getum og eigum vin-
samleg samskipti við þau.“
- En þið viljið ekki vinna
meira út á við til þess að freista
þess að fá fólk meira til liðs við
ykkur?
„Við vinnum nokkuð út á við,
t.d. með ýmsum félagasamtök-
„Ég var 12 ára þegar það
gerðist. Ég var þá sendur í skóla
á Siglufjörð og gekk inn í barna-
stúku þar. Það var kona sem
stjórnaði þeirri stúku og hún var
alveg sérstök. Ég tók afskaplega
mikið tillit til þessarar konu og
þess sem hún sagði. Við erum nú
tveir sem höfum haldið okkar
striki frá þessum árum á Siglu-
firði, ég og Ólafur Haukur Árna-
son áfengisvarnaráðunautur
ríkisins.
Þegar ég varð eldri gekk ég inn
í stúkuna Framsókn sem er full-
orðinsstúka á Siglufirði en 18 ára
fór ég að þvælast um landið á
vertíðir og þvíumlíkt en ég hélt
alltaf mitt heit. Til Akureyrar
kom ég haustið 1951. Eftir stutt-
an tíma var ég svo kominn inn í
stúkuna ísafold."
- En hvað segir þú Sveinn?
„Ég drakk of mikið og vinur
minn sem var í Reglunni sagði að
ég skyldi prófa þetta sem ég gerði
og þetta hefur tekist. Ég er búinn
að taka öll stig Reglunnar og fara
um hana nánast eins og hægt er
allt frá því að vera vörður og upp
í það að vera stórtemplar. Ég hef
verúsvo lánsamur að geta staðið
við mitt heit.“
- Þess má geta að Sveinn hef-
ur verið lengst allra æðsti templar
inn á barnastúkufund eru alveg
hissa.
Stúkurnar fara gjarnan í ferða-
lög og það þarf að ræða um hvert
á að fara, tilhögun ferðarinnar og
fleira í þeim dúr. Við höfum farið
víða um Norðurland og förum
alltaf með efni með okkur. Eins
er ef fullorðinsstúkurnar bjóða
barnastúkunum á fundi hjá sér,
þá mæta barnastúkurnar með
efni með sér eins og upplestur,
leiki, spurningaþætti og fleira í
þeim dúr. Þetta þarf að æfa í
barnastúkunum. Við höldum
vormót sem er fyrir allar barna-
stúkur hér í umdæminu. Á þetta
mót mæta alltaf á annað hundrað
krakkar og þar er ýmislegt gert
eins og það að keppa í ýmsum
íþróttum og við veitum vegleg
verðlaun. Það eru ýmis fyrirtæki
sem leggja okkur til verðlaun, en
allt starf sem unnið er á vegum
stúkunnar er unnið endurgjalds-
laust.“
- En starfið hjá eldri stúkun-
um?
„Þar tökum við auðvitað ýmis
mál fyrir sem eru ofarlega á baugi
og varða bindindi. Við ræðum
t.d. áfengis- og fíkniefnavanda-
mál sem er vandamál hér í bæ og
áfengislöggjöfina sem er þyrnir í
okkar augum ræðum við oft og
Aldarafmæ
unnar ísafoldar