Dagur - 08.09.1988, Side 4

4 - DAGUR - 8. september 1988
viðtal dagsins
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 800 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 70 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 530 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉSPÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON
(Sauðárkróki vs. 95-5960), EGILL BRAGASON,
FRlMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, KRISTJÁN JÓSTEINSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (íþróttir), MARGRÉT ÞÓRA ÞÓRSDÓTTIR,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Niðurskurðar- og
skattahugmyndir
Jón Baldvin Hannibalsson fjármálaráðherra veltir
þessa dagana vöngum yfir fjárlagafrumvarpi
næsta árs. Honum og öðrum ráðherrum ríkisstjórn-
arinnar er ljós nauðsyn þess að skila hallalausum
fjárlögum að þessu sinni og helst með ríflegum
tekjuafgangi. Sífelldur hallarekstur ríkissjóðs er
tvímælalaust ein aðalorsök þenslunnar í þjóðfélag-
inu og gífurlegrar samkeppni um innlent lánsfjár-
magn.
Hallalausum fjárlögum verður ekki náð nema
með tvennu móti: Annars vegar með nýjum
skattaálögum og hins vegar með auknum niður-
skurði. Væntanlega þarf hvorttveggja að koma til
svo það markmið náist að halda ríkissjóði réttum
megin við núllið á næsta ári. Sú staðreynd verður
ekki umflúin.
í ljósi þessa kemur það spánskt fyrir sjónir að
formaður Sjálfstæðisflokksins, Þorsteinn Pálsson
forsætisráðherra, skuli lýsa því yfir fyrir hönd síns
flokks, að ekki komi til greina að auka skattheimtu
frekar en nú þegar hefur verið gert. Slík yfirlýsing
frá formanni stærsta stjórnarflokksins nú, er ákaf-
lega óheppileg og virðist vanhugsuð. Sjálfstæðis-
menn verða að ljá máls á að skoða þær leiðir sem
færar eru til að koma saman hallalausum fjárlög-
um. Jöfnuður í ríkisbúskapnum er algjör forsenda
fyrir því að aðrar efnahagsaðgerðir skili árangri.
Hallalaus fjárlög nást fyrst og fremst með lækk-
un útgjalda. Ýmsir möguleikar á að auka skatt-
heimtu í landinu eru engu að síður fyrir hendi, án
þess það komi við þá sem síst mega við auknum
byrðum. Framkomnar hugmyndir um að leggja
skatt á erlendar lántökur, skatt á fjármagnstekjur
umfram eðlilegt mark og aukinn skatt á hátekju-
menn, koma sterklega til greina. Margir mega vel
við því að leggja meira af mörkum til samfélagsins
en þeir gera í dag. En sjálfsagt er það einmitt sá
hópur, sem sjálfstæðismenn vilja síst styggja.
Niðurskurðar- og skattahugmyndir Jóns Bald-
vins Hannibalssonar fjármálaráðherra eru margar
hverjar athyglisverðar. Hins vegar er furðulegt að
fjármálaráðherrann skuli svo mikið sem viðra hug-
myndir um að íþyngja sjávarútveginum enn frekar
en gert hefur verið, eins og tillaga hans um 700
milljóna króna kvótaskatt felur í sér. Sú tillaga
kemur fram á sama tíma og verið er að leita lausna
á þeim vanda sem sjávarútvegurinn á við að etja
um þessar mundir. Það er ekki endalaust hægt að
mergsjúga þessa undirstöðuatvinnugrein og
fjármálaráðherranum hlýtur að vera það ljóst.
Margir aðrir mega vel við því að missa spón úr aski
sínum. Jón Baldvin ætti að einbeita sér að því að
ná til þeirra. BB.
F
Málefni loðdýrabænda hafa
undanfarna mánuði verið
ofarlega á baugi. Tilefni
fjölmiðlaumfjöllunar um
málefni þessarar búgreinar
hefur verið sá gífurlegi vandi
sem steðjar að henni, en
hvert áfallið eftir annað hef-
ur riðið yfir loðdýraræktina
sem á sínum tíma var ein
bjartasta vonin hvað búhátta-
breytingar snerti. Einar E.
Gíslason á Syðra Skörðugili,
formaður landssambands
loðdýrabænda, ræddi um
málefni loðdýraræktenda við
blaðamann á aðalfundi Stétt-
arsambands bænda.
Einar Gíslason á Skörðugili.
Mynd: TLV
Ekki margra kosta
völ fyrir dreifbýUð
- ef loðdýraræktin verður látin rúlla
- Nýlega hélt samband loðdýra-
bænda aðalfund sinn. Komst
fundurinn að einhverri ákveðinni
niðurstöðu um vanda búgreinar-
innar?
„Fyrir fundinn óskuðum við
eftir því að landbúnaðarráðu-
neytið gæfi frá sér einhverjar
stefnumarkandi yfirlýsingar um
hvað ætlunin væri að gera í vanda
loðdýrabænda og hvað bændur
gætu treyst á. Rétt fyrir fundinn
hafði ég samband við ráðuneytið
vegna þessa og þá var óskað eftir
því að við loðdýrabændurnir
gerðum stefnumarkandi tillögur
á aðalfundinum. Ráðuneytið
treysti sér ekki til að gefa út slík-
ar yfirlýsingar fyrir fundinn því
margt er að gerast í ríkisstjórn-
inni þessa dagana.
Aðalfundur loðdýrabænda
fjallaði auðvitað fyrst og fremst
um þá stöðu sem upp er komin,
ekki síst stöðu refabænda, og inn
í þessi mál blandast fóðurstöðv-
arnar. Með því að tryggja
afkomu fóðurstöðva tryggjum
við um leið alla loðdýraræktina í
landinu en undirstaða hennar er
ódýrt og gott fóður."
- Jón Helgason, landbúnaðar-
ráðherra, sagði í ræðu hér á aðal-
fundi Stéttarsambandsins að ekki
mætti gera uppbygginguna í loð-
dýraræktinni að engu og menn
mættu ekki hætta þótt illa gengi
nú. Hvað finnst þér um þessi
ummæli ráðherrans?
„Það þýðir ekki að biðja okkur
um að hætta ekki þegar ónóg
aðstoð kemur frá hinu opinbera.
Menn eru margir hverjir gjald-
þrota eða á barmi gjaldþrots ef
ekkert verður að gert. Það er því
tómt mál að tala um þetta nema
aðstoð komi til frá því opinbera.
Pað verður að gera eitthvað í
þessum málum og mér finnst
eðlilegast að það verði Fram-
leiðnisjóður sem það gerir með
einhverju styrktarfé að auki frá
ríkinu.“
- Nýlega var illa stöddum loð-
dýrabændum boðin skuldbreyt-
ing og var þá rætt um að marga
skorti veð til tryggingar lánunum.
„Við erum nýlega búnir að fá
lán hjá Framleiðnisjóði sem
Stofnlánadeild landbúnaðarins
hefur lagt til rekstrarins í ár. Við
erum sem sagt búnir að fá einu
sinni lán út á læðuna og einu sinni
út á hvolpinn og fáum reyndar
aftur lán út á hvolpana þótt það
sé reyndar mun lægri upphæð en
gert var ráð fyrir í þingmannatil-
lögunum. Þetta er aðeins skamm-
tímalausn til að fleyta okkur yfir
þetta ár og er hvergi nærri nóg
því vandinn er mun meiri núna
heldur en leit út fyrir þegar tillög-
urnar voru samdar í upphafi
ársins. Þá áttum við ekki von á að
verðfall á skinnum yrði eins mik-
ið og nú er ljóst og þar að auki
sölutregða. Við óskuðum eftir
endurskoðun á þessu en sú
endurskoðun hefur ekki litið
dagsins ljós ennþá. Þeir bændur
sem búa nær eingöngu með ref fá
ekki nándar nærri þau afurðalán
sem þarf til að greiða fóðurstöðv-
unum. Þá fara skuldirnar að
safna dráttarvöxtum og vandinn
magnast. Tillögurnar komu of
seint og vandinn hefur því vaxið
vegna hárra vaxta og verðbólgu í
þjóðfélaginu.“
- Er ekki sannleikurinn sá að
það dugar ekki að lána loðdýra-
bændum heldur þarf hreinlega
niðurfellingu skulda eða beina
styrki?
„Við lögðum til á aðalfundi
SÍL að mönnum yrði gefinn kost-
ur á að fá 10 þúsund krónur í eitt
skipti út á hverja refalæðu sem
þeir setja út og tækju í staðinn
inn tvær til þrjár minkalæður. Þá
er þetta svona 60% af útlögðum
kostnaði við að skipta yfir í
minkinn, en eftir er þáttur okkar
í að setja búrin upp, breyta hús-
um o.s.frv. Þetta er lágmarks-
styrkur en stjórn SÍL fór fram á
að framlag hins opinbera yrði
dýrin sjálf og efni í búrin. Rökin
voru þau að refabændur gætu
ekki bætt á sig meiru af lánum.
Skuldbreytingardæmið sýnir
að nokkuð stór hópur bænda er
kominn á ystu nöf með veðsetn-
ingu eða veðhæfni búa sinna.
Talað var um fjörutíu en það er
ekki sú tala sem menn staðnæm-
ast við heldur kom í ljós, þegar
málin voru könnuð nánar, að
ekki voru nema örfáir sem ekki
voru með allt botnveðsett.“
- Hefur þú trú á að það sé var-
anleg lausn að fara yfir í
minkinn?
„Já, ég hef trú á þvf. Við létum
ráðuneytið reikna þetta út og
með kostnaði og öllu öðru sem
tilheyrir get ég ekki séð annað af
þeim útreikningum en að það sé
ekki um annað að ræða en að
hrinda þessu af stað. Það er
örugglega fjárhagslegur grund-
völlur undir þessu ef upplýsing-
arnar eru réttar. Því er nú spáð
að minkurinn sé heldur á uppleið
hvað verð snertir. Viðbrögð
kaupenda í dag eru þau að þeir
hafa samband við uppboðshúsin
og vilja fá keypt skinn utan upp-
boða. Þeim hefur verið neitað
um þetta en á þessu sést að kaup-
endur er farið að vanta skinn.“
- Hvað viltu segja um afstöðu
ráðamanna ríkisfjármála til loð-
dýrabænda?
„Landbúnaðarráðuneytið hef-
ur haft mikinn skilning á þessu og
lagt sig fram um að liðsinna loð-
dýrabændum. Ráðuneytið hefur
sýnt að það skilur að það er ekki
margra kosta völ fyrir dreifbýlið
ef loðdýraræktin verður látin
rúlla núna. Heildarkerfið er mjög
þungt í vöfum og þó kom mér
eiginlega mest á óvart að þegar
ríkisstjórnin var búin að heimila
Byggðastofnun að taka 80 millj-
óna króna lán til að greiða niður
lausaskuldir fóðurstöðva og færa
þær til þá ber formaður sjóðs-
stjórnar í borðið og segir að ekk-
ert af þessu fé verði lánað nema
ríkissjóður gefi út skriflega yfir-
lýsingu um að hann baktryggi
þetta meira. Þetta er þó ríkis-
stofnun sem er baktryggð í heild
en þeir vildu ekki lána nema það
væri sérstaklega baktryggt.
Ég held að þarna sé viss mis-
skilningur á ferðinni því þó að
verið sé að greiða lausaskuldir
fyrir okkur í bili með langtíma-
láni frá Byggðastofnun sem
kannski verður ekki borgað af í
tvö til þrjú ár þá er það vilji okk-
ar að í framtíðinni greiði
búgreinin þessi lán. Þetta verður
að færast yfir þegar fóðurstöðv-
arnar eru komnar á fullan rekstr-
arstyrk. Þær eru sumar stórar,
þurfa að byggja fyrir framtíðina
og eru með óeðlilega miklar
fjárfestingar. Þegar þær eru
komnar í fulla vinnslu á að vera
auðvelt að greiða þetta niður og
skila þjóðinni þessu fé aftur en
það þarf biðlund. Grundvallar-
atriðið er að það tekur langan
tíma fyrir fáa bændur að borga
fóðurstöðvarnar upp.“ EHB