Dagblaðið Vísir - DV - 08.11.1994, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 8. NÓVEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJALS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JONAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Greindarskortur
í ýmsum dómum Hæstaréttar að undanfórnu hefur
hann haft siðalögmál almennings að engu. Þegar hann
dæmir þar á ofan sífellt í öðrum kanti heimilda um refs-
ingu og skaðabætur, má efast um, að hann þekki lands-
lög. Hann virðist vera úti að aka í þjóðfélaginu.
Þegar ráðherra getur ekki sjálfur tekið af skarið um,
að hann sé orðinn flokki sínum og ríkisstjórn þvílík
byrði, að hann lami getu stjórnarflokkanna til að mæta
þjóðinni í kosningum að fáum mánuðum liðnum, má
efast um, að hann skilji nokkúð í málavöxtum.
Greindarskortur háir íslendingum. Við erum að reyna
að halda uppi þjóðfélagi með fullri reisn milljónaþjóða,
en getum það ekki fyllilega, af því að helztu stofnanir
þjóðfélagsins eru fjölmennari en sem svarar framboði
af hæfu fólki til að reka allar þessar stofnanir.
Við megum ekki heldur gleyma atgervisflótta, til dæm-
is í vísindum og viðskiptum. Margir hæfustu fræðimenn
landsins hafa ílenzt við erlenda háskóla, af því að þeir
fá annaðhvort ekki starf við sitt hæfi hér á landi eða af
því að þeir vilja ekki reyna að lifa á sultarlaunum.
Atgervisflóttinn skaðar háskólamenntun innanlands
og bætist ofaii á slakan undirbúning margra nemenda
úr grunn- og framhaldsskólum. Sumar deildir Háskólans
hafa dregizt aftur úr hhðstæðum deildum erlendis vegna
skorts á hæfum kennurum og hæfum nemendum.
Svipað ástand er í atvinnulífmu. í sjávarútvegi eru
ýmis dæmi um, að ríkjum ráða gamlir karlar, sem hvorki
skilja né vilja skilja helztu lögmál viðskiptalífsins. Afleið-
ingin er sú, að sum sjávarútvegsfyrirtæki safna skuldum
og eru á hvínandi kúpunni, þótt önnur hagnist vel.
Svona verður ástandið, þegar ríkjandi smábyggða-
stefna knýr þjóðfélagið til að reyna að koma í veg fyrir,
að fyrirtæki fái eðlilegt andlát eða renni inn í þau, sem
betur eru rekin. Ef Darwinslögmáhð fengi meiru að ráða,
væru færri forstjórar og betri í sjávarútvegi.
Um opinbera geirann í þjóðfélaginu þarf ekki að hafa
mörg orð. Þar er hver silkihúfan upp af annarri. Fólk,
sem ekki getur unnið fyrir sér með eðlilegum hætti, hef-
ur gengið fram í stjómmálaflokkum th að láta þá útvega
sér störf, stöður og stóla hjá hinu opinbera.
Afleiðingin er, að stórir þættir hins opinbera lúta ahs
engri rekstrarstjóm, heldur kjaga áfram af gömlum vana
og sumpart hreinu tilgangsleysi. Sumar eftirhtsstofnanir
hafa þar á ofan aðstöðu th að efna th vandræða úti í
atvinnulífinu. Sumar skattstofur drepa þannig tímann.
Niðurstaðan af þessu öhu vekur spuminguna um sjálf-
stæði þjóðar, sem telur 260.000 manns. Getum við haldið
áfram að vera sjálfstæð þjóð, þegar umheimurinn gerir
sífeht harðari kröfur um aukna framleiðni? Munum við
fylgja á eftir Færeyingum sem úrelt fyrirbæri?
Færeyingar fóm á hausinn vegna lélegra ráðamanna
í stjórnmálum og atvinnuhfi. Við erum fleiri og getum
því mannað fleiri pósta með sóma. Samt eru mikhvæg-
ustu störfin fleiri en svo, að við getum mannað þau með
sóma og oft vhja ráðamenn ekki manna þau með sóma.
Ef við vhjum áfram vera sjálfstæð þjóð fram á næstu
öld, þurfum við að fækka smákóngunum í landinu og
vanda betur val þeirra, sem eiga að hafa fomstu í stjóm-
málum, vísindum, atvinnulífi og opinberum rekstri. Við •
þurfum að hafa fáa kónga og velja þá rétt.
Setja ber tímamörk á embættismenn, létta fyrirtækj-
um að verða gjaldþrota og koma upp siðalögmálum í
stjómmálum th að gera greindarskortinn bærhegri.
Jónas Kristjánsson
Nýlega kom í ljós aö bráðasjúkra-
hús í Reykjavík reyndist févana.
Svör stjórnvalda voru aö sjúkra-
húsið yrði sjálft að sjá um sín mál,
ekki væri að vænta frekari fjárveit-
inga. Þetta þýðir að sjúkrahúsið á
tvo kosti, þ.e. að segja upp starfs-
fólki og draga úr starfsemi.
Þar sem um er að ræða sjúkrahús
sem tekur við flestum bráðatilfell-
um á íslandi, m.a. slysum, er hætta
á að bráðasjúklingar verði þá að
bíða eftir afgreiðslu. Hinn kostur-
inn er að auka framleiðnina, þ.e.
auka afköst með óbreyttum mann-
afla. Sjálfsagt er að freista þess, en
óhklegt er að það gefi árangur sem
erfiði. Stjómvöld hafa verið vöruð
við að vinnuhraði er þegar mikill
á sjúkrahúsinu svo rekja má slysa-
tilvik til þessa. En hver er fram-
leiðni (afköst) bráðasjúkrahúsa á
íslandi? Hér á eftir fara niðurstöð-
ur sem gefa hugmynd um hver þau
eru.
Samanburður við
nágrannalönd
Meðallegudagafjöldi, legudaga-
fjöldi og fjöldi útskrifta á 1000 íbúa
„Meðallegudagafjöldi er einna lægstur á Islandi og mönnunin er
minnst,“ segir m.a. i grein Ólafs.
Góð framleiðni á
íslenskum sjúkrahúsum
ásamt fjölda heilbrigðisstarfs-
manna er talið veita allgóðar upp-
lýsingar um „framleiðni" þ.e. af-
köst sjúkrahúsa. Hér verða birtar
opinberar tölur um samanburð á
sérgreinasjúkrahúsum á Norður-
löndum. Að baki þessum saman-
burði liggur margra ára vinna
starfshópa frá heilbrigðisyfirvöld-
um og hagstofum viðkomandi
ríkja. Reynt var að bera saman
sambærileg sjúkrahús (Nord. Stat.
in the Nordic Countries. Nord.
Medical Stat. Komitté, 1992).
M eðallegudagafj öldi er einna
lægstur á íslandi og mönnunin er
minnst. ísland er í miðjum hóp
varðandi útskriftir. Nákvæmari
samanburður um fjölda heilbrigð-
isstarfsmanna að baki hverri út-
skrift var birt í Fréttabréfi lækna
fyrir ári. Samanburður var gerður
milli þriggja stærstu sjúkrahúsa á
íslandi og tíu stærstu sjúkrahúsa
Dana.
í ljós kom að nær undantekninga-
laust komu fleiri útskriftir á hvern
starfsmann (læknar, hjúkrunar-
fræðingar, sjúkraliðar og tækni-
menn) á íslenskum sjúkrahúsum
en þeim dönsku. Gott samræmi
virðist þvi vera milli þessarar niö-
urstöðu og opinberra talna.
Slæmur kostur
Fyrir nokkrum árum kom út
skýrsla um framleiöni í landbúnaði
og iðnaði á íslandi borið saman við
framleiðni í svipuðum atvinnu-
greinum í nágrannaiöndunum.
Óneitanlega var hlutur íslendinga
nokkuð rýr ef treysta má niður-
stöðum.
Afköst (framieiðni) á bráða-
sjúkrahúsum á íslandi virðist vera
vel sambærileg við bráöasj úkrahús
í nágrannalondunum þrátt fyrir
hlutfallslega minni mannafla á ís-
lenskum sjúkrahúsum. Mér er því
til efs að unnt verði að auka fram-
leiöni (afköst) við óbreyttar að-
stæður. Svo virðist sem sjúkrahús-
iö verði því að taka fyrri kostinn
sem óneitarúega er slæmur kost-
„Mér er því til efs aö unnt verði að
auka framleiðni (afköst) við óbreyttar
aðstæður. Svo virðist sem sjúkrahúsið
verði því að taka fyrri kostinn, sem
óneitanlega er slæmur kostur og kem-
ur illa niður á almenningi.“
KjaHarinn
Ólafur Ólafsson
landlæknir
Samanburður á sérgreinasjúkrahúsum
á Norðurlöndum 1991-1992
Meðallegu- dagafjöldi Legudagar álOOOibúa ka.ko. Útskriftirá 1000 ibúa Heilbrigðis- starfsmenn á 100.000 ibúa
ísland 6,6 953 1428 179 1462
Danmörk 6,6 10721465 196 1808
Finnland 6,4 995 1362 185 1658
Noregur 7,0 873 1123 143 1862
Svlþjóó 6,7 926 1215 160 1841
ur og kemur illa niður á almenn-
ingi.
Lagt er til að máUð veröi skoðaö
á ný, leitað verkefna, sem ekki hafa
svo brýnan forgang sem lækning
bráðveikra sjúklinga og þau flutt
aftar í forgangsröðunina, svo að
fjárskortur bráðasjúkrahússins
verði leystur. Trúi ég því aö margir
meðal almennings sé sammála
þeim viðbrögðum.
Ólafur Ólafsson
Skoðanir annarra
Vítahringur velferðarkerfis
„Útþensla útgjalda ríkisins til bóta og núllifærslna
í velferðarkerfinu veldur því að minna verður eftir
tU að standa undir því, sem er undirstaða hagvaxtar
og öflugs atvinnulífs; menntakerfi, samgöngum og
fjarskiptum, rannsóknum og þróunarstarfi. Öflugt
atvinnulíf er forsenda þess að hægt sé að standa
undir nauðsynlegu velferðarkerfi, og þess vegna eru
þessi mál komin í vítahring.“
Úr forystugrein Mbl. 6. nóv.
Skattafarsinn
„Hér á landi er farsinn um þá sem borga ekki orð-
inn landlægur og færist sífellt meira fjör í þann leik.
... Engir skemmta sér þó betur á svona skrípaleikj-
um en skattsvikaramir og þjófarnir, sem innheimta
skatta en skUa þeim ekki. Þeir, sem gerðir eru að
fiflum í svona gleiðUeikjum, eru þeir sem
bórga skattana sína með kurt og pí og sitja með súr-
an svip og kópa ofan í tómar buddur sínar. Hörmu-
legustu persónumar er svo þær, sem skattarnir em
hirtir af umsvifalaust með staögreiöslu og stórbrog-
uðum virðisaukaskatti, sem er þjófunum álíka örugg
tekjulind og landssjóðsræksninu, sem gegnir því
hlutverki að vera bæði féþúfa og skattpyndingar-
tæki.“ Oddur Ólafsson í Timanum 5. nóv.
Aðstoð við vangefna
„Fyrst ástandið í málum vangefinna er svona al-
varlegt á Reykjanesi Uggur beint við að spyrja hvern-
ig það sé annars staðar á landinu. Og hvers vegna
er ekki Stór-Reykjavíkursvæöið sameinað í eitt um-
dæmi vangefinna til þess aö tryggja réttlæti og jafn-
vægi í fjárveitingum til þessa málaflokks og einfalda
um leið rekstur og eftirlit?"
Páll Björgvinsson arkitekt i Mbl. 6. nóv.