Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.1994, Blaðsíða 14
14
FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÖNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Frestun á verkfalli?
VerkfaU sjúkraliða hefur nú staðið í tvær vikur.
Engin lausn virðist í sjónmáli. Samninganefndimar sitja
fastar við sinn keip og eina tilboðið sem hefur fengið
undirtektir er boð sjúkrahða um að nudda samninga-
mennina! Þolendum verkfallsins, gamla fólkinu og sjúkl-
ingunum, fmnst lítið til þeirrar aulafyndni koma enda
engum hlátur eða gamansemi í huga, sem líða fyrir verk-
fall sjúkraliða. Víða á stofnunum og sjúkrahúsum er að
skapast neyðarástand. Enn og aftur heyrast raddir um
að banna eigi starfsfólki heilbrigðisstofnana að fara í
verkfaU og orðrómur um lög gegn verkfallinu er farinn
að kvisast.
Hvorug hugmyndin er eftirsóknarverð.
Hér hefur því áður verið haldið fram í leiðara að kröf-
ur sjúkraliða séu toppurinn á ísjakanum, fyrirboði þess
sem koma skal í kjarabaráttunni í vetur. Láglaunafólkið
er að rísa upp og heimta hækkun á launakjörum sem
eru fyrir neðan nauðþurftarmörk. Sú krafa þarf engum
að koma á óvart enda er hún skiljanleg af hálfu fólks
og fjölskyldna sem hafa enga möguleika til að draga fram
lífið miðað við óbreytt kjör.
Samninganefnd ríkisins hefur gert sér grein fyrir
þeirri forskrift sem samningar við sjúkraliða hefðu á
kröfugerð og kjarasamninga gagnvart öðrum stéttum
síðar í vetur. Af þeim ástæðum hefur ríkisvaldið haldið
að sér höndum. Fj ármálaráðherra hefur viðurkennt að
ef nást eigi samningar í þágu þeira sem lægs't hafa laun-
in, þurfi það að gerast í heildarsamningum, „til að aðilar
á vinnumarkaði væru tilbúnir að slá skjaldborg um þá
breytingu“.
Samninganefnd sjúkraliða vill fá framkvæmdastjóra
Vinnuveitendasambandsins að samningaborðinu, ein-
mitt vegna þess að sjúkraliðar gera sér grein fyrir að
samningar sem gerðir eru við ríkið verða samningar sem
vinuveitendur verða að taka afstöðu til. Þetta er flestum
að verða ljóst, þar á meðal verkalýðsforingjum annarra
stéttarfélaga.
Að þessu leyti má segja að kröfugerð sjúkraliða og
verkfall þeirra sé á óheppilegum tíma. Óheppilegum að
því leyti að sjúkraliðar verða að heyja langa verkfallsbar-
áttu án þess að aðrir séu með og samstiga þeim; óheppi-
lega að því leyti að ríkisvaldið, sem ella kann að vilja
ná samningum er bundið í báða skó vegna þeirra áhrifa
sem hugsanlegir samningar hafa á viðræður og niður-
stöður almennra kjarasamninga síðar í vetur.
Spumingin er jafnvel sú hvort ekki sé skynsamlegt
af sjúkraliðum að horfast í augu við þessa erfiðu stöðu,
þá pattstöðu sem samningaviðræðumar em í út frá víð-
feðmi málsins og fresta verkfallinu fram yfir áramótin.
Þar með er ekki sagt að í því fehst eftirgjöf eða uppgjöf,
heldur em þá sjúkraliðar að safna hði og hafa samflot
með fleiri stéttum og öðm láglaunafólki sem á sömu
hagsmuna að gæta.
Þessari hugmynd er varpað hér fram með allri samúð
með málstað sjúkrahða en jafnframt með skilningi á
stöðu ríkissamningamanna. Þá fá báðir aðilar að samn-
ingaborðinu fuhtrúa vinnumarkaðarins sem í rauninni
verða að eiga síðasta orðið í þeirri stefnu sem mörkuð
verður í kjaramálum fyrir næsta ár.
Sá millileikur að fresta verkfallinu mundi mælast vel
fydr. Það er fóm sem ömgglega mundi skila sér. Verk-
fahið hefur bitnað á þeim sem síst skyldi og sjúkrahðar
stæðu mun sterkar að vígi. Hér em ahsherjarhagsmunir
í húfi og hví skyldu þeir einir heyja þá baráttu?
Ehert B. Schram
„Málamyndatilþrif NATO í Bosniu um daginn eru í óþökk fólks sem kærir sig kollótt um evrópskar erjur.“ -
Bresk sprengjuflugvél kemur inn til lendingar á ítölskum flugvelli eftir árásarflug til Bosniu.
Endalok eftir-
stríðsáranna
Það má ljóst vera að það sem fólk
utan Bandaríkjanna varðar mest
um eftir þingkosningarnar í
Bandaríkjunum í upphafi mánað-
arins er hvaða áhrif þær hafa utan-
lands. í stuttu máli sagt hefur and-
rúmsloftið gjörbreyst.
í raun má segja að Bill Clinton
hafi verið sviptur völdum, stefnu-
mótun er nú í höndum þeirra sem
ráða þinginu og þeir sem ráða þing-
inu ráða jafnframt fjárveitingum
og milliríkjasamningum, þeirra á
meðal GATT.
Reiðarslagið fyrir Clinton var að
flokkur hans missti meirihlutann í
fulltrúadeildinni. Þar með er fjár-
veitingavaldið í höndum andstæð-
inga hans. Það þýðir í raun og veru
að stjórn Clintons er lömuð og hef-
ur ekkert sjálfstætt frumkvæði.
Það var eins gott að búið var aö
ganga frá samningunum um her-
stöðina í Keflavík. Slíkir góðgerða-
samningar hefðu ekki verið gerðir
nú.
Hjn eiginlegu völd
í bandarísku stjórnkerfi er full-
trúadeildin valdamesta stofnunin.
Hún ein hefur fjárveitingavaldið,
og verkar sem mótvægi gegn öld-
ungadeildinni, framkvæmdavald-
inu og hæstarétti. Öldungadeildin
er meira í fréttum, vegna þess að
hún samþykkir ráðherra, sendi-
herra og hershöfðingja, svo og
milliríkjasamninga, en hin deildin
hefur völd sem geta lamað fram-
kvæmdavaldið og öldungadeildina
en er þó undirseld úrskurði hæsta-
réttar um lögmæti lagasetningar.
Það er eitt af ýmsu sem vantar í
íslenskt réttarfar.
Völdin eru hjá fulltrúadeildinni
sem ætlað er að túlka vilja almenn-
ings annað hvert ár. Sigur repú-
blikana sýndi slíkt fylgi við hug-
myndir þeirra um skert fram-
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaöur
kvæmdavald að forsetaembættið
verður ekki svipur hjá sjón um
næstu framtíð.
Jarðskjálfti
Þessi jarðskjálfti sem varð í kosn-
ingunum og skekur grunninn und-
ir bandarískri utanríkisstefnu mun
birtast í eins konar nýrri einangr-
unarstefnu gagnvart Evrópu. Vilj-
inn til að púkka upp á NATO fer
minnkandi. Bein afskipti og hem-
aðaríhlutun á Balkanskaga er hér
eftir tómt mál um að tala enda þótt
nýlegur hávaði og flugvélasýning-
ar þar æsi upp fréttamenn og villi
mönnum sýn.
Hernaður er ekki sjóbisness.
Menn á borð við Jesse Helms,
væntanlegan formann utanríkis-
nefndar öldungadeildar, Newt
Gingrich væntanlegan forseta full-
trúadeildar (og samkvæmt stjórn-
arskrá þriðja mesta valdamann
ríkisins), og Bob Dole, væntanlegan
leiðtoga nýja meirihjutans í öld-
ungadeildini, munu gera Clinton
lífið leitt og útiloka nokkurt frum-
kvæði hans utanlands.
Málamyndatilþrif NATO í Bosníu
um daginn eru í óþökk fólks, sem
kærir sig kollótt um evrópskar erj-
ur. Clinton var kosinn til að kippa
hlutum í lag innanlands. Hann
hafði margar góðar hugmyndir en
vegna þess að heimsmyndin hefur
gjörbreyst hafa hugmyndir og kröf-
ur Bandaríkjamanna breyst um
það sem gera þyrfti. Clinton hefur
ekki risið undir væntingum. Þaö
er ekki að öllu leyti hans sök.
Ljóst er að almenningur vestan-
hafs er núna fyrst, eftir fimm ár,
að átta sig á þeirri staðreynd að
kalda stríðinu er lokiö og ekkert
er eins og það var eða ætti að vera.
Bandarískur almenningur hefur
ekki uppskorið nein sigurlaun.
Clinton og flokkur hans eru blóra-
bögglar og engar afsakanir eða
skýringar eru teknar gildar.
Gunnar Eyþórsson
„Það var eins gott að búið var að ganga
frá samningnnum um herstöðina í
Keflavík. Slíkir góðgerðarsamningar
hefðu ekki verið gerðir nú.“
Skoðanir aiuiarra
Affnám lánskjaravísitölunnar
„Innan verkalýðshreyfingarinnar hefur verið um-
ræða um afnám eða breytingar á lánskjaravísi-
tölunni vegna komandi kjarasamninga. ... Verði
gamla vísitalan tekin upp á ný hefði það þau áhrif,
að lánskjaravísitalan hækkaði aðeins um rúman
þriðjung í stað 50-60% en hagur launþega yrði aö-
eins til skamms tíma.... Augljóst er, að afnám láns-
kjaravísitölunnar er ekki einfalt mál og bætti ekki
kjör launþega í náinni framtíð.“
Úr forystugrein Mbl. 24. nóv.
Samkeppni um vinnuaflið
„Á meðan ekki ríkir samkeppni eftir besta vinnu-
aflinu í ákveðinni grein verða launin aUtaf lægri en
annars væru. Því ættu forystumenn kennara,
sjúkraliða og raunar flestra annarra opinberra
starfsmanna að berjast fyrir því að einkaaðilum
væri gert kleift að keppa um vinnuafl þeirra á jafn-
réttisgrundvelli við ríkið. Þá fyrst ætti að rofa til í
kjaramálimum."
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 23. nóv.
Dregur úr trúverðugleika
„Annaðhvort blasir sú staðreynd við að Norðmenn
búa við EES-samninginn áfram, eða íslendingar
verða einir Norðurlandaþjóða að búa við hann og
breyta honum í tvihliða samning í viðræðum. Hvort
tveggja krefst viðbragða íslenskra stjómvalda. ...
Það er vissulega ekki nýtt að skiptar skoðanir séu
um utanríkismál. Hins vegar hafa forystumenn rík-
isstjóma, sem setið hafa fram að þeim tíma er ríkis-
stjórn Davíðs Oddssonar tók við, kappkostað að tala
einum rómi á alþjóðavettvangi. Annað er ekki boö-
legt og dregur úr trúverðugleika íslenskra stjórn-
valda út á við.“ Úr forystugrein Tímans 23. nóv.